Data-dashboard van JoinData geeft boer een stuur

Met het zicht op de digitale machtigingen die de doorsnee veehouder of akkerbouwer heeft lopen, is het niet zo goed gesteld, weet Sener Celik, directeur van datacoöperatie JoinData. De gemiddelde ondernemer heeft 25 tot 30 machtigingen lopen voor data-uitwisselingen, maar vaak heeft hij daar geen overzicht van en te vaak ook geen inzicht in.

Daarnaast betreft het regelmatig verouderde machtigingen die niet meer aan de huidige eisen voldoen van doelbinding (waarvoor mag je de data gebruiken?). Celik zou dat graag veranderen en boeren helpen zelf het stuur in handen te nemen.

Opgericht door FrieslandCampina, Agrifirm en CRV

Deze houding lijkt op het eerste gezicht vreemd voor een manager van een data-dienstverlener die ooit is opgericht door drie grote agro-spelers: zuivelverwerker FrieslandCampina, landbouwcoöperatie Agrifirm en veeverbeteraar CRV. Toen heette het bedrijf overigens nog Smart Dairy Farming. Sinds eind 2017 is sprake van JoinData. Binnenkort is vrijwel de gehele zuivelsector aangesloten.

Met de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) is de varkenssector sinds kort ook aan boord, terwijl de gehele akkerbouw ook op het punt staat om data en machtigingen via JoinData te ontsluiten. Cosun en Avebe zitten er al bij, net als LTO, Rabobank en EDI-Circle. Echter, JoinData is geen commercieel bedrijf, gericht op het maximaal benutten van de geoogste data, zoals bijvoorbeeld Google of Facebook doen.

Lees ook: Agrarische dataplatforms gaan samenwerken

JoinData zorgt alleen voor machtiging en uitwisseling data

JoinData beheert zelf niet eens data. Het zorgt alleen voor de machtiging, de uitwisseling van de data en dan geldt nog een groot voorbehoud. JoinData geeft alleen die gegevens door waar degene met het beschikkingsrecht over de data toestemming voor heeft gegeven.

Elke aangesloten boer kan via een persoonlijk dashboard zien hoeveel en welke data-uitwisselingsovereenkomsten hij of zij heeft. Via dat dashboard kunnen die overeenkomsten ook worden beheerd. Met een rode knop kan zelfs alles stil worden gezet.

_{Lees verder onder de foto}

Data gebonden aan diensten

Dat kan echter verstrekkende gevolgen hebben, waarschuwt Celik. Het kan zijn dat de voerleverancier dan geen advies op maat meer kan leveren of zelfs dat de melkophaling stopt. Sommige afspraken voor gegevensuitwisseling zijn nu eenmaal strak gebonden aan andere diensten. Als er strakke afspraken zijn gemaakt tussen zuivelbedrijven en hun leden of leveranciers over de KringloopWijzer, dan kan JoinData daar niets aan veranderen. Ook moet altijd worden voldaan aan wettelijke eisen.

Data-uitwisseling met andere partijen kan daarentegen wel worden beheerd. Soms komt het voor dat data die een boer heeft gedeeld met een derde partij (bank, adviseur, verwerker of een andere partij) verder worden doorgegeven aan nog weer anderen, zonder dat de boer daar weet van heeft.

Datalek niet melden kan tot hoge boetes leiden

Dit wordt schending van de doelbinding genoemd (voor welk doel mag de derde partij de data gebruiken?) en dat is essentieel. Wellicht dat het vroeger vaker gebeurde dan nu, maar als dat nu gebeurt, dan is sprake van een datalek. Als je een dergelijk lek vervolgens niet tijdig meldt, kan de Autoriteit Persoonsgegevens zware sancties opleggen met boetes tot € 10 miljoen.

“Veel mensen weten dat misschien niet, maar dat is de stand van zaken”, aldus Celik. Om dit soort zaken rollen tegenwoordig meer koppen bij bedrijven dan vanwege fraude of kantooraffaires, geeft hij aan.

Lees ook: Vlaanderen volgt Nederlands voorbeeld data delen

Doel van data: meer inzicht zorgt voor meer controle

Het zou echter jammer zijn als alle aandacht uitging naar de negatieve kanten van data-uitwisseling, meent Celik. Uitwisseling van data is op gang gekomen met het oog op verbetering van de bedrijfsvoering, het verkrijgen van nieuwe inzichten en het daardoor beter kunnen presteren als ondernemer. Dat moet ook de inzet blijven. Meer inzicht geeft immers ook meer controle over de eigen bedrijfsprocessen. Boeren kunnen eerder ingrijpen bij de dreiging van dier- of plantenziektes of bij kwaliteitsproblemen, hebben meer grip op kun geldstromen en noem maar op.

“In de melkveehouderij zien we al mooie voorbeelden langskomen van inzichten die ontstaan door combinaties te maken van data uit stappentellers, robots, diergezondheid en voeranalyses. De voordelen zijn er gewoon en dit gaat een grote vlucht nemen in de komende jaren.”

_{Lees verder onder de tweet}

Data blijven eigendom van persoon of bedrijf

De laatste tijd gaat echter ook veel aandacht uit naar de schaduwzijden van de grootscheepse data-uitwisseling, en niet altijd onterecht. Data zijn en blijven eigendom van personen of bedrijven en mogen niet zomaar door iedereen worden uitgewisseld, verhandeld en/of bewerkt en in nieuwe vorm weer worden aangeboden. Daar is ook wetgeving voor gekomen, maar nog lang niet iedereen is zich bewust van wat wel en niet mag op dit terrein.

Ook is voor ondernemers vaak nog lang niet altijd helder wat de consequenties zijn als ze ergens wel of geen toestemming voor geven. Overzien ze wat ze missen als ze niet meedoen en weten ze wat met hun gegevens gebeurt als ze wel meedoen?

Eigenlijk zou je als gewone burger ook willen dat je kon beschikken over zo’n dashboard

In deze situaties kan het dashboard dat JoinData ontwikkelt voor agrarisch ondernemers en de leveranciers hulp bieden. Met behulp daarvan zien ze in een oogopslag welke koppelingen ze wel willen en welke niet. Wil je bijvoorbeeld alleen technische gegevens uitwisselen of bijvoorbeeld ook financiële data met het boekhoudbureau of de bank. Boeren zitten met het dashboard direct aan het digitale stuur. “Eigenlijk zou je als gewone burger ook willen dat je kon beschikken over zo’n dashboard”, zegt Celik niet zonder trots.

Niet bang zijn dat NVWA kan meekijken

Sommige boeren zijn bang dat ook de overheid of bijvoorbeeld de NVWA via JoinData lekker mee kan snuffelen in alle datastromen. Daar hoeft niemand bang voor te zijn. JoinData heeft de data niet en zonder machtiging van de boer doen we niets.

Daar is ook wetgeving voor, maar als een bepaalde controle moet plaatsvinden omdat die wettelijk zo is vastgelegd of omdat er een gerechtelijk bevel toe is, dan moet elke instelling meewerken. Hetzelfde geldt voor privépersonen. Een toezichthouder kan ook thuis gegevens komen ophalen.