2. Bert Jansen

CEO van coöperatie en aardappelverwerker Avebe

Bert Jansen, voor bijna het laatste jaar topman van aardappelcoöperatie Avebe, is geslaagd in zijn uitdagende missie. De coöperatie was in 2006 op sterven na dood, maar sinds zijn aantreden in 2008 gaat het bergopwaarts met Avebe. De laatste vier boekjaren realiseerde Avebe een prestatieprijs boven € 80 per ton aardappelen. Dat is een niveau dat Avebe daarvoor nooit heeft gehaald.

Het nieuwe doel werd een prestatieprijs van € 95 in 2023. Dat lukte direct al met de vermarkting van oogst 2019, waarmee Avebe een prestatieprijs realiseerde van € 96,15. Ook het afgelopen boekjaar was uitzonderlijk. Door de coronacrisis was er meer vraag naar de hoogwaardige voedingsingrediënten die Avebe produceert.

3. Marit van Egmond

Algemeen directeur van supermarktketen Albert Heijn

Marit van Egmond is op 1 februari volgend jaar twee jaar de hoogste baas bij Albert Heijn. Onder haar leiding is er meer aandacht voor het versaanbod in de winkels. Dat past helemaal in de filosofie om consumenten de beste keuzes te laten maken voor lekker, gezond en verantwoord eten. Haar strategie lijkt succesvol. Volgens de laatste cijfers, over 2019, wist Albert Heijn het marktaandeel van 34,9% vast te houden na een aantal jaren van dalingen.

Het was dit jaar alle hens aan dek in de supermarkten. Door de coronalockdown gingen consumenten massaal hamsteren. Tevens was het een impuls voor online boodschappen doen. Dat bezorgt moederbedrijf Ahold Delhaize een omzetplus.

Lees ook het interview: ‘Gesloten keten geen doel maar middel’

4. Dirk de Lugt

Voorzitter raad van beheer Cosun en Brancheorganisatie Akkerbouw

Dirk de Lugt is voor de akkerbouw een onmisbare spin in het web. Hij is voorzitter van de raad van beheer van Cosun, een coöperatie van ruim 9.000 bietentelers. Cosun heeft veel last van de lage suikerprijs en de coronacrisis. De Lugt loodst de coöperatie door deze lastige tijden.

De Lugt zit ook Brancheorganisatie (BO) Akkerbouw voor. Deze ontwikkelde een programma voor onderzoek en innovatie en wist als eerste in de landbouw een algemeenverbindendverklaring (AVV) te krijgen. Ook heeft BO Akkerbouw de neuzen in dezelfde richting gekregen met het Actieplan Plantgezondheid. Voor telers van fritesaardappelen heeft BO Akkerbouw een regeling van maximaal € 50 miljoen overheidssteun weten te regelen ter compensatie van schade door de coronacrisis.

5. Frans Keurentjes

Voorzitter van zuivelverwerker en – coöperatie FrieslandCampina

Voerde FrieslandCampina-voorzitter Frans Keurentjes twee jaar geleden nog de AgriTop 50 aan, inmiddels blijken zijn invloed en gezag tanende. Aan zijn voortvarendheid ligt het niet. Bestuurlijke processen en ingezette veranderingen moeten doorgaan. Daar zorgt hij wel voor via zijn uitgebreide netwerk.

Daarmee staat Keurentjes echter ook symbool voor wat een groeiende groep melkveehouders niet wil. Die zijn de schijnbaar ongebreidelde stroom aan nieuwe verplichtingen en afrekentools behoorlijk zat. Nog een lastig punt is dat alle aansporingen aan de onderneming om beter te gaan draaien in de voorbije jaren vrij weinig resultaat hebben opgeleverd. Dat komt deels door de corona-uitbraak, maar het gevoel van veel leden is dat de onderneming ook anderszins geld laat liggen door gebrek aan operationele scherpte.

6. Olaf de Boer

Executive Director Buying & Merchandising Jumbo

Olaf de Boer is sinds 2018 directeur inkoop en commercie bij supermarktketen Jumbo. Daarvoor was hij in tal van andere bedrijven actief, inclusief Ahold. Hij is verantwoordelijk voor een steeds groter deel van de supermarktomzet in Nederland. Jumbo blijft groeien en staat op positie 2 in het Nederlandse supermarktlandschap. Ook in 2020 wijst alles op meer marktaandeel. In 2019 lag dat op 21% van de Nederlandse supermarktomzet.

Inmiddels is de supermarktketen van familie Van Eerd bijna mede-eigenaar van de Hema. Daarmee bestond al een samenwerking in Nederland en België, waar Jumbo ook winkels opent. Dit jaar was lastig voor de overgenomen restaurantketen La Place vanwege corona. Tegelijkertijd heeft corona gezorgd voor een enorme stijging in de onlineverkopen van Jumbo.

7. Carin van Huët

Directeur van Food & Agri Rabobank Nederland

Carin van Huët treedt dit jaar meer op de voorgrond als directeur Food & Agri. Dat bleek onder meer bij de presentatie van de langetermijnvisie van Rabobank. De bank vindt dat de overheid daarbij meer moet sturen op doelen. Een kritische noot van Van Huët zelf ging over het huidige stikstofbeleid: “Bij doorgaan op de huidige weg met steeds strengere regels, wordt de agrarische sector doodgereguleerd.”

