Directeur FoodDrinkEurope: ‘Klimaatdoelen uitdaging voor voedingssector’

De voedsel- en drankenproducerende industrie in Europa is een gevarieerde verzameling van bijna 290.000 bedrijven met sterk uiteenlopende activiteiten. Vrijwel alle bedrijven (99%) in deze sector horen bij het midden- en kleinbedrijf. De meerderheid bestaat uit familiebedrijven en een groot deel bestaat uit zogenoemde micro-bedrijven met minder dan 10 personeelsleden. De sector heeft te maken met veel regels vanuit de EU. En de EU heeft doelen opgesteld voor klimaat en gezondheid, die ook gevolgen hebben voor de voedingssector.

Uitdaging nieuwe directeur-generaal

Hoe krijg je een zeer gevarieerde sector, die te maken heeft veel verschillende regels en doelen, op 1 lijn? Dat is de uitdaging waar Dirk Jacobs voor staat. Jacobs is sinds 1 januari 2022 de nieuwe directeur-generaal van FoodDrinkEurope, de Europese brancheorganisatie voor de voedsel- en drankenproducerende industrie. Jacobs werkt sinds 2010 voor FoodDrinkEurope.

Voedselverwerkende sector: op 1 na grootste maakindustrie

De voedselverwerkende sector is volgens Jacobs de op 1 na grootste maakindustrie in Europa wat betreft omzet. “De auto-industrie heeft ons in 2021 ingehaald, waarschijnlijk door de gestegen verkoop van elektrische auto’s. De voedingsmiddelensector blijft wel de grootste in Europa wat betreft toegevoegde waarde en werkgelegenheid. Onze sector speelt een belangrijke centrale rol in de keten, met aan de ene kant de boeren en andere leveranciers en aan de andere kant de supermarkten, horeca en andere afnemers en uiteindelijk de consument.”

Grootste importeur en exporteur

De EU is de grootste exporteur van voeding en tevens de grootste importeur in de wereld. Dat is een bijzondere combinatie, erkent Jacobs. “Dat komt gedeeltelijk omdat onze sector grondstoffen, voedingsingrediënten en halffabrikaten importeert van buiten de EU. Die worden in de EU verwerkt tot hoogwaardige voedingsmiddelen. Denk maar aan bonen voor koffie of chocola. Voeding uit Europa is gewild in de wereld vanwege onze hoge standaard voor kwaliteit en voedselveiligheid. Dat verklaart de grote export.”

Grote slag naar duurzaamheid

De Europese voedingsmiddelensector presteert heel goed, maar maakt zich op voor een enorme uitdaging. Jacobs: “Voeding is lekker, veilig, gewild en betaalbaar. Nu moeten de bedrijven de grote slag maken naar duurzaamheid. De voedselproductie moet goed zijn voor de planeet en voeding moet gezond zijn.”

De voedselproductie heeft een impact op het klimaat. Van de totale uitstoot van CO₂ wereldwijd is volgens Jacobs ongeveer 30% terug te voeren op de voedselproductie. “Van dat deel komt zo’n 11% voor rekening van de verwerkende industrie. FoodDrinkEurope onderschrijft het doel van de Europese Commissie om in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn. In 2030 moet al een daling van 55% zijn gerealiseerd.”

Gedragscode

Jacobs was vorig jaar voorzitter van een EU-taskforce die een gedragscode heeft opgesteld voor de voedingsmiddelenbedrijven, foodservice, horeca, retail en landbouw. De gedragscode valt onder de Farm-to-Fork strategie van de Europese Commissie. In de code staan doelstellingen die de Europese voedingsketen onderschrijft om de transitie te maken naar duurzaamheid. Jacobs: “Het doel is om in 2050 klimaatneutraal te werken als Europese keten. In 2030 moet de voedselverspilling zijn gehalveerd. Overgewicht moet dan ook zijn verminderd. We willen in 2030 circulair werken. Er is meer aandacht voor regeneratieve landbouw die rekening houdt met bodemvruchtbaarheid, CO₂-opslag in de bodem en biodiversiteit.”

Klimaatdoelen

Volgens Jacobs beseft de voedingssector dat er nog heel wat moet gebeuren om de klimaatdoelen te halen. Om de voedingsmiddelenbedrijven daarbij te helpen, heeft FoodDrinkEurope een zogenoemde decarbonisatie-roadmap opgesteld, voor het terugdringen van de CO₂-uitstoot. “De studie informeert bedrijven hoe ze praktische stappen kunnen zetten om een bijdrage te leveren aan de klimaatdoelen. Bedrijven krijgen handige tools hoe ze de CO₂-emissie kunnen verlagen. Wij realiseren ons dat het voor kleine bedrijven in onze sector lastiger is om aan alle regels te voldoen dan voor een groot concern.”

FoodDrinkEurope vraagt aan overheden om, al dan niet samen met de sector, beter in beeld te brengen wat mensen consumeren en hoeveel. Hoe verhoudt zich dat tot gezondheid en overgewicht?

Druk op sector

Jacobs begrijpt dat veel mkb-bedrijven momenteel andere zorgen hebben dan de klimaatdoelen van de EU. “Producenten worden geconfronteerd met sterke prijsstijgingen bij energie, transport en grondstoffen. Ook de coronacrisis heeft een enorme druk gelegd op onze industrie. De belevering was vaak moeilijk. Er waren tekorten aan personeel op de werkvloer door uitval. Afzetkanalen zoals de horeca waren gesloten. Dat alles zet druk op de marges in onze sector.”

Gezondheid

Niet alleen de klimaatdoelen hebben de aandacht van de sector. De roep om gezonde voeding neemt toe. Jacobs: “De sector wil consumenten beter informeren over gezonde voeding en ze stimuleren daarvoor te kiezen. Een niet goed gebalanceerd dieet leidt tot overgewicht. De sector is al jaren bezig met het herformuleren van producten en het verbreden van het aanbod van gezondere keuzes. FoodDrinkEurope vraagt aan overheden om, al dan niet samen met de sector, beter in beeld te brengen wat mensen consumeren en hoeveel. Hoe verhoudt zich dat tot gezondheid en overgewicht? Maar het is ook van belang dat de consument zich realiseert dat duurzame gezonde voeding geld kost. Het is de vraag of consumenten tegenwoordig wel voldoende voor hun voedsel betalen.”

Bal ook bij overheid

Als het gaat om klimaatdoelen en gezondheid ligt de bal niet alleen bij de bedrijven die deel uitmaken van de voedingsketen. Jacobs vindt dat overheden ook hun bijdrage moeten leveren om het bedrijfsleven in staat te stellen de klimaat- en gezondheidsdoelen van de overheid te halen. “Dat geldt zowel op nationaal als op Europees niveau. Voor ons is heel belangrijk dat de regels zoveel mogelijk gelijk zijn in de EU. De fragmentatie in de regelgeving is voor ons het grootste obstakel. Veel voedingsbedrijven exporteren naar andere lidstaten, waar dan vaak weer andere regels gelden. Regelgeving moet vooral op Europees niveau worden opgesteld en zo weinig mogelijk nationaal.”

Een voorbeeld van gefragmenteerde regelgeving is de labeling van voeding met een voedingswaarde

Voorbeelden

Jacobs noemt een aantal voorbeelden waar overheden meer kunnen doen voor de sector. “Bedrijven willen verpakkingen wel recyclen, maar de publieke infrastructuur is niet altijd in orde. Bijvoorbeeld de inzameling door overheden loopt niet altijd goed. Ook is er niet voldoende recyclebaar verpakkingsmateriaal beschikbaar dat geschikt is voor voedsel. Goede regelgeving kan helpen om dat te verbeteren. Een voorbeeld van gefragmenteerde regelgeving is de labeling van voeding met een voedingswaarde. In Nederland wordt de NutriScore aanbevolen. Andere landen hebben andere systemen en sommige landen hebben geen systeem voor de voedingswaarde. Dat is erg lastig voor onze sector omdat veel producten binnen Europa worden verhandeld. Je kunt als bedrijf moeilijk je product aanpassen aan afzonderlijke lidstaten. Daarom zijn wij er voorstander van dat regelgeving zo veel mogelijk voor heel Europa geldt op een uniforme manier.”