Na ChristenUnie-overleg gaf Staghouwer zichzelf het laatste duwtje

Over Henk Staghouwer is de afgelopen week meer geschreven dan in zijn hele ministersloopbaan sinds het aantreden van dit kabinet. Het moment van aftreden van Staghouwer als landbouwminister kwam onverwacht, maar niemand was heel erg verbaasd dat hij de eer aan zichzelf hield.

Toen hij maandag in de lobby van het ministerie het harde nieuws van het einde van de derogatie bekendmaakte, zaten elders in het departement al medewerkers te schrijven aan de verklaring die hij zou afleggen bij zijn aftreden. Om half acht liet hij een beperkt aantal media komen om zijn aftreden bekend te maken.

Meer daadkracht

Staghouwer merkte de afgelopen tijd dat zijn krediet aan het opraken was. De Tweede Kamer werd ongeduldig, zijn collega’s in het kabinet wilden meer daadkracht zien, en de partijtop van de ChristenUnie zag dat het tijd was voor een zelf-evaluatie van de minister.

Een paar weken geleden had hij moeten dulden dat VVD-minister Marc Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) werd aangesteld om enige sturing te geven in het proces dat moest leiden tot de zogenoemde perspectievenbrief. De een legt dat uit als ‘onder curatele stellen’, de ander meent dat het niet meer was dan een technisch voorzitterschap van Harbers. Feit is dat alles wat Staghouwer op dat onderwerp produceerde langs de burelen van Harbers ging.

Staghouwer had in kleine kring al wel laten vallen dat de klus hem zwaar viel

Staghouwer liet ook coalitie-Kamerleden input leveren voor zijn stukken. Maar waar zijn collega Christianne van der Wal voortdurend de vinger aan de pols houdt bij coalitiefracties, werd het contact met Staghouwer in die kringen wel eens gemist. En als er dan toch contact was, werd het meer ervaren als een plichtmatig gesprek dan een uitwisseling van argumenten en ideeën.

De landbouwminister had in kleine kring al wel laten vallen dat de klus hem zwaar viel. Hij was het collegiaal bestuur in de provincie gewend, waar bestuurders gezamenlijk tot besluitvorming komen. Anders dan in Den Haag, waar op ministersniveau eerder sprake is van concurrentie dan van collegialiteit.

Carola Schouten

Staghouwer besloot na  het bewindsliedenoverleg op donderdag met onder andere vicepremier Carola Schouten, goed na te denken over de vraag of hij nog wel door wilde gaan.  Het functioneren van Staghouwer stond in dat overleg niet op de agenda en volgens bronnen binnen de ChristenUnie is er geen druk op hem uitgeoefend. Zorg over het functioneren van de minister was er echter ook binnen die partij al langer. Vrijdag hakte hij voor zichzelf de knoop door en deelde dat besluit met een selecte kring om hem heen, onder wie fractievoorzitter Segers. Hij koos ervoor het besluit maandag 5 september publiek te maken en liet zijn beslissing nog een paar dagen bezinken. Daarna deelde hij zijn besluit met een kleine kring van ambtenaren en met premier Rutte.

Met de tijdelijke (?) terugkomst van Carola Schouten op het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit veranderde er meteen iets. De stukken gaan niet langer langs minister Harbers. Dat kan zij prima zelf, vindt de vicepremier. Zij heeft geen sturing of meelezers nodig.