Foto: Koos Groenewold
In haar toekomstvisie beschrijft minister Schouten de Nederlandse boer als iemand die gevangen zit in het huidige, niet toekomstbestendige, productiesysteem. De voor de hand liggende vraag is dan: hoe komt die boer daaruit?
Voordat we die vraag kunnen beantwoorden, moeten we eerst duidelijk krijgen hoe de boer gevangen zit. Inderdaad heeft een boer geen invloed op de opbrengstprijzen in een aanbod gestuurde internationale markt. Ook is de boer afhankelijk van afnemers en een reeks andere ketenpartijen.
Toch kunnen bijna alle boeren in het huidige productiesysteem prima functioneren
Banken hebben steeds meer invloed gekregen, omdat boeren steeds meer hebben geleend. Maatschappelijke organisaties zijn kritisch op hoe boeren omgaan met dieren en met het milieu. Ten slotte, de meeste boeren werken op familiebedrijven en wordt hun sociale leven bepaald door hun relatie met adviseurs, veeartsen en andere betrokkenen.
Complex systeem
Is het bovenstaande beeld een gevangenis? Zijn er ketenen of is er een cipier? Op het eerste gezicht is het geen gevangenis, maar een complex systeem. De relaties tussen de financiële-, economische-, maatschappelijke- en sociale aspecten van dit systeem zijn onoverzichtelijk en leveren helaas ook de nodige problemen op.
Toch kunnen bijna alle boeren in het huidige productiesysteem prima functioneren. Zij werken hard en leveren prachtige producten voor een lage prijs. Als de kostprijs om hoog gaat, zou de overheid schaalvergroting moeten voorkomen door garant te staan voor een eerlijke prijs. Het beschermen van de landbouwsector is de basis voor onze toekomstige voedselzekerheid en voedselkwaliteit
Toekomstbestendige gevangenis
Als we echter beter kijken naar de rol van de overheid dan zien we de echte ketenen: een woud aan wet- en regelgeving dat, op soms onvoorspelbare manieren, plotseling kan veranderen. Bijvoorbeeld, de invoering van gedetailleerde stikstofmaatregelen leidt tot een totaal gebrek aan wederzijds vertrouwen of de eenzijdige ontwikkeling van circulaire landbouw leidt tot het afhaken van veel boeren. Het beleid van de overheid heeft het huidige complexe productiesysteem tot een toekomstbestendige gevangenis gemaakt. Kom daar maar eens uit als de overheid de cipier is!