Digitale emancipatie van de boer

Het ministerie en de WUR zetten steeds meer in op digitale strategieën om boeren te helpen op duurzaamheid te innoveren. Dat is mooi, maar de combinatie IT en duurzaamheid vergt een uitgekiende aanpak om tot resultaten te komen. Landbouw doet er daarom goed aan om te leren van de lessen die zijn opgedaan rond Smart City-programma’s. Evaluatie heeft namelijk aangetoond dat beleidskaders voor ‘slimme duurzame steden’ eigenlijk maar weinig hebben opgeleverd voor het duurzaam maken van steden.

De slimme stad

De slimme stad was ooit bedacht om de economische concurrentiepositie van de stad te verbeteren. Maar economische groei staat op gespannen voet met duurzaamheid. Geen verrassing dus eigenlijk dat er nog geen bewijs is gevonden dat Smart City-programma’s met een focus op operationele efficiëntie, tegelijkertijd economische ontwikkeling en duurzaamheid hebben kunnen aanjagen. Als we in landbouw deze tegenstelling niet onderkennen en inbouwen, dan blijven duurzaamheidsresultaten zeker uit.

Ook in landbouw wordt de boer gereduceerd tot passieve gebruiker van technologie

Ook is de duurzame stad afhankelijk van de actieve betrokkenheid van inwoners. Smart City-programma’s beogen daarom ‘rechtvaardige economische ontwikkeling’, onder meer door technologie open en publiek toegankelijk te maken. In praktijk verlopen de meeste programma’s echter ‘top-down’ met het nodige ‘kan-niet-misgaan’ enthousiasme. Inwoners fungeren vooral als datapunt. Ook in landbouw wordt de boer gereduceerd tot passieve gebruiker van technologie. Echte duurzaamheidswinst vergt niets minder dan de digitale emancipatie van de Nederlandse boer, met meer toegang tot en zelfbeschikking over boerendata.

Dialoog en kennisuitwisseling

Dit soort inzichten tonen aan dat we landbouw alleen duurzamer gaan maken met IT, als we dit vraagstuk niet alleen technisch en smart aanvliegen, maar ook ruimte creëren voor de menselijke kant. Algoritme- en sensorgedreven toepassingen verdienen aandacht, maar net zo belangrijk zijn dialoog en kennisuitwisseling tussen precisielandbouwtechneuten en duurzaamheidexperts. Het vergroten van datavaardigheden van boeren en hun digitale rechten is net zo belangrijk als nieuwe infrastructuur, software en applicaties.

Om de potentie van IT voor duurzaamheid te realiseren, moet de boer centraal staan, niet de technologie.