Brexit wordt realiteit voor export naar VK

“De Britse regering voert volledige grenscontroles in voor importen die het Verenigd Koninkrijk (VK) binnenkomen vanuit de Europese Unie (EU). Gezien de impact die de coronacrisis heeft op de mogelijkheid van bedrijven om zich voor te bereiden, zijn of worden die controles in drie fasen ingevoerd. Van verder uitstel is echter geen sprake meer”, maakt de regering in Londen duidelijk in een 157 pagina’s tellend overzicht ’The Border with the European Union’. Na een tussenstap op 1 oktober gelden vanaf 1 januari 2022 voor de handel naar het VK alle administratieve en andere verplichtingen die sinds brexit begin dit jaar al van kracht zijn voor de Britse export naar de EU.

VK is derde land

De eerste fase ging in op 1 januari dit jaar. Importeurs moeten onder meer bijhouden wat waar vandaan komt en, zo nodig, de btw regelen die geldt nu het VK een derde land is. Voor ‘controled goods’, zoals tabak en bepaalde dieren, planten of plantproducten, gelden al striktere eisen. Vanaf 1 oktober moeten alle producten van dierlijke oorsprong (POAO’s), zoals vlees, honing, melk en eierproducten, vooraf zijn gemeld in de douanesystemen en vergezeld zijn van relevante gezondheidsdocumentatie. Fysieke controles worden tot eind dit jaar uitgevoerd op de feitelijke aankomstplaats, maar daarna bij de grens. Vanaf 1 januari 2022 moeten exporteurs volledige douaneverklaringen overleggen op het ‘punt van import’ en soms ook heffingen betalen, zoals wanneer een product niet voldoet aan de oorsprongseisen. De papieren achteraf indienen, zoals nu nog mogelijk is, is dan niet meer toegestaan. Goederen die onderworpen zijn aan gezondheids- en fytosanitaire controles mogen alleen binnenkomen bij havens die over een specifiek Border Control Point beschikken.

Gevolgen zijn beperkt

Daarmee wordt brexit net zo’n realiteit voor Nederlandse exporteurs als het sinds begin dit jaar is voor bedrijven die goederen uit het VK invoeren. De gevolgen zullen echter beperkt zijn, hoopt Michiel van Deursen, directeur projecten en diensten bij de Netherlands-British Chamber of Commerce in Den Haag. “We hebben na het eerste kwartaal al gerapporteerd dat brexit het bedrijfsleven veel problemen oplevert. Zal dat na 1 oktober erger worden? Ik denk het niet. Een aantal ondernemers heeft de afgelopen tijd de handel met klanten in het VK opgegeven. Dat zijn vooral wat kleinere bedrijven voor welke de Britse klanten niet zo’n groot deel van de omzet uitmaken. Grote exporteurs die veel zaken doen met de Britten laten die handel natuurlijk niet lopen. Die hebben alle benodigde voorbereidingen getroffen en zijn klaar voor de nieuwe eisen die op 1 oktober en 1 januari ingaan.”

Grote exporteurs hebben alle benodigde voorbereidingen getroffen en zijn klaar voor de nieuwe eisen die op 1 oktober en 1 januari ingaan

Brexit heeft het afgelopen halfjaar het bedrijfsleven aan Britse kant veel kopzorgen opgeleverd. Veel exporteurs moesten de verkopen aan Britse en andere klanten in de EU opgeven, niet alleen vanwege het papierwerk en de controles, maar ook omdat die afnemers met hoge nieuwe kosten voor inklaring en andere formaliteiten werden opgezadeld. “Na verloop van tijd hebben we ook verkopen aan de groothandel gestopt, die kregen opeens rekeningen voor honderden euro’s aan kosten”, vertelt kaasfabrikant Simon Spurrell. Hij schat dat hij door brexit zeker 20% van de omzet kwijt is geraakt. Winkelbedrijf Marks & Spencer verkoopt vanwege de formaliteiten een flink deel van zijn Britse producten niet meer in de filialen in Ierland en vreest dat het de food-winkels in Parijs moet sluiten omdat de bevoorrading met Britse waar een nachtmerrie is. Ook de handel in verse vis is hard geraakt omdat de levertijd door de nieuwe controles aan EU-kant te lang is geworden.

Geen dramatische vertragingen

Van de dramatische vertragingen die eind vorig jaar in de weken voor brexit werden voorspeld, is echter weinig gebleken. Dat komt mede door de gefaseerde aanpak voor de Britse grenscontroles, maar ook doordat veel bedrijven zich terdege hadden voorbereid. Wel is het zo dat een ander gevolg van brexit, waarvoor al gewaarschuwd was, steeds nijpender wordt. Omdat het voor EU-burgers moeilijker is in het Verenigd Koninkrijk te wonen, laat staan te werken, hebben velen ervoor gekozen terug te gaan naar hun vaderland in de EU. Aanvragen van ‘settled status’, in tijd beperkte verblijven en verplichte werkvergunningen vormden te grote obstakels. Dit leidt ertoe dat tuinders, vlees- of verwerkende bedrijven en het transport met een chronisch tekort aan arbeidskrachten zitten waar geen Britse gegadigden voor te vinden blijken. Richard Griffiths, directeur van de British Poultry Council: “De logistiek loopt vast door een tekort aan chauffeurs, voedingsfabrikanten krijgen niet voldoende mensen in hun fabrieken en boeren hebben geen mensen om te oogsten of te plukken. Niemand zal erkennen dat ze, toen ze voor het verlaten van de EU stemden, onze voedselvoorziening in gevaar wilden brengen en ons eten duurder wilden maken, maar dat is precies wat brexit ons brengt.”