Fresh Upstream: ‘Van streepjescodes naar 2D-barcode’

De stichting Fresh Upstream werkt samen met GS1 Nederland aan één uniforme, digitale ketentaal in de internationale agroketen. “Van kas tot kassa, van boerderij tot bord”, aldus Bart van de Beek. “Hiermee kan voedselverspilling worden tegengegaan en de duurzaamheid worden verbeterd.”

Tijdens het Food For Teachers Event in Ede, dat door Groenpact is georganiseerd, vertelde Bart van de Beek over het belang van goede datastromen in de keten. Dat deed hij namens de stichting Fresh Upstream, een samenwerkingsverband van FNLI, GroentenFruit Huis, Frug I Com, LTO Nederland, CBL en GS1 Nederland.

Appel-experiment

Aan het begin van zijn workshop houdt hij een appeltje in de lucht. “Wat is deze jullie waard?’, vraagt hij aan de aanwezigen. “Dat hangt ervan af waar ik de appel koop en of hij lekker hard en zoet is”, antwoordt een tweede persoon. Vervolgens houdt Van de Beek twee appels omhoog. “Welke kiezen jullie nu?” Dat blijkt een lastige vraag te zijn. Op basis van welke criteria moet je kiezen? Dat verandert als hij een stickertje laat zien. De ene appel blijkt een Tessa uit Nederland te zijn en de ander is een Pink Lady, die onder meer in Australië en Zuid-Afrika wordt geteeld. “Dan willen we het liefst een appel uit Nederland”, klinkt het vanuit het publiek. De gespreksleider knikt. “De waarde wordt bepaald door de informatie die over een product wordt gegeven. Maar hoe communiceer je deze informatie? Op een appel kun je maar weinig kwijt.”

Streepjescodes

Het Voedingscentrum heeft de ‘Kies Ik Gezond? app’ ontwikkeld. “Hiermee kun je na het scannen van een streepjescode zien welke ingrediënten erin zitten, of het een gezonde keuze is en je kunt ook producten vergelijken. Dat gebeurt op basis van de streepjescode, die GS1 Nederland uitgeeft.”

De streepjescode is heel geschikt om informatie downstream – dus van de producent naar de consument – te delen. Upstream is de informatievoorziening veel minder goed geregeld, aldus Van de Beek. “Primaire bedrijven zijn verplicht om te registeren welke voedermiddelen, gewasbeschermingsmiddelen, diergeneesmiddelen en meststoffen ze gebruiken, maar deze informatie wordt niet altijd en allemaal gecommuniceerd met de keten. Daar zit de crux, want de consument wil wel graag weten waar het eindproduct vandaan komt, wat de CO₂-footprint is en hoe duurzaam de productie is.”

De crux zit bij de communicatie met de keten

Daar wil Fresh Upstream verandering in brengen. ”Samen met de versketens gaan we aan de slag om ervoor te zorgen dat deze informatie via een 2D barcode beschikbaar komt. Daarbij werken we samen met GS1. Het registreren van locatiegegevens met Global Location Number (GLN) vormt de basis. Dit wereldwijde systeem verstrekt niet alleen nummers voor eindproducten, maar bijvoorbeeld ook voor locaties en voor transportmiddelen. Het is de bedoeling dat deze barcode over circa drie jaar wordt ingevoerd.”

Waardevolle informatie en transparantie

Bedrijven hebben behoefte aan betere online datastromen om processen te optimaliseren en om aan de hoge eisen van handelspartners, overheden en consumenten te voldoen, benadrukt Van de Beek. “Als alle schakels van de keten, dus boeren en tuinders, hun leveranciers, verwerkingsbedrijven, transporteurs en verkopers, informatie registreren en uitwisselen door middel van dezelfde informatiestandaarden, dan valt er veel winst te behalen. Hiermee kan de transparantie vergroten.”

Via een slimme barcode, hebben klanten direct toegang tot waardevolle en complete informatie

Ook voor consumenten bieden de codes allerlei voordelen. “Via een simpele smartphonescan van een slimme barcode, zoals een QR-code, hebben klanten direct toegang tot waardevolle en complete informatie, zodat ze weloverwogen een keuze kunnen maken. Tevens is het mogelijk om gepersonaliseerde ervaringen te bieden. Denk bijvoorbeeld aan een webadres, informatie over garantie, recepten, instructies en de houdbaarheidsdatum. Wat traceerbaarheid betreft is er een betere productidentificatie, meer ingrediënteninformatie en beter inzicht in de reis door de keten en dat zorgt voor meer consumentenvertrouwen en betrokkenheid bij het product.”

Veiligheid en voorraadbeheer

Andere pluspunten zijn veiligheid en een goed voorraadbeheer. “De 2D-barcodes zorgen voor merkintegriteit, gaan vervalsing tegen en ze voorkomen de verkoop van producten die over datum zijn of waarvoor een terugroepactie geldt. Op het gebied van voorraadbeheer kan je veel beter werken met first in, first out, is er altijd een accuraat overzicht van de voorraad en is er inzicht in beschikbaarheid, locatie en houdbaarheid.”

Van de Beek verduidelijkt dat met een voorbeeld: “Consumenten pakken graag de achterste of onderste verpakkingen, omdat deze vaak het langst houdbaar is. Als er tien zakken gesneden andijvie in het schap liggen met verschillende houdbaarheidsdata en er worden er vijf verkocht, dan weten supermarkten niet welke houdbaarheidsdatum er op deze zakken stond. Maar bij een 2D-barcode hebben ze deze informatie wél. Dan kunnen ze precies zien welke zakken ze moeten afprijzen of eventueel weggooien. Zo kun je dus veel beter sturen en daardoor voedselverspilling tegengaan. In combinatie met dynamic pricing kun je consumenten stimuleren om niet de achterste zak te pakken en dat gaat voedselverspilling tegen.”

Duurzaamheid verbeteren

De codes vergroten de duurzaamheid door recyclinginformatie te bieden. Daardoor zorgen ze voor de juiste afvalverwerking. Van de Beek: “Circulariteit wordt steeds belangrijker, maar vaak weten consumenten niet precies wat er in die verpakking zit. Er zijn allerlei plastics die biologisch afbreekbaar zijn, maar die moeten wel gescheiden kunnen worden van de plastics die niet biologisch afbreekbaar zijn. Bij twijfel belandt de biologisch afbreekbare verpakking alsnog tussen het afval. Dat maakt informatie over de verpakking superbelangrijk.”

Bij twijfel belandt de biologisch afbreekbare verpakking alsnog tussen het afval. Dat maakt informatie over de verpakking superbelangrijk

Datzelfde geldt voor de reststromen van voedingsmiddelen. “Als we niet precies weten wat erin zit, dan kunnen de overgebleven producten niet voor veevoer worden gebruikt en worden ze weggegooid. Dus ook in het kader van duurzaamheid is het heel belangrijk dat we een soort paspoort hebben dat informatie geeft over zowel de inhoud van de verpakking als van de verpakking zelf.”

Fruit Tech Campus

Zelf is Van de Beek betrokken bij de Fruit Tech Campus, een samenwerking tussen het bedrijfsleven en onderwijs in Geldermalsen. Daar gaat hij het nieuwe systeem tot in detail doorvoeren. “In de toekomst kan ik een boom scannen en dan levert hij mij de volgende informatie op: ik ben appelboom nummer 4 in rij nummer 6, ik ben onderdeel van het vak appels, onderdeel van het perceel hardfruit, ik krijg mijn water en meststoffen uit pot nummer 4, et cetera. Op die manier kun je dus al die informatie combineren. De appels worden in een koelcel bewaard en daarna pas gesorteerd en verpakt. Soms liggen ze wel acht maanden in de opslag. Als je dan iets over de kwaliteit wil zeggen en je wilt het terugkoppelen naar de teelt, dan kun je niet meer nagaan van welke bomen de appels afkomstig zijn, maar bij de appels van de Fruit Tech Campus kan dat straks wel.”

Uitdaging

Fresh Upstream gaat in gesprek met grote partijen, coöperaties en brancheorganisaties om te kijken of er een wat eenduidiger informatiebeleid mogelijk is. “Daar ligt een flinke uitdaging. Grote concerns zijn hier natuurlijk al lang mee bezig, maar dat geldt niet voor alle bedrijven. Er zijn veel verschillende softwarepakketten, die perfect weergeven hoeveel meststoffen een bepaalde boom heeft gekregen en wanneer de boom is gesnoeid. Het nadeel is echter dat deze pakketten met hun eigen nummers en referenties werken, die andere bedrijven en schakels niet direct kunnen gebruiken.”

Informatie delen is belangrijk

Het invoeren van de informatie is op zich niet heel ingewikkeld, aldus Van de Beek. “Bedrijven kunnen zelf kiezen welke informatie ze willen delen. Dat kan ook gaan om het artikelnummer, de batch en de houdbaarheidsdatum. Wanneer je bepaalde certificaten hebt behaald, dan kun je ook die audits gebruiken om bepaalde informatie in kaart te brengen. Veel bedrijven willen eerst een businesscase hebben, maar ik ben ervan overtuigd dat deze er komt. Informatie delen zal in de toekomst steeds belangrijker zijn.”

Nieuwe Europese wetgeving

Het is volgens Van de Beek heel belangrijk om komende stappen te zetten. “Er komt nieuwe Europese wetgeving aan, zoals de ESG-rapportage (Environmental, Social & Governance), die van bedrijven eist dat zij informatie kunnen verschaffen over de gehele toeleverende keten. Zo moeten ondernemingen onder meer kunnen garanderen dat er bij de productie geen ontbossing heeft plaatsgevonden. Daarom is het van belang dat we met elkaar systemen ontwikkelen die de uitwisselbaarheid van informatie al in het ontwerp meenemen.”