Geborgde zetels waterschap zijn hete aardappel van kabinet

Is het nog van deze tijd dat waterschapsbestuurders worden aangewezen en niet democratisch gekozen? Die vraag ligt voor in Den Haag. Waterschappen zijn de oudste bestuursvorm van Nederland. Sinds de modernisering van het waterschapsbestel in 2007 is de wijze waarop het waterschapsbestuur wordt samengesteld veranderd, waardoor ook verenigingen – en dus politieke partijen – kunnen meedoen met de waterschapsverkiezingen. De verkiezing geldt alleen voor de categorie ingezetenen. Voor de drie andere categorieën, Ongebouwd, Bedrijven en Natuurterreinen worden kandidaten benoemd door de koepelorganisaties.

Meerdere rapporten over geborgde zetels

Over de kwestie van geborgde zetels zijn meerdere rapporten geschreven. In 2009 concludeerde de Commissie van Advies Waterstaatwetgeving dat reservering van zetels voor specifieke belangencategorieën past bij het functionele karakter van en de taak van het waterschap. De Adviescommissie Water stelde in 2015 ook dat het systeem met geborgde zetels past bij de aard van de organisatie.

In het meest recente rapport Geborgen Gewogen, adviseert de Commissie Boelhouder de geborgde zetels in de huidige vorm af te schaffen. Verantwoordelijk minister van Infrastructuur en Waterstaat Cora van Nieuwenhuizen (VVD) heeft het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) daarnaast gevraagd om een consultatie te houden, waarin belanghebbenden hun mening kunnen geven over de waterschapsbesturen. De uitkomst hiervan wordt eind dit jaar verwacht.

Initiatiefwet om geborgde zetels te schrappen

GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet wil niet langer afwachten. Ze stelde een initiatiefwet op om de geborgde zetels te schrappen. Op de internetