Bestuur FrieslandCampina verschanst zich op apenrots

Op 24 oktober werd het hoofdkantoor van FrieslandCampina (RFC) in Amersfoort bezet. Dit was eigenlijk het eerste, voor heel Nederland zichtbare, teken van de onvrede over RFC. Deze onvrede was voor DDB geen verrassing: wij hadden een deel daarvan al in zicht door de uitslagen van de enquête naar Oneerlijke Handelspraktijken in de Nederlandse Melkveesector. In Nederland nam het aantal oneerlijke handelspraktijken in de melkveesector fors toe sinds de afschaffing van de melkquotering.

De leveringsvoorwaarden worden continu verzwaard, waarbij boeren niet worden betaald voor de extra eisen. In tegendeel, boeren worden onder druk gezet met het opleggen van en dreigen met melkweigering. RFC scoort hoog in deze oneerlijke handelspraktijken en RFC is de enige melkfabriek die zijn leden bij melkweigering meldt bij NVWA, ook als administratieve of onmeetbare zaken de reden zijn van de melkweigering.

Kort na 24 oktober ontstond de groep Bezorgde FrieslandCampina Boeren. Zij eisen onder andere dat het voorstel voor het melkgeldreglement 2020 naar de prullenmand wordt verwezen, dat RFC zich weer focust op melkverwaarden en dat er inzicht komt in de kostenstructuur. Eveneens moet het stemrecht weer terug naar de leden. Hebben de bezorgde leden een punt?

Inzicht in structuur is er nauwelijks voor leden

Wie wel eens het adres van het hoofdkantoor van RFC in Amersfoort op Google heeft ingevoerd, is vast verrast door het enorme aantal bv’s dat geregistreerd staat op dit ene adres. Bijna 130 en allemaal gelieerd aan RFC. Kan je dan als lid ooit nog inzicht krijgen in de structuur?

Of moet je dan vertrouwen op de uitlatingen van de voorzitter van de coöperatie? Hij is immers de aangewezen persoon om de leden te informeren.

RFC presteert onder verwachting. Concurrenten scoren in dezelfde productgroepen beter. Vooral bij de particulieren die stijgende winsten en groeiende omzetten laten zien. Niet dat de boeren daarvan profiteren, maar de aandeelhouders wel.

Leden van een coöperatie zou je kunnen zien als aandeelhouders, want zij hebben kapitaal in het bedrijf zitten. Echter, de structuur van de coöperatie zorgt er niet meer voor dat deze winst aankomt bij de leden. In tegendeel, de winstverdeling wordt steeds vaker ten koste van het ledendeel aangepast. Met goedkeuring van bestuur en  ledenraad.

Maatschappelijke eisen in voorwaarden RFC

Er is sprake van teleurstellende verkoopvolumes bij RFC, stelt ratingkantoor Standards and Poor’s (S&P’s). Dan ontbreekt het momenteel dus aan het vermogen om markten te behouden en veroveren. Ondanks alle extra eisen en voorwaarden aan de leden die RFC doorvoert op verzoek van maatschappelijke organisaties. Zoals WNF of Natuurmonumenten, die veel eisen en weinig bieden. Die gronden claimen en op de stoel van de boer gaan zitten. Onder dreiging van melkweigering of korten op de melkprijs.

Zo langzamerhand krijgt menig marktpartner zijn verdienmodel kloppend via RFC. Of het nu gaat om zonnepanelen, biogasinstallaties, gezondheidsprogramma’s, duurzaamheidseisen, veiligheidseisen RFC neemt het op in de voorwaarden. En dat alles heeft geen enkele meetbare invloed op het verwaarden van de melk, getuige de achterblijvende cijfers.

FrieslandCampina wordt niet gehinderd door ruggespraak

De structuur van RFC met een ledenraad die zonder last of ruggespraak besluiten mag nemen, waarop de leden op geen enkele wijze nog invloed uit kunnen oefenen, zorgt voor het totaal ontbreken van de noodzakelijke prikkels. Iedere organisatie die het ledenstemrecht afschaft en vervangt door een ledenraad, verliest de democratie in de organisatie en het contact met de leden.

Daar presteert de particulier beter: elke aandeelhouder heeft stemrecht en kan invloed uitoefenen op het beleid en kan ervoor zorgen dat slecht presterende directies, commissarissen en bestuurders eruit vliegen. Om te voorkomen dat de aandeelhouders het bedrijf de rug toekeren.

Het RFC-bestuur kiest ervoor te negeren: de ratings, de resultaten, de roep van de leden. En breekt zo alles af. Het bestuur verschanst zich ongenaakbaar op de Amersfoortse apenrots. En om die te slechten, zijn drastische maatregelen nodig. Waarvoor de eerste stap is gezet.