FTM: Beter Leven-kip vooral voor supermarkten beter

Het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money baseert zich op gesprekken met twaalf vleeskuikenhouders, bezoek aan vier boerderijen en interviews met dierenartsen, wetenschappers en woordvoerders van supermarkten en slachterijen.

Meer macht voor supermarkten

De onderzoeksjournalisten schreven vrijdag 22 oktober een uitgebreid artikel op hun website. Ze concluderen onder meer dat supermarkten en slachterijen met de diervriendelijkheidseisen aan kippenvlees meer macht naar zich toetrekken. En dat de pluimveehouders in strak geregisseerde ketens, gedomineerd door supermarkten, grote slachterijen en veevoederbedrijven, komen waarin hun ondernemingsvrijheid ver te zoeken is. De onderhandelingspositie wordt ook zwakker door de concentratie onder supermarkten en slachterijen. Het marktaandeel van de twee grootste supermarktketens (Albert Heijn en Jumbo) wordt steeds groter. Pluimveehouders kunnen nu nog maar met zeven slachterijen zakendoen, twee jaar geleden nog met twaalf.

Grote investeringen

Volgens FTM zijn de pluimveehouders niet betrokken bij het besluit van de supermarkten – Albert Heijn ging in maart voorop, de andere volgden – om in 2023 over te stappen op kippenvlees met ten minste Beter Leven keurmerk 1 ster. Terwijl zij er wel investeringen voor moeten doen die in de tonnen kunnen lopen, nieuwe vergunningen moeten aanvragen en een nieuwe (brand)verzekering moeten afsluiten.

Honderden boeren voelen zich gedwongen over te stappen op het keurmerk Beter Leven van de Dierenbescherming. Waar ze niet makkelijk uit kunnen stappen: terug naar reguliere vleeskuikenproductie is niet rendabel door de gedane investeringen voor de BLk-productie (onder meer overdekte uitloop en daglichttoetreding).

Geregisseerde productieketens

De strak geregisseerde productieketens zijn nodig om verduurzaming van de landbouw te realiseren, schrijft Plus in een reactie aan FTM. Een ander voordeel voor de supermarkten: de ketens zorgen voor ‘stabiliteit’ – lees: een constante kwaliteit – van het eindproduct, aldus Jumbo.

NVP-voorzitter Bart Jan Oplaat zegt in het artikel pas door supermarkten te zijn uitgenodigd voor een gesprek over de omschakeling, nadat de financiële invulling al was bepaald. “Wij mogen alleen meedenken over de uitvoering: wat voor strobalen krijgen de kippen als afleidingsmateriaal? Dat soort dingen.”

Exclusieve samenwerking

Een anonieme vleeskuikenhouder (Frits) viel de mededeling dat Albert Heijn een ‘exclusieve samenwerking’ met 200 vleeskuikenhouders wil aangaan voor de productie van BLk 1 ster, rauw op het dak. “Er is niet één keer met ons overlegd.” Boer Frits stopte drie jaar geleden met reguliere vleeskuikens en ging in plaats daarvan de ‘Goed Nest Kip’ leveren aan Albert Heijn, van een ras dat langzamer groeit en meer ruimte krijgt. Hij is huiverig voor de grote investering van geld en tijd in BLk 1 ster, maar heeft niet veel te willen: Albert Heijn haalt de kippensoort die hij nu levert uit het schap – evenals alle andere grote supermarkten doen met hun welzijnslabel. Toen boer Frits nog reguliere kip produceerde, kon hij over de prijs ervan onderhandelen. Door de introductie van de kippen onder eigen supermarktlabels is dat verleden tijd en liggen de vleeskuikenprijzen redelijk vast. “Mijn ondernemersvrijheid ben ik kwijt.”

Angst voor race to the bottom

Vleeskuikenhouders met wie de journalisten van FTM hebben gesproken, vrezen dat de mooie prijs die hun nu wordt beloofd zal worden gedrukt ‘als iedereen erbij zit’, net als eerder gebeurde toen de supermarkten de prijzen na verloop van tijd na de introductie van hun eigen kip met welzijnseisen afroomden. De vleeskuikenhouders vertellen dat ze opnieuw een race to the bottom verwachten.