Debat in coronatijd mist levendigheid

Verkiezingsdebatten zijn in normale tijden mooie ontmoetingen tussen de kiezer en de gekozene. Hoe anders is het nu in coronatijden. Afgelopen maandag was er een heus debat voor (aankomende) natuur- en landbouwwoordvoerders op uitnodiging van Bionext, Natuur & Milieu, de Tapp-coalitie, de Transitiecoalitie Voedsel en Greenpeace. Het debat was beperkt tot zes deelnemers. De levendigheid die anders zo kenmerkend kan zijn voor verkiezingsdebatten, ontbrak deze keer. En wie ook ontbraken: twee potentiële nieuwkomers in de politieke arena: Jan Cees Vogelaar (Ja21) en Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging).

Wel waren er zes vertegenwoordigers van traditionele partijen: VVD’er Arne Weverling (die overigens geen kandidaat is voor de verkiezingen), CDA’er Eline Vedder, D66’er Tjeerd de Groot, Laura Bromet (Groenlinks), PvdA’er Joris Thijssen en Pieter Grinwis voor de ChristenUnie. In de zaal verder nog twee journalisten, een aantal technici, debatleider Anouschka Laheij en landbouweconoom Krijn Poppe (voorheen Landbouweconomisch Instituut) als feitencontroleur.

Prijssturing voor duurzaamheid vanuit de overheid

Op tafel kwam onder andere de vraag of met behulp van heffingen of belastingverlagingen de prijs van voeding mag worden verhoogd (of verlaagd) met het doel een omslag in de land- en tuinbouw teweeg te brengen. In het debat tekende zich de traditionele tegenstelling af, waarbij CDA en VVD niet meteen staan te juichen voor bijvoorbeeld een duurzaamheidsheffing op dierlijke producten, om daarmee boeren te helpen een omslag te maken naar meer plantaardige (eiwit-)productie. VVD’er Weverling zei dat boeren en tuinders helemaal geen behoefte hebben aan nieuwe plannen. “We zijn al wereldspeler en we doen het al ontzettend goed en ontzettend duurzaam. Bedenk nu geen nieuwe plannen, gun de boeren rust.”

Natuurlijk moet een boer verduurzamen, maar niet met een vleestaks

^{Eline Vedder (CDA)}

CDA’er Vedder zegt graag toe te willen naar een goede vergoeding voor een duurzaam product, maar ze vindt het vreemd dat die discussie wordt verengd tot een heffing op vlees. Haar collega Pieter Grinwis (ChristenUnie) vindt het echter niet zo’n gek idee om vlees wat meer te belasten met een doelheffing die rechtstreeks ten goede komt van de boer.

“De consument moet een prijs betalen waar alles inzit”, aldus Grinwis, die daarmee niet alleen doelt op een eerlijke beloning voor de producent; hij wil ook dat maatschappelijke kosten (natuur, milieu, volksgezondheid) in de prijs van het product zichtbaar zijn. Wat hem betreft worden groenten en fruit goedkoper, ook omdat die gezonder zijn.

Verduurzaming is nodig, maar kosten moeten niet altijd voor boer zijn

Hij wil dat er een eind komt aan de scheve machtsverdeling in de voedselketen, waar de druk op de prijs zich altijd uitdrukt in de lege portemonnee van de boer. Vedder vatte het kort samen: als je aan het eind van de keten draait aan de prijs, gaat dat altijd ten koste van de boer. Natuurlijk moet een boer verduurzamen, maar niet met een vleestaks, zei Vedder.

Ze keek verwachtingsvol de lege zaal in, alsof ze verwachtte dat aanwezige boeren voor haar zouden applaudisseren. Het applaus zal Vedder er in de komende debatten maar zelf bij moeten denken.