Fundament onder WTO weggevallen

De Europese Commissie stapte onlangs naar de Wereldhandelsorganisatie (WTO) vanwege Colombiaanse antidumpingheffingen op bevroren aardappelproducten uit Nederland, België en Duitsland. Het hoogste orgaan binnen de WTO, dat een beslissing moet nemen over kwesties als deze, is per dinsdag opgehouden te bestaan. Daarmee lijkt een belangrijke factor voor vertrouwen in de WTO weggevallen.

Oneerlijke concurrentie

Landen die lid zijn van de WTO kunnen bij geschillen tussen landen over oneerlijke concurrentie en protectionistisch beleid naar de Wereldhandelsorganisatie stappen om advies te vragen. Het hoogste geschillenorgaan (de Raad van State binnen de WTO) van de organisatie bestaat in feite niet meer nu onvoldoende juristen in het orgaan zitten. Deze week liep de termijn van twee rechters af, waardoor slechts één overbleef, terwijl de commissie uit minimaal drie rechters moet bestaan.

Benoeming nieuwe leden geblokkeerd

De Verenigde Staten (VS) hebben de afgelopen jaren de benoeming van nieuwe leden van de commissie geblokkeerd. Hoewel de VS vaak gelijk krijgt in geschillen die ze aandraagt bij de WTO, vindt het land dat de WTO te vaak in het nadeel van de VS beslist. Onlangs gaf de WTO de Amerikanen nog gelijk in een geschil over verboden Europese steun aan vliegtuigbouwer Airbus. De Amerikanen mochten toen van de Wereldhandelsorganisatie heffingen instellen op $ 7,5 miljard aan Europese goederen, waaronder ongeveer € 39 miljoen aan Nederlandse kaas en voor een bedrag van € 600.000 aan varkensvlees.

Afspraken volgens vrijwilligheid

Het wegvallen van het hoogste orgaan betekent dat er geen bindende uitspraken meer worden gedaan in geschillen tussen landen. Volgens Siemen van Berkum, econoom bij Wageningen Economic Research, hebben de Europese en Nederlandse landbouw een groot belang bij een goedwerkende WTO. “We zijn sterk afhankelijk van goedlopende internationale handel. Een goed werkende geschillencommissie is daarin belangrijk. Het wegvallen ervan betekent dat afspraken die binnen de WTO gemaakt zijn in feite niet meer afgedwongen kunnen worden. De afspraken zijn nu in principe op basis van vrijwilligheid. Regels kunnen overtreden worden, zonder dat er een straf tegenover staat.”

Eigen wetten EU aanscherpen

Volgens Harry Smit, analist landbouw bij Rabobank, is het voor de Nederlandse landbouw een voordeel dat het land is aangesloten bij de Europese Unie: “Dan heb je een stevigere positie in het maken van handelsafspraken. De EU is bijvoorbeeld in de positie om tegenmaatregelen te nemen in geval van oneerlijke concurrentie.” Eurocommissaris Phil Hogan heeft gezegd dat de EU haar eigen wetten aan gaat scherpen om haar rechten van bijvoorbeeld tegenmaatregelen te behouden in het geval van geschillen.

Permanente oplossing vinden

Het hoofd van de WTO, Roberto Azevêdo, liet in een persconferentie weten alles op alles te zetten om een ‘permanente oplossing’ te vinden voor het geschillenorgaan. Zonder landen te benoemen, drong hij er bij de leden op aan af te zien van unilaterale (eenzijdige) maatregelen die de wereldeconomie in de tussentijd zouden kunnen schaden.