Automatisering en landbouw een gelukkige combi?

Bij automatisering denken we aan dataverwerking en uitvoeren van eentonige arbeid of arbeidsintensief werk. De industrie past robotisering al enkele decennia toe en nu is de landbouw bezig met een inhaalslag. We kennen allemaal de melkrobot. De nieuwste telg binnen de robotisering is de aspergeoogstmachine. De twee bovengenoemde robots hebben gemeen dat ze niet alleen arbeidsintensieve processen automatiseren, maar ook dat ze duur zijn in aanschaf en bij storing het proces lam ligt. Dit betekent dat de dealers zich moeten realiseren dat reparatie geen uitstel duldt.

Vervangen van loonkosten

De robot neemt veel menselijke arbeid over. Maar wat betekent het voor de kosten per ton tarwe als we de combine-chauffeur vervangen door een robot? Nauwelijks iets, de productie per uur is dermate hoog dat de loonkosten in het niet vallen. Bovendien kan de automatische combine geen verstopte invoer verhelpen.

De vraag is dan ook: Is het vervangen van loonkosten door automatiseringskosten het risico waard, als deze kosten per kilo product te verwaarlozen zijn. Volgens mij moeten we als landbouw ons niet laten verleiden om alle arbeid maar door automatisering te laten overnemen.

Onderhoud- en reparatie-abonnementen

Hoe meer toeters en bellen we in ons productieproces gaan invoeren, hoe afhankelijker we worden van dealers en andere specialisten om storingen op te lossen of onderhoud te plegen. De gebruiker van automatisering heeft doorgaans een onderhoud- en reparatie-abonnement met de leverancier. Waarbij reparatie zo snel mogelijk moet worden geleverd en de kosten hoog zijn. Tijdens werkzaamheden kun je je als boer geen storing veroorloven en zeker niet als je zelf de storing niet kunt verhelpen. Volgens geruchten zijn Amerikaanse gebruikers van grote John Deere-machines verplicht op door Big Data aangegeven moment de dealer onderhoud te laten verrichten met originele JD-onderdelen en daarna via een reset de machine weer tot leven te brengen. Bij andere reparatie geldt hetzelfde en zal de gebruiker moeten wachten op de ‘reset-monteur’.

Ik denk dat de automatisering doorzet en zal leiden tot grotere bedrijven

De gevolgen van deze automatisering voor de landbouw zullen een grotere kapitaalsbehoefte zijn. Naast deze kapitaalbehoefte maakt de landbouw zich afhankelijker van machine en automatiseringsbedrijven. Niet alleen voor de hard- en software, maar vooral het onderhoud- en reparatie-overeenkomsten. Naast het genoemd onderhoudsabonnement zal iedere gebruiker er verstandig aan doen om het (oogst)verlies wegens uitval van de automatisering te dekken via verzekering.

Ik denk dat de automatisering doorzet en zal leiden tot grotere bedrijven, omdat robotisering de mogelijkheid vereist om meerdere eenheden te hebben om zo reservetijd in het systeem te bouwen. Iedere boer wil zijn verliezen door storing minimaliseren en tevens overmechanisatie acceptabel houden.

Nieuwe eisen banken

De automatisering die de beleidmakers ons proberen op te dringen door de politiek gewenste en noodzakelijk geachte circulaire landbouw te promoten, brengt niet wat de ‘Groenen’ wensen. Ik zie de bedrijven eerder groter worden om de investeringen rendabel te maken. Of de energiebehoefte per kilogram product gaat dalen, is de hamvraag. Hier komt nog bij de nieuwe eisen die banken gaan stellen bij financiering geënt is op omzet en winstverwachting.

De automatisering maakt landbouwproductie voor het groot kapitaal hiermee aantrekkelijker, omdat zij in staat zijn grote productie-eenheden te financieren waarbij de risico’s verbonden aan automatisering minimaal worden. Tevens worden zij niet gehinderd door de nieuwe bancaire eisen waarbij hypothecaire zekerheid voor bedrijfskapitaal niet meer aan de orde is. Dit samen met de enorme hoeveelheid geld die ligt te wachten op gebruik, maakt het voor onze grootgrutters, zij maken immers de meeste winst in de keten, aantrekkelijk om de hele keten aan zich te trekken. Zodat alle tussenschakels met bijbehorende marges vervallen.