Rabobank kreeg net als zijn klanten flinke klappen door de coronacrisis. In de maatschappelijke discussie moet ze het podium delen met collega Barbara Baarsma (zie nummer 49).

8. Marcel Oosterwijk

Directeur supermarkt Lidl Nederland

Marcel Oosterwijk staat al meer dan 22 jaar aan de top van discounter Lidl Nederland, onderdeel van de Duitse Schwarz-groep. Het is een van de grootste supermarktketens wereldwijd. In Nederland heeft Lidl met een marktaandeel van 11% collega-discounter Aldi ver achter zich gelaten.

Lidl profileert zich als ‘De Beste supermarkt in Groente & Fruit’ en met het goedkoopste biologisch assortiment. Lidl is wel een prijsvechter, maar heeft duurzaamheid ook als speerpunt. Dat uit zich onder meer in acties tegen voedselverspilling.

9. Jan Anker

CEO zuivelverwerker Royal A-ware

Toen Jan Anker vijf jaar geleden in de kaasproductie ging, leek dat voor velen een eenmalige megastap. Inmiddels heeft hij duidelijk gemaakt dat de ambities van familiebedrijf Royal A-ware verder gaan. Een lange reeks groeistappen volgde, in Nederland, maar ook daarbuiten.

In 2020 leek de zuivelonderneming zich even in te houden – mede door corona, maar er worden volop plannen gesmeed voor nieuwe initiatieven. A-ware trekt nog steeds boeren aan, al naar gelang de behoefte in een marktsegment. Transportdivisie AB-Texel groeit ook jaarlijks door, in 2020 met vier overnames.

10. Gerard Backx

CEO aardappelhandelshuis HZPC

Gerard Backx is sinds augustus 2001 directeur van aardappelhandelshuis HZPC. Onder zijn leiding is de beurswaarde van HZPC voortdurend gestegen. Het eigendom van HZPC is verdeeld over 783.725 certificaten van aandeel. Deze certificaten zijn in februari 2000 uitgegeven voor € 24. In mei 2018 werd met € 200 de hoogste koers ooit bereikt. Sindsdien is een daling ingetreden. Beurskoersen die bijna tien jaar achter elkaar zonder onderbreking stijgen, zijn echter voor weinig bedrijven weggelegd.

Backx durft intussen te herstructureren. HZPC gaat certificaten van oud-pootgoedtelers (inactieven) opkopen en gratis weggeven aan actieve aardappeltelers. Daardoor komt de zeggenschap weer meer bij de actieve telers te liggen.

11. Dick Hordijk

CEO van agrarische coöperatie Royal Agrifirm Group

Actief zijn in het maatschappelijk debat, dé gesprekspartner zijn voor alle partijen in de voedselketen. Als voorman van een boerencoöperatie probeert Dick Hordijk naast boeren te staan en verantwoordelijkheid te nemen. Dat is een nobel streven, maar vertaalt zich niet per definitie in betere financiële resultaten. In 2019 daalde de winst van Agrifirm fors en werd ook minder uitgekeerd aan de leden. Ook de omzet daalde. Eén van de oorzaken: grote druk op de Nederlandse markt, vooral in de varkens- en vleespluimveesector.

Agrifirm staat aan de vooravond van een nieuwe strategische periode. In aanloop is de directeur Noordwest-Europa teruggetreden en neemt Hordijk zijn rol voorlopig over. Het is de vraag wat de plannen precies zijn en of die verandering kunnen brengen.

12. Yoram Knoop

Algemeen directeur van veevoerfabrikant ForFarmers

Yoram Knoop moet voldoen aan veel verlangens. Van hem wordt verwacht dat hij zowel de aandeelhouder als de klant tevreden houdt, waarbij veel aandeelhouders ook klanten zijn. Niet alles loopt naar wens. ForFarmers voelt, net als concurrenten, druk op de thuismarkt en in Noordwest-Europa. Alleen Polen wordt nog gezien als een goede groeimarkt. Knoop weet wat hij wil: ForFarmers moet verder uitbreiden naar twee nieuwe landen. Mogelijk zelfs buiten Europa. Daarmee zou de veevoergigant in de voetsporen treden van concurrenten Agrifirm en De Heus, die al langer buiten Europa actief zijn.

ForFarmers heeft naar eigen zeggen ‘solide financiële ambities met een aantrekkelijk dividendbeleid’. Alle plannen hebben echter nog niet geleid tot een betere aandelenkoers. De beurskoers was nog nooit zo laag als in november: rond de € 5 per aandeel, gedaald van een piek van € 12,18 medio juni 2018.

13. Jan Cees Vogelaar

Voormalig kandidaat Tweede Kamerlid Forum voor Democratie

De laatste maanden van 2020 brengt Jan Cees Vogelaar door zonder officiële functies. Een missie blijft hij echter houden: het verdedigen van de landbouw tegen alle stadse, soms hooggeleerde prietpraat. De voormalig melkveehouder ergert zich aan de volgens hem eenzijdige en ongefundeerde kritiek van linksige Randstedelingen op de landbouw. Vogelaar stelt zich daartegen teweer, ook al lijdt hij af en toe een publicitaire nederlaag, zoals afgelopen voorjaar tegen het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Via het Mesdag Zuivelfonds, Stichting Agrifacts (Staf) en andere initiatieven hielp hij mee om boeren extra tanden te geven. Hij richtte zijn blik op de politiek en hoopte dat een verbond met Thierry Baudet (Forum voor Democratie, FvD) hem zou helpen om de landbouw uit de hoek te halen waar de klappen vallen. Zijn FvD-lidmaatschap heeft hij in december opgezegd.

14. Pierre Berntsen

Directeur agrarische bedrijven ABN Amro

Pierre Berntsen is als niet-coöperatieve bankier in de agriwereld iets minder op de voorgrond dan de ‘bankiers uit Utrecht’, maar niettemin goed bij de les. “Laat ik het zo zeggen dat we een prima netwerk hebben”, aldus Berntsen in een interview met Food & Agribusiness.

De afweging maken tussen het belang van zijn klanten en dat van de bank gaat Berntsen al jaren goed af. Kennelijk is daarin een redelijk goede balans gevonden. Volgens de signalen weten aardig wat nieuwe agroklanten de weg naar de bank te vinden.

15. Hein Schumacher

CEO zuivelbedrijf FrieslandCampina

Hein Schumacher kan een goed verhaal vertellen aan de leden van FrieslandCampina. Hij wordt beter gewaardeerd dan menig bestuurder, valt te horen. Presentatie maakt evenwel niet alles goed. RFC boert niet vooruit.

Ook maakt de CEO zich kwetsbaar door er politieke hobby’s op na te houden (meeschrijven aan het CDA-verkiezingsprogramma). Misschien dat de voorzitter een oogje toeknijpt. Die is van dezelfde partij. Soms zit het een topmanager ook gewoon niet mee. Toch wordt met smart op betere resultaten gewacht.

16. Peter Poortinga

CEO Plukon Food Group

De vleespluimveeketen verkeert dit jaar door corona in zwaar weer. Het wegvallen van de foodservice-afzet doet pijn, maar met zijn stabiele afzet richting de retail verkeert Plukon echter in een goede uitgangspositie.

Het bedrijf blijft onder Peter Poortinga’s hand onverminderd doorbouwen aan zijn positie als dominante speler in de Europese kipmarkt. Dit jaar lijfde Poortinga al de Spaanse pluimvee-integratie Grupo VMR en de Nederlandse kipverwerker CFG in. Daarnaast verwierf Plukon meerderheidsaandelen in groenteverwerker Fresh Care Convenience en kuikenbroederij Optibrut.

17. Louise Fresco

Voorzitter raad van bestuur Wageningen University & Research

Onder leiding van Louise Fresco groeit Wageningen UR steeds verder. Al blijft Wageningen UR met ruim 12.000 studenten een van de drie kleinste universiteiten van Nederland, het gewicht ervan is veel groter dankzij de vele ermee verbonden instituten. Bijna jaarlijks verrijst weer een nieuw bijzonder gebouw op of rond de campus. Hier is zoals dat heet een prachtig ‘ecosysteem’ voor innovatieve activiteiten.

Zelf is Fresco, gezien haar vele nevenfuncties, geen ivorentorenbestuurder, maar wel ietwat afstandelijk en verheven.

18. Co de Heus

CEO en mede-eigenaar van veevoerbedrijf De Heus

Het veevoerbedrijf van familie De Heus, met Co de Heus als CEO, bouwde ook dit jaar weer uit, grotendeels buiten de spotlights. Overnames waren er in Spanje, Brazilië, Indonesië en Polen. Inmiddels is De Heus actief in ruim 20 landen met meer dan 80 productielocaties.

De Heus boert ook goed, vooral in het buitenland. Minder dan 30% van de omzet, € 816 miljoen, kwam vorig jaar nog uit Nederland. In 2018 was dat nog meer dan €1 miljard. De totale omzet nam wel toe met zo’n 5%. De Heus groeide vooral in landen buiten de EU (+42%).

19. Marco van Zijverden

Algemeen directeur handelsbedrijf Dutch Flower Group

De beoogde nieuwe topman Jan van Dam komt uit de retailmarkt. Veteraan en huidig CEO Marco van Zijverden vertrekt per 2021 en verkiest een adviserende rol. Zijn opvolger moet de samenwerking met telers nog strakker vormgeven, waardoor Dutch Flower Group (DFG) met het delen van informatie nog scherper handelt. Dit jaar draait DFG volop mee in Greenport Nederland. Dan zit het bedrijf ook vaker aan tafel met veiling FloraHolland om te praten over samenwerking.

DFG heeft geen florissant jaar achter de rug. Grondlegger en oud-topman Art van Duin overleed. Het grootste Nederlandse handelsbedrijf in de sierteelt verwacht een jaaromzet van € 1,6 miljard, 7% minder dan 2019. Daar is niet alleen de coronacrisis voor aan te wijzen. Eén van de bedrijven uit de groep verloor Tesco UK als klant bij een tender.

20. Albert Markusse

Voorzitter concerndirectie Cosun

Albert Markusse is sinds 1 juni 2017 voorzitter van de concerndirectie van bietentelerscoöperatie Cosun. Hij trad aan in een hectische tijd. Na het einde van de suikerquotering leed Suiker Unie in 2018 voor het eerst verlies. Het nettoresultaat van € 1 miljoen over 2018 was het laagste ooit voor Cosun. In 2019 ging het iets beter, maar 2020 is opnieuw hectisch.

Markusse laat echter zien dat hij kan doorpakken. Ondanks de moeilijke tijden blijft hij investeren in de Cosun-bedrijven. Dat vergt moed en overtuigingskracht. De CEO stopt op 1 juni 2021 bij Cosun.

21. André van Troost

CEO melkvee-techbedrijf Lely

Na zijn studie werkte André van Troost onder meer bij Procter & Gamble en Danone, waar hij actief was in kindervoeding. Vandaar volgde de overstap naar Lely, waar hij in 2014 in dienst trad.

In zijn eerste jaar als CEO en opvolger van familievertegenwoordiger Alexander van der Lely, kreeg André van Troost direct met tegenwind te maken: corona. De wereldwijde coronacrisis heeft een flink stuk uit de omzet gehakt, zodat recordjaar 2019 (omzet ruim € 600 miljoen) ditmaal niet herhaald wordt. Toch vervolgt Lely rustig het pad van innovatie en arbeidsbesparing. De onderneming doneerde dit voorjaar ook een kwart miljoen voor corona-onderzoek aan Erasmus MC.

Lely richt de blik op de wereldmarkt. De gemiddelde schaal van het Nederlandse bedrijf volgt die van het Lely-product.

22. Paul Koppert

CEO/eigenaar Koppert Biological Systems

De broers Paul en Peter Koppert zijn als eigenaren van familiebedrijf Koppert Biological Systems dit jaar € 6 miljoen meer waard geworden. Althans, volgens Quote 500. In coronajaar 2020 valt op dat de belangstelling voor nuttige insecten en andere natuurlijke plaagbestrijders in de open teelten snel toeneemt. Naast de redelijk verzadigde glastuinbouwmarkt kan Koppert in de open lucht nog volop groeien. Ook daar wordt het toegelaten pakket aan chemische middelen steeds smaller. Daardoor is het opnieuw dankbaar pionieren in het voor biologische bestrijding nog goeddeels braakliggend werkterrein in akkerbouw, vollegrondsgroenten en fruit.

Ook buiten de land- en tuinbouw heeft Koppert beestjes in de aanbieding. Dat zijn nematoden, handig in de strijd tegen de eikenprocessierups.

23. Ronald Lotgerink

CEO Vion Food Group

Sluitingen van slachterijen en tijdelijke opschorting van de varkensvleesexport naar China; corona zorgde dat 2020 een uiterst bewogen jaar werd voor Vion-topman Ronald Lotgerink. Meest pijnlijk is als de autoriteiten in mei de slachterij in Apeldoorn laten sluiten, omdat buitenlandse werknemers in busjes tegen elkaar gepakt zaten. De dag ervoor had de minister met de vleessector nog aanvullende maatregelen tegen corona besproken. Eind 2020 is het weer rustiger, zodat Vion tijd heeft de verliezen goed te maken.

24. Jaco Geurts

Tweede Kamerlid CDA

Jaco Geurts heeft één blijvende gevoeligheid: telkens als een bedrijf geruimd moet worden vanwege dierziekte, ziet hij de beelden terug van de mond- en klauwzeercrisis van 2001. Die gebeurtenissen staan aan de basis van zijn politieke carrière. Het CDA-Kamerlid is bij de Kamerverkiezingen in maart 2021 voor de derde keer kandidaat – ‘als God het wil’, en ‘als de kiezer het wil’, aldus Geurts.

Het is spitsroeden lopen voor Geurts om binnen de coalitie het maximale te bereiken én zijn achterban duidelijk te maken dat hij de landbouw in beeld houdt.

25. Steven van Schilfgaarde

Algemeen directeur FloraHolland

Van Schilfgaarde zit dit jaar vaster in het zadel dan in 2019. Midden in de coronacrisis verlengde hij zijn termijn bij FloraHolland met vier jaar. Hij wordt nu boegbeeld genoemd en leider van de sector. FloraHolland is met Glastuinbouw Nederland en het GroentenFruit Huis een sleutelpartij in de tuinbouwlobby.

Bij het begin van de coronacrisis benaderde Van Schilfgaarde actief ministers voor hulp. Ze zaten nog niet in zijn netwerk. Het veilingbedrijf lijdt zelf een gevoelige omzet-tik door de coronacrisis van mogelijk tientallen miljoenen euro’s.

26. Sjaak van der Tak

Voorzitter Glastuinbouw Nederland

In 2021 wordt glastuinbouwvoorman Sjaak van der Tak voorzitter van LTO Nederland. Voor boeren een verrassing, voor tuinders een kwestie van hoog tijd: een tuinbouwbestuurder aan de top van LTO Nederland. Van der Tak besloot zich in augustus op te werpen als de verbinder die agrarisch Nederland het laatste jaar zo node mist. Hij heeft ruime ervaring. Eerst als Westlands burgervader, de laatste drie jaar als voorzitter van Glastuinbouw Nederland.

Die zelfstandige, vaktechnische organisatie leidde hij definitief de volwassenheid in. Hij kreeg alle glastuinders achter een collectief gefinancierd onderzoeksprogramma. Hij zette bovendien alles op alles voor compensatie van de schade die de tuinders leden door corona en de verhoging van energiebelasting ODE. Dat laatste is nog net niet helemaal rond. Maar verzuurt dat zijn afscheid? Welnee, hij is er nu voor alle boeren, hij blijft voor alle tuinders.

27. Jan Oosterom

Voorzitter Oxin Growers

Jan Oosterom is voorzitter van de groente-afzetorganisatie Oxin Growers (€ 700 miljoen omzet), begin 2020 ontstaan uit Best of Four en Van Nature. Beide telersgroepen brachten hun eigen afzetmodel in. Dat maakt integratie van de informatiesystemen lastig en tijdrovend. Er is zo echter wel een commerciële keuze voor telers.

Groente-afzetorganisatie Oxin Growers is een interessant buitenbeentje: geen directe levering aan retail, maar aan handel, 300 klanten en een breed assortiment. Is dit het model van de toekomst? De tijd zal het leren.

28. Mark van den Oever

Voorzitter Farmers Defence Force

Aan naamsbekendheid hoeft actieleider Mark van den Oever weinig meer te doen. Er zijn merken die het minder doen. Van den Oever en medebestuurders geven leiding aan de militante actiegroep Farmers Defence Force (FDF). Met felle acties verdedigen ze hun zaak.

Van den Oever vertrouwt altijd op zijn ‘strijders’ om zich samen te verweren tegen ongewenst overheidsbeleid. De val van het Brabantse College (van GS), waar het CDA de stekker uit trok, komt volgens hem op het conto van FDF. Net als het verdwijnen van de gehate veevoermaatregel.

29. Timo Hoogeboom

CEO van conserven- en groenteverwerkingsbedrijf Hak

Timo Hoogeboom komt binnen op nummer 29 in de FoodAgriTop50. Hij is namens groentefabrikant Hak voorvechter van het ‘groene normaal’: plantaardig met een positieve impact op de gezondheid en een minimale negatieve impact op onze planeet. Daarover is dit voorjaar het eerste manifest aangeboden aan landbouwminister Carola Schouten. Dit manifest kreeg brede media-aandacht.

Hak is het eerste bedrijf in Nederland dat ging werken met de Nutri-Score, een logo dat helpt om gezondere keuzes te maken. Alle Hak-groenten en -peulvruchten zijn intussen Nutri-Score A. Hak is ook de eerste in de groenteverwerkende sector met een volledig assortiment onder het duurzaamheidslabel On the way to PlanetProof. Hak heeft telers beloofd om op basis van openboekcalculatie de extra kosten voor het duurzamer telen te compenseren.

30. Jaap van Wenum

Voorzitter boerenbelangenbehartiger LTO-vakgroep Akkerbouw

Met Jaap van Wenum heeft LTO-vakgroep Akkerbouw een voorzitter die opkomt voor de belangen van de achterban en de gevoeligheden goed kent. De akkerbouwer uit Kootwijkerbroek (Gld.) werkt al lang voor LTO en is sinds ruim vier jaar vakgroepvoorzitter. Daarvoor was hij acht jaar beleidsadviseur plantgezondheid. Die ervaring komt van pas. Landbouwgif is de achilleshiel van de akkerbouw. De sector staat zelden ter discussie, maar als het gebeurt, gaat het vaak over gewasbescherming.

Daarnaast laat Van Wenum de akkerbouw goed horen binnen LTO, dat sterk gedreven wordt door de melkveebelangen. De veehouderij loopt de akkerbouw weleens voor de voeten, vooral bij het mestbeleid. Strenge gebruiksnormen voor de akkerbouw zijn nodig om de veehouderij te helpen. Bodemvruchtbaarheid en ook rentabiliteit in de akkerbouw lijden eronder. Van Wenum durft dat binnen LTO aan de orde te stellen.

31. Jan Willem Erisman

Hoogleraar Environmental sustainability, Universiteit Leiden

Jan Willem Erisman geldt in Nederland als dé stikstofspecialist. Hij is een veelgevraagd adviseur voor overheden en denktanks. Erisman is ook betrokken bij initiatieven in de landbouw, zoals de melkveehouders op Schiermonnikoog en rondom Nieuwkoop. Hij botst ook weleens met de landbouw.

Bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden wil hij een nieuw stikstofonderzoeksprogramma opzetten. De directeur daar omschrijft hem als een prominent gezicht in het debat rond duurzame landbouw. Erisman is ook nog eens heel productief, ‘zodat hij gelijk hoort tot de best geciteerde wetenschappers van de universiteit’.

32. Peter Broeckx

Voorzitter veeverbeteringscoöperatie CRV

Peter Broeckx geeft als Vlaming al weer dik vijf jaar bestuurlijk leiding aan veeverbeteringsorganisatie CRV. Deze organisatie lijkt in de loop der jaren steeds internationaler te worden, zie ook de aanstelling van Angus Haslett als opvolger van Roald van Noort.

Het geld moet CRV steeds meer over de grens verdienen. Dat is al jaren zo. Daarom blijft ook de druk om nog meer met data(beheer, advies) te doen. In principe is CRV daarvoor sterk gepositioneerd, als vertrouwde partner van bedrijven als FrieslandCampina en als deelnemer in ZuivelNL. De club zit dicht op de bal. Het vergt wel behoedzaam opereren, want veehouders zien steeds meer verschillende kanten aan het delen van data.

