De kracht van (m)energie

Energievraagstukken zijn van alle tijden, maar zo prangend als de laatste tijd hebben we het zelden meegemaakt. Alle aan aardgas gerelateerde problemen in de regio Groningen waren nog niet aangekaart, laat staan afgehandeld, of er kwam ons een oorlog op het dak die de energietransitie in een ongekende versnelling heeft gezet. De financiële consequenties voor de voedingssector waren ook niet van de lucht, met een fiks aantal faillissementen in de energie-intensieve hoek tot gevolg. De overheid heeft de handen vol om alles enigszins gereguleerd op te vangen en de economie niet te laten ontsporen.

Het begrip energie

Het begrip ‘energie’ vind ik intrigerend, niet alleen omdat ik als bioloog me al een tijdje met energiemetabolisme (o.a. het verbranden van brandstoffen zoals suikers en vetten) bezighoud, maar ook omdat mensen er doorgaans twee totaal verschillende zaken mee aanduiden.

Allereerst kennen we energie als een fysische grootheid die we in de voedingswereld vaak uitdrukken in de eenheden kilojoule (kJ) en kilocalorieën (Cal). De tweede betekenis is er echter eentje om over na te denken. Dat is namelijk de mentale fut die met ‘energie’ wordt aangeduid. Niet voor iedereen is duidelijk dat dit echt iets anders is dan de natuurkundige grootheid. Zo ken ik een hogeschool waar op de trappen ter aanmoediging van het gebruik daarvan staat ‘Burn calories, not energy’. Het betreft een locatie waar geen bèta-opleidingen gehuisvest zijn, dus het zij ze vergeven, maar het geeft wel aan dat over het begrip ‘energie’ niet eenduidig wordt gedacht.

Niet voor iedereen is duidelijk dat dit echt iets anders is dan de natuurkundige grootheid

Ook de in het onderwijs veel gebruikte ‘energizer’ (een ontspannend oefeningetje tussendoor om de geest helder te krijgen voor de volgende opdracht) duidt op de mentale vorm van energie. Eigenlijk zou daar dus een ander woord voor moeten komen. ‘Menergie’ (een samentrekking van mentale energie) bijvoorbeeld, maar andere ideeën zijn welkom.

‘Menergie’

Hoe kom ik hierop? Welnu, tussen kerst en nieuwjaar werd Jutta Leerdam Nederlands kampioene sprint op de schaats, met overweldigende overmacht. Haar belangrijkste verklaring: ik heb meer vet dan anders, ben ietsje zwaarder, en het vet geeft me kracht! Zij doelde op haar mentale kracht die uit een relaxtere instelling voortkwam. Het was voer voor sportpsychologen. Wat mij betreft een prachtig voorbeeld hoe ‘menergie’ de energie beter tot zijn recht liet komen.