Boeren vaak onderbetaald, maar niet arm

In de jaren zestig van de vorige eeuw verscheen een boek van de Amerikaanse landbouweconoom Dale E. Hathaway, getiteld ‘Government and Agriculture’. Een van de hoofdstukken van dat boek heeft als titel ’Onderbetaald, maar niet arm’.

Zou die titel voor de Nederlandse landbouw nog van toepassing zijn? Enig rekenwerk levert het volgende op. In de akkerbouw bedroeg de ‘arbeidsopbrengst per onbetaalde arbeidsjaareenheid (aje)’ volgens WER de afgelopen vier jaar gemiddeld bijna € 45.000. Daarbij gaat het om de beloning van de arbeid van de ondernemer en op het bedrijf werkzame gezinsleden, na aftrek van een vergoeding voor het vermogen. Een aje staat voor 2.000 uur arbeid. Dus per uur werd in de akkerbouw zo’n € 22,50 verdiend. Op melkveebedrijven was dat gemiddeld ruim € 18 (€ 36.700 per aje).

De ‘markt’ levert voor melkveehouderij en akkerbouw maar een schamele beloning op

Dat is niet om over naar huis te schrijven. Maar het is niet het hele verhaal, want iemand die meer dan 2.000 uur werkt, telt toch maar voor 1 aje. Vooral in de melkveehouderij zal het echte aantal uren vaak hoger zijn. En de beloning per uur in werkelijkheid dus lager. Deze beloning is inclusief de EU-toeslagen; in de melkveehouderij 35-40% van het inkomen en in de akkerbouw 45-50%. Zonder de toeslagen zou de uurvergoeding tussen € 10 en € 15 uitkomen. Dus de ‘markt’ levert voor deze bedrijven maar een schamele beloning op. Voor de glastuinbouw ligt dat anders; die kwam de laatste jaren op ruim € 100 per uur.

Onderbetaalde boeren niet altijd arm

Maar, zoals Hathaway al zei, onderbetaalde boeren zijn niet altijd arm. Dan kijk ik niet naar het vermogen; boeren, zeker die met eigen grond, hebben in de regel forse (bedrijfs)vermogens. Maar ook qua inkomen is het beeld gunstiger dan je op grond van het voorgaande zou denken. In de afgelopen vier jaar bedroeg het totale inkomen per huishouden in de melkveehouderij gemiddeld bijna € 60.000 en in de akkerbouw zo’n € 65.000. Daar zitten dan ook de inkomsten van buiten het bedrijf van ondernemer en partner in: op melkveebedrijven € 9.000 en in de akkerbouw € 16.000.

Er zijn heel wat huishoudens die het met minder moeten doen

De huishoudens op deze bedrijven hadden gemiddeld een inkomen van 1,7 à 1,8 keer modaal. Er zijn heel wat huishoudens die het met minder moeten doen. Maar dat geldt ook voor agrarische huishoudens die geregeld onder het niveau van het minimuminkomen zitten.