33. Peter Drenth

Landbouwgedeputeerde Gelderland

Sinds Peter Drenth tweeëneenhalf jaar gelden in functie trad als Gelders gedeputeerde heeft hij er alleen maar werk bijgekregen. Naast zijn reguliere provinciale portefeuille vertegenwoordigt hij Gelderland in het Interprovinciaal Overleg (IPO), waar hij de portefeuille Vitaal Platteland beheert.

Drenth moet het voortouw nemen in het oplossen van de stikstofcrisis vanuit provinciaal zicht. Hij moet voor zowel boeren als voor de natuur een goede oplossing vinden die is ontstaan door het wegvallen van het PAS.

34. Helma Lodders

Tweede Kamerlid VVD

Wie Helma Lodders hoort, denkt aan het gelijke speelveld. Het VVD-Kamerlid maakt zich stelselmatig boos over Nederlandse regelgeving die bovenop de Europese regels komt. Er is in de afgelopen acht jaar dat zij als VVD-landbouwwoordvoerder actief is, geen minister geweest die Lodders op dat punt niet tegenover zich heeft gehad.

Het afgelopen jaar liet de Flevolandse politicus zich gelden als kundig voorzitter van de commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, waar veel ogen op gericht waren tijdens de coronacrisis. Na de verkiezingen houdt ze het voor gezien als Kamerlid. Wellicht komt ze in een openbare functie terug – in het bedrijfsleven of voor de publieke zaak. Lodders heeft er genoeg energie en ambitie voor.

35. Marijke Everts

Director Corporate Affairs kalfsvleesbedrijf VanDrie Group

Sinds ruim een jaar is Marijke Everts het nieuwe gezicht van de VanDrie Group. Ze heeft de niet eenvoudige taak gekregen om oude rot Henny Swinkels op te volgen. Ze lijkt daarvoor een geschikt persoon. Wat ze mist aan ervaring, maakt ze goed met haar heldere presentatie en een frisse uitstraling.

Dit jaar is zwaar voor VanDrie Group. De vleeskalverintegratie wordt qua afzet extra zwaar getroffen door de coronapandemie. Het bedrijf en de hele kalversector krijgen echter amper steun. Misschien omdat de publieke opinie toch wat tegenzit?

Lees ook het interview: ‘Alle contracten worden uitgediend’

36. Linda Janssen

Voorzitter Producenten Organisatie Varkenshouderij

Haar rol als verbinder en bruggenbouwer brokkelt af. Het lukt varkenshouderijvoorzitter Linda Janssen op social media steeds minder vaak om zich in te houden als ‘haar’ sector wordt aangevallen. Zo versterkt ze de polarisatie die toch al scherp zichtbaar is in de maatschappij.

Ze vindt het ’vreselijk’ als corona wordt misbruikt om de veehouderij in kwaad daglicht te zetten. Ze schrijft zelfs dat het stikstofdebacle een vooropgezet plan lijkt en breekt overleg met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Haar achterban ziet haar mogelijk graag zo.

37. Tjeerd de Groot

Tweede Kamerlid D66

Tjeerd de Groot heeft zich in vier jaar Kamerlidmaatschap ontpopt als een felle debater die weinig last heeft van zijn eigen geschiedenis. Als directeur van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) at hij ander brood dan als lid van de parlementsfractie van D66. Dat is te merken in zijn woorden nu.

Met zijn ideeën voor inkrimping van de veestapel en vermindering van het gewasbeschermingsmiddelengebruik lijkt hij GroenLinks en Partij voor de Dieren af en toe links in te halen. Dat geeft spanning met de coalitiepartners. Toch overheerst bij de stemmingen het coalitiestandpunt.

38. Rob Baan

Bestuurder, promotor en Agrarisch Ondernemer van 2020

Rob Baan is zo’n ondernemer die als het even kan geen nee zegt. Zo zit hij in het bestuur van de koepel van teelt en handel GroentenFruit Huis, werd hij voorzitter van het Varend Corso Westland, maar is hij ook in voor experimenten van tech-starter PATS, die drones in zijn kassen mag laten rondvliegen op jacht naar schadelijke insecten.

Toch is hij dit jaar vooral Agrarisch Ondernemer 2020, met zijn wereldwijd bij chefs geliefde microgroentebedrijf Koppert Cress. Toen het daar vanwege corona ineens erg slecht mee ging, zei hij ook geen nee tegen het NOS Journaal, dat hem met zijn dramatische ondernemersverhaal meteen tot opening van het 20.00 uur journaal bombardeerde. Want Rob Baan, die kan een verhaal vertellen. Of het nu in voor- of in tegenspoed is. Vóór de tweede golf hoopte hij op toch nog zwarte cijfers voor 2020. Dat succesje lijkt er niet meer in te zitten.

39. Hans Brug

Directeur-generaal Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)

In het jaar van de coronapandemie is het RIVM volop in het nieuws. Er wordt veel gevraagd van het instituut, qua inzet en ook qua geloofwaardigheid. Grote man achter de schermen is sinds 2018 Hans Brug. Hij is een ‘Wageninger’ met een puur wetenschappelijke achtergrond. Persoonlijk staat hij weinig in de schijnwerpers. Dat laat hij over aan mensen als Jaap van Dissel, intussen een nationale bekendheid. “Mijn drijfveer is zorgen dát wat we doen en laten in Nederland, geïnformeerd is door best beschikbare kennis”, aldus Brug in de Volkskrant. “Als cijfers mensen niet welgevallig zijn, stellen ze die of de manier waarop ze tot stand zijn gekomen ter discussie.”

Door de pandemie is de invloed van zijn instituut op het maatschappelijk leven groot geworden. Dat levert ook veel reuring en kritiek op. Voor het grote publiek nieuw, voor de landbouw was het al een gegeven vanwege de stikstof.

40. Jaap Korteweg

Co-eigenaar Those Vegan Cowboys en oprichter van de Vegetarische Slager

Lange tijd achtereen hetzelfde doen, lijkt niets voor Jaap Korteweg. Toch is hij niet iemand van twaalf ambachten en dertien ongelukken. In 1993 richtte hij de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) op, die nog steeds bestaat, in 2008 begon hij met de Vegetarische Slager, een bedrijf dat voor een leuk bedrag aan Unilever is verkocht.

Sinds dit jaar is Korteweg bezig om melk en kaas rechtstreeks uit gras te maken. Want het geld dat hij met de verkoop van de Vegetarische Slager heeft verdiend, steekt hij in het melk-uit-grasproject. Korteweg en PvdD-senator Nico Koffeman geven het project een aantal jaren de tijd.

De akkerbouwer uit Langeweg heeft, zoals gezegd, vaker een afslag genomen. Van gangbaar akkerbouwer werd hij biologisch en van fervent jager werd hij vegetariër. Hij bleef wel steeds ondernemer, zoals zijn biografie toont. Van de boerderij stapte hij over naar de voedingsindustrie.

41. Laura Bromet

Tweede Kamerlid GroenLinks

Tweede Kamerlid Laura Bromet is een praktisch ingestelde GroenLinks’er. Met haar zijn compromissen te bereiken. Daarmee onderscheidt ze zich nadrukkelijk van bijvoorbeeld de fractie van de Partij voor de Dieren.

Op het landbouwdossier toont Bromet zich goed ingevoerd en ook betrokken bij de sector. Van haar komt er geen plan om de veehouderij te halveren, zonder daar de belofte bij te doen dat de betrokken veehouders financieel moeten worden gecompenseerd. Toch zal ze met die houding niet gauw in de gunst van de land- en tuinbouw komen.

42. Bart Kemp

Voorzitter Agractie

De eenvoudige schapenboer uit Ede, zoals hij zichzelf in 2019 op het Malieveld profileerde, is inmiddels bij menig overlegtafel aangeschoven. Bart Kemp was in eerste instantie vooral bekend vanwege zijn inzet tegen de komst van de wolf. Nu richt hij zich breder met actiegroep Agractie.

Kemp is meer van het praten dan het dreigen, maar als de argumenten niet overkomen, vind hij dat boeren best herrie mogen maken om hun punt te verduidelijken. Acties moeten wel publieksvriendelijk zijn, vindt hij. Hij wil ook de burger winnen.

43. Arthur Wiltink

Directeur Wakker Dier

Wakker Dier is niet te negeren in het maatschappelijke debat over de veehouderij. De Amsterdamse club is zeer actief en succesvol in de publiciteit. Sterk veroordelende termen als ‘kiloknaller’ en ‘plofkip’ en ‘liegebeest’ blijven goed hangen.

De actiegroep heeft voor veel media vrijwel het laatste woord inzake het dierenbelang. Arthur Wiltink is er al 14 jaar directeur, maar blijft zelf liever in de coulissen. De organisatie genereert veel publiciteit voor weinig geld. Omgerekend 15,7 voltijds medewerkers, die voor ruim € 1,1 miljoen op de begroting van € 3,5 miljoen staan. 

44. Aalt Dijkhuizen

Oud-voorzitter boerenbelangenbehartiger Landbouw Collectief

Toen dertien agrarische sectorpartijen besloten de handen ineen te slaan inzake het stikstofbeleid, was Aalt Dijkhuizen bereid om hen voor te zitten in het Landbouw Collectief. Achter de schermen probeerde hij de kikkers in de kruiwagen te houden. In de openbaarheid, bij gesprekken in Den Haag voerde hij het woord namens de bestuurders die aan tafel zaten. Over onenigheden tussen de partijen repte hij met geen woord. Nog altijd doet hij liever geen uitspraken over wat er allemaal gebeurde in het halve jaar dat het Landbouw Collectief bestond.

Het podium dat hij verwierf, gebruikte hij om zijn bekende adagium uit te dragen: innovatie is de oplossing. Het geld dat het ministerie klaarlegt om boeren uit te kopen, kan volgens Dijkhuizen beter ingezet worden om boeren te laten investeren. Het resultaat qua stikstofwinst is ook beter, is zijn overtuiging.

45. Marc van Rooi

CEO van varkensvleesverwerker Van Rooi Meat

Marc van Rooi heeft een heftige zomer achter de rug. De oorzaak is corona. Door een massale uitbraak onder het personeel zat de slachterij in Helmond enkele weken dicht. Ook werd hem verweten dat het personeel werd gedwongen onjuiste gezondheidsverklaringen in te vullen. Door dit alles is Van Rooi meer in het nieuws dan hem vermoedelijk lief is.

Volgens Quote draaide Van Rooi Meat in 2019 top. De omzet bedroeg € 775 miljoen, de winst verdubbelde, naar € 35 miljoen. De coronacrisis zal de resultaten over 2020 geen goed doen.

46. Johan Remkes

Voorzitter Adviescollege Stikstofproblematiek

Markante Groninger Johan Remkes drukte in 2020 een zwaar stempel op het stikstofdossier, dat maatschappij en politiek sinds mei 2019 in de greep houdt.

Remkes stelde als voorzitter van het Adviescollege Stikstofproblematiek dat de ammoniaklast uit de veehouderij in 2030 met 50% zou moeten zijn afgenomen ten opzichte van 2019. Dat idee is omarmd door GroenLinks en PvdA. De coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie plus landbouwminister Schouten vinden dat Remkes‘ advies een te zware last legt op de schouders van het bedrijfsleven.

47. Johan Vollenbroek

Oprichter Mobilisation for the Environment (MOB)

Johan Vollenbroek is een zeldzaam effectieve milieuactivist. Hij wordt daarom gevreesd door veehouders en anderen. Het door hem opgerichte Mobilisation for the Environment (MOB) is berucht om de vele procedures tegen vergunningaanvragen en zelfs tegen wetgeving. De meest effectieve actie was de gang naar de Raad van State tegen het Programma Aanpak Stikstof (PAS), waarvan de gevolgen bekend zijn. Hij strijdt ook tegen andere, niet-landbouwdoelen als biomassacentrales, waar veel SDE-subsidiegeld naartoe gaat.

MOB is apert tegen handel in stikstofrechten. Opvallend genoeg reden voor Farmers Defence Force om samenwerking te zoeken. Vollenbroek is daar op zich niet vies van, maar betwijfelt of beide het echt eens zijn over extern salderen. Vollenbroek toont zich soms constructief, maar zijn idee van 50% emissiereductie in 10 jaar in ruil voor een drempelwaarde vindt weinig weerklank in de landbouw. Een trage en ook slordige wetgever maakt hem een blijvende factor van betekenis.

48. Paul Blokhuis

Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Als staatssecretaris van volksgezondheid is Paul Blokhuis (ChristenUnie) verantwoordelijk voor het bevorderen van een gezonde leefstijl. In november 2018 presenteerde hij zijn Nationale Preventieakkoord, waarbij 70 maatschappelijke organisaties en de voedingsindustrie overeen kwamen ongezonde voeding terug te dringen. Er zijn onder andere afspraken gemaakt over een lager suikergehalte in frisdrank en het instellen van een nieuw logo dat in één oogopslag moet aangeven of een product gezond of minder gezond is: de Nutri-Score.

Blokhuis zit aan de knoppen voor invoering van een suikertaks of een lagere btw op groente en fruit. Tot invoering wil hij vooralsnog niet overgaan. Over Blokhuis klinkt wel eens kritiek dat hij de voedingssector te veel zou betrekken bij het preventieakkoord. Hijzelf vindt het onmogelijk effectieve maatregelen te nemen zonder de industrie te betrekken.

49. Barbara Baarsma

Hoogleraar toegepaste economie, directeur Rabobank Amsterdam

Juist in het jaar dat ze is afgezwaaid als kroonlid van de Sociaal Economische Raad komt Barbara Baarsma de FoodAgriTop50 binnen. De mediagenieke hoogleraar toegepaste economie uit Amsterdam werpt haar blik steeds vaker op de voedselketen. Dat doet ze in dienst van Rabobank; sinds vorig jaar als directievoorzitter van Rabobank Amsterdam.

Voor tuinders en boeren is Baarsma zonder twijfel de bekendste naam die ze bij Rabobank hebben. Wat niet wil zeggen dat haar teksten ook voor zoete koek worden geslikt.

Ze heeft het graag en vaak over de korte keten. Sinds vorig jaar is ze lid van de Taskforce Verdienmodellen Kringlooplandbouw. Sinds dit najaar is ze ook nog eens ‘bodemgezant’ namens onder meer het Nederlands instituut voor Ecologie. Allemaal agrarisch relevant, maar het klinkt tegelijk ook zeer ‘Amsterdams’.

50. Jan Huitema

Europarlementariër ALDE/VVD

Hoewel hij al meer dan een jaar in zijn tweede termijn zit als Europarlementariër en daardoor in Brussel behoort tot de oudere garde, heeft VVD’er Jan Huitema zich nog steeds niet ontdaan van zijn jeugdige frisheid. Huitema voert een kruistocht voor de erkenning van kunstmestvervangers uit dierlijke mest. De Brusselse stroperigheid maakt het hem niet gemakkelijk, maar dat wil niet zeggen dat hij geen voortgang boekt.

Zijn positie (tweede man in de Europese VVD-fractie) betekent dat Huitema zich niet meer uitsluitend richt op de belangen van de land- en tuinbouw, hoewel hij zijn hart heeft verpand aan de melkveehouderij. Hij was het afgelopen jaar in het Europees Parlement minder zichtbaar dan in de jaren daarvoor, wat niet wil zeggen dat hij minder heeft gedaan. Zijn brede blik betekent dat de Fries zich ongetwijfeld oriënteert op een volgende stap in de politiek of daarbuiten.