Bouwen aan netwerk agroforestry

Eerst een misverstand uit de weg ruimen: als agro-ecoloog is Piet Rombouts niet alleen bezig met het verbeteren van de natuur. Wat hem betreft gaat een gezonde natuur samen met een hogere landbouwproductie. “Mensen denken vaak dat natuur en landbouw tegenpolen zijn, terwijl ze elkaar juist kunnen versterken”, zegt Rombouts. “Met de kracht van de natuur kun je de landbouwproductie op een hoger peil brengen.”

Bomenlandbouw kan oplossingen bieden

Agroforestry, bomen planten op landbouwgrond, is een van de manieren waarop dat kan. In de landbouw staan bomen vaak symbool voor verdroging, maar dat is onterecht, vindt Rombouts. Ze zorgen er volgens hem juist voor dat water uit diepere grondlagen naar boven komt en daar hebben gewassen op percelen baat bij. Bomenlandbouw kan zo oplossingen bieden voor landbouwproblemen als afnemende bodemkwaliteit en verdroging.

Mensen denken vaak dat natuur en landbouw tegenpolen zijn, terwijl ze elkaar juist kunnen versterken

Over de vraag wat een boer concreet kan met agroforestry, hoeft Rombouts niet lang na te denken. “Stel: je hebt een perceel met alleen maar mais, wat een maximaal saldo oplevert van € 1.000 per hectare. Vervang bijvoorbeeld mais door gras, plant rijen walnotenbomen, eventueel struiken en daartussen gewassen zoals bieten. Zo kom je met de combinatie van teelten op een rendement van € 3.000 per hectare.” Er zijn dan weliswaar meer werkzaamheden nodig dan bij monoteelt, maar dat verdient zich volgens hem dus terug.

Gericht op samenwerking en kennisoverdracht

Dit soort voorbeelden wordt ook echt in de praktijk gebracht, zegt Rombouts. In Brabant bouwde hij de afgelopen jaren een netwerk op van zo’n honderd boeren, van wie de helft nu bezig is met bomen planten. Het is nog niet grootschalig, maar het overstappen op dit systeem betekent dan ook een grote omschakeling en een goede voorbereiding die wel zo’n drie jaar kan duren.

Rombouts is als agro-ecoloog gericht op samenwerking en kennisoverdracht. Laten zien wat er kan, is belangrijk om boeren over de streep te trekken. Dus neemt hij boeren mee naar andere boeren. Naar een Brabantse veehouder bijvoorbeeld, die zelf op 25 hectare muesli produceert: zuivel, granen, noten, vruchten. “Hij heeft een bedrijfsplan opgesteld voor een compleet ander systeem. Hij zet nu bijvoorbeeld andere machines in, die lichter zijn en die plukwerk sneller kunnen doen.”

Het belangrijkste is eerst goed bedenken wat je wilt produceren

Volgens Rombouts helpt het dat hij zelf van boerenafkomst is, hij weet wat er komt kijken bij een bedrijfsvoering. Maar hij is niet alleen bezig met boeren overtuigen; deelnemers hebben ook zelf ervaringen waardoor ze duurzamer willen boeren. De maatschappij vraagt om een ander landbouwsysteem, hoort hij vaak, maar er zijn ook genoeg boeren die de bodemkwaliteit achteruit zien hollen en beseffen dat ze het anders willen aanpakken.

Biologische kippenbedrijven

Gelderland is na Brabant de volgende provincie waar Rombouts nu met zijn Netwerk Agroforestry aan de slag gaat. Zo’n vijftig mensen hebben inmiddels interesse getoond. “Zij volgen workshops en bezoeken bedrijven. En er zijn contacten met waterschappen, proefboerderij De Marke en andere organisaties die hen verder kunnen helpen”, zegt Rombouts. Het belangrijkste is eerst goed bedenken wat je wilt produceren, en dat plan dan uitwerken, geeft hij aan. In Gelderland ziet hij onder meer mogelijkheden voor biologische kippenbedrijven. Daar staan vaak nog niet zoveel bomen, terwijl die wel in de bedrijfsomgeving passen, want kippen zijn bosdieren.

Ik streef naar een betere balans tussen mensen, natuur, milieu en landbouw

Ook in provincies als Limburg en Zeeland ziet Rombouts toekomst voor landbouw met bomen. Limburg heeft te maken met erosiehellingen, in Zeeland lopen akkerbouwers aan tegen de toenemende verdroging en bodemverdichting. In Friesland en Noord-Holland zijn al netwerken rond agroforestry actief.

Duurzaam evenwicht

Een van zijn belangrijkste drijfveren om de projecten te begeleiden is om mensen meer in harmonie met de omgeving te laten leven en werken. “Ik streef naar een betere balans tussen mensen, natuur, milieu en landbouw”, legt hij uit. Dat gaat niet altijd makkelijk, want mensen hebben verschillende belangen bij het gebruik van grond. Wat dat betreft gaat het soms hard tegen hard, ziet hij, en is er nog een lange weg te gaan naar het bereiken van een beter duurzaam evenwicht.