Coronavirus verdeelt jaar en aardappelpools

Veel aardappeltelers zijn vanaf medio maart getroffen door een plotseling wegvallende vraag. Pool- en vrije aardappelen waren plotseling niets meer waard doordat cafés, restaurants, snackbars en andere horeca gedwongen waren te sluiten. Markten waren voor onbepaalde tijd niet toegestaan en grote evenementen, normaal gezien goed voor flinke porties frites, mogen nog steeds niet plaatvinden. Volgens Snackkoerier wordt 80 procent van alle frites in Nederland buitenshuis – out-of-home – gegeten.

Huisverkopen

Terwijl fastfoodketens zoals McDonalds hun drive-ins moesten sluiten, starten telers juist met huisverkoop via drive-ins om zoveel mogelijk aardappelen te verkopen voor meer dan de voerprijs van € 1 tot € 2 per 100 kilo. Begin april werd bekend dat fritesaardappelseizoen 2019-’20 werd verlengd en eind april expireerde het aardappeltermijncontract april 2020 historisch laag op € 2 per 100 kilo.

Lees ook: Aardappelpoolprijs oogst 2019 gemiddeld €11,39

Verwerkingsvolume naar dieptepunt

In april zakte het verwerkingsvolume van Nederlandse aardappelverwerkers naar een eveneens historisch dieptepunt van 192.500 ton. Dat was 43% lager dan het volume van 340.000 ton consumptieaardappelen dat normaal in april wordt verwerkt. Begin mei maakte de overheid bekend dat fritesaardappelen onder de compensatieregeling zouden vallen en begin juni verduidelijkte RVO.nl dat ook poolaardappelen voor de regeling in aanmerking zouden komen. Vanaf dat moment hield de regeling niet alleen de markt in zijn greep, maar ook de afwikkeling van de poolprijzen.

Verbaasd en verdeeld

“We hebben ons verbaasd over de negativiteit in de markt aan het begin van de coronacrisis en tegelijkertijd hebben we de impact ervan ook onderschat. Wij dachten dat de consument frites en aardappelen zou blijven afnemen. Men moest immers toch blijven eten”, zegt Michel van Oijen van Eriva.

Het aardappelhandelsbedrijf vindt dat er tot 1 maart voldoende kansen waren en dat er prijzen van tegen de € 20 per 100 kilo in hadden gezeten. “In potentie was het geen slecht jaar en kon meegelift worden op de hoge fritesprijzen van oogst 2018.”

We hebben ons verbaasd over de negativiteit in de markt aan het begin van de coronacrisis en tegelijkertijd hebben we de impact ervan ook onderschat

^{Michel van Oijen, aardappelhandelsbedrijf Eriva}

Hoewel eind 2019 al blijkt dat de productkwaliteit van sommige rassen zoals Agria tegenviel met het oog op hoogwaardige exportmarkten, kwam daar vanaf medio maart helemaal de klad in. Dit uit zich in niet of slechts incidenteel uit (kunnen) betalen van kwaliteits- en rassentoeslagen.

Bij Schaap Holland valt op dat afgelopen seizoen juist de kleinere Agria’s meer opleverden dan de grove knollen. Dit is in andere jaren vrijwel altijd tegenovergesteld. Wellicht heeft de toch nog betrekkelijk gunstige afzet van kleinverpakkingen via supermarkten hieraan bijgedragen.

Niet eerder gezien scenario

Op 3 maart 2020 rept Nedato in de correspondentie naar haar telers voor het eerst over een sterk stokkende afzet, zoniet instortende markt als gevolg van de effecten van het coronavirus. “Tussen 1 en 15 maart speelde zich een scenario af dat we nog nooit eerder zagen: in twee weken tijd gingen we van normale best redelijke prijzen en dito marktvooruitzichten naar de situatie zoals die werd door corona”, zegt Wim van de Ree, directeur van Nedato. “Ik herinner me nog goed dat ik op de jaarvergadering in januari heel rationeel vertelde dat de prijzen gezet waren en dat die gezien de beschikbare volumes in de markt goed waren.”

Marktontwikkelingen vóór corona goed

Vóór corona waren de marktontwikkelingen volgens Martin de Visser van APF Holland goed. “De vraag naar grondstoffen voor hoogwaardige fastfood frites was gezond en daar hebben we in mei en juni 2020 van kunnen profiteren. Ons inziens zat er € 15 tot € 20 per 100 kilo in het vat, ware het niet dat de out-of-home-markt in Europa volledig wegviel.”

‘Verwarring en onduidelijkheid’

“De compensatieregeling schept veel verwarring en onduidelijkheid, maar scheelt naar verwachting een flinke slok op een borrel”, zegt Dirk van de Water van Q-potato.

Nedato: compensatie over heel verrekend

Nedato maakt in de pools geen onderscheid tussen prijzen vóór en na half maart. De effecten van de markt en van de compensatie worden over een heel jaar verrekend. “Het mag voor een teler in de pool niet uitmaken of die voor of na corona leverde. De uitbetalingen in de pools worden bij telers die compensatie ontvangen hebben gecorrigeerd. Dat doen we echter pas als het volledige volume weg is en de effecten van de compensatieregeling volledig duidelijk zijn.” Het bedrijf gaat ervan uit dat de compensatieregeling uiteindelijk niet overtekend is en dat de telers € 6 per 100 kilo compensatie krijgen.

Oogst 2020 en 2021 nu al spannend

Een poolbeheerder die Food&Agribusiness in juli sprak, gaf aan dat er toen al goede kwaliteit aardappelen van de nieuwe oogst, oogst 2020, vergisters in werden gereden. Ferdi Buffen van het Duitse aardappelhandelshuis Weuthen stelt dat de impact van het coronavirus op de aardappelmarkt gigantisch en voorlopig nog niet voorbij is. Hij verwacht in 2021 dalende contractprijzen en dit kan tot een kleiner areaal leiden en een seizoen waarin rare dingen naar boven gaan komen.

Medeauteur:
Annet Smale