CBL-directeur: ‘Voedsel is emotie’

Voor de tiende, misschien wel voor de vijftiende keer zit directeur Marc Jansen van Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) in de jury van de verkiezing van de Agrarische Ondernemer van het Jaar. Hij houdt dat niet bij, het zijn in ieder geval heel veel jaren. “Hartstikke leuk om te doen, deze klus is voor mij zeker geen moetje. Ik kijk er elk jaar naar uit.”

Een bedrijfsbezoek zegt mij meer dan goede financiële cijfers

Boeren en tuinders kunnen zich weer aanmelden. Na de voorselectie komt de jury aan de beurt om de tien geselecteerde toppers te rangschikken. De juryleden gaan op bezoek bij de top vijf. “Daar trekken we twee dagen voor uit. Dat zijn mooie dagen, want we komen bij de beste ondernemers. Ze staan positief in de wedstrijd, zijn toekomstgericht, denken na over hun plek in de markt en in de samenleving. Een bedrijfsbezoek zegt mij meer dan goede financiële cijfers.”

Lunch met koninklijk echtpaar

De winnaars worden altijd met een twintigtal andere toppers uit de samenleving uitgenodigd door koning Willem-Alexander en koningin Maxima voor een lunch. “Dat geeft het belang aan van deze verkiezing. Elke economische sector kent wel een verkiezing, maar alleen de agrarisch ondernemer van het jaar schuift aan tafel bij het koninklijk echtpaar. Dat straalt af op de hele agrarische sector. Voor de ondernemer zelf is die lunch op het paleis natuurlijk de kroon op zijn werk.”

De eindgebruiker moet altijd in het hoofd van de producent zitten

Na de voorselectie legt de jury de overgebleven kandidaten langs de meetlat. Elk jurylid maakt zijn eigen top vijf. Marktgericht denken, dat staat bij Jansen voorop. “Een agrarisch ondernemer moet goed nadenken over zijn afzetmarkt. Hij levert een product waar de gebruiker voor betaalt. En die wil waar voor zijn of haar geld. De eindgebruiker moet dus altijd in het hoofd van de producent zitten. Zijn product moet voldoen aan de wensen van zijn afnemer. Een topondernemer denkt daar niet alleen over na, maar handelt ook. Niet klagen, maar reageren.”

Toekomstbestendig bedrijf

De meeste agrarisch ondernemers produceren voedsel. “Voedsel is emotie en ik vind dat een agrarisch ondernemer zich daar bewust van moet zijn. Steeds meer consumenten houden bij hun aankoop rekening met het productieproces. Dan gaat het om dierenwelzijn, gebruik van chemische middelen en bijvoorbeeld klimaat. Dat is best lastig, maar een topondernemer doet daar wel iets mee.” Natuurlijk moet een topondernemer uitblinken in ondernemerschapskwaliteiten, vindt Jansen. “Zijn bedrijf is toekomstbestendig en dat moet allereerst blijken uit zijn financiële resultaten. Hij weet precies wat de kosten en opbrengsten zijn. Maar om eerlijk te zijn, ik ben niet de financiële man in de jury, daar letten anderen op.”

De winnaar

Omgevingsgerichtheid wordt voor de jury steeds belangrijker, zegt Jansen. “Een agrarisch bedrijf doet aanspraak op de ruimte met zijn kassen, stallen en loodsen. Die staan midden in het landschap en zijn dus zichtbaar voor iedereen. Dat hoort een agrarisch ondernemer zich te realiseren. Aan hem de taak om draagvlak te creëren bij zijn buren en in het dorp. Bijvoorbeeld door actief te zijn in het lokale verenigingsleven. Hij wil aanspreekbaar zijn op zijn doen en laten.”

De jury komt er altijd uit, zegt hij. “U wilt waarschijnlijk horen dat we ruzie maken. Dat is niet het geval, sorry. We leggen onze persoonlijke top vijf naast elkaar en geven onze argumenten. De ene keer zijn we er snel uit wie de winnaar moet zijn, omdat elk jurylid dezelfde ondernemer op één heeft staan. De andere keer duurt het langer. Maar we hoeven nooit te stemmen, we komen er altijd uit.”

De supermarkten zijn niet de tegenstander, maar de partner van boeren

Een deel van de boeren en tuinders heeft forse kritiek op het CBL, de brancheorganisatie van de supermarkten. Er werden aardappels voor de deur van het CBL-kantoor gekieperd. “Niet leuk, maar dat hoort erbij. Ook distributiecentra zijn geblokkeerd. Het is een kleine groep die veel publiciteit krijgt. Ik heb met de actievoerders gesproken, ik zag het verdriet in hun ogen, de onmacht. Dat raakt mij. De supermarkten zijn niet de tegenstander, maar de partner van boeren. Daarom staan wij altijd open voor kritiek.”

Lees meer over de verkiezing van Agrarisch Ondernemer van het Jaar 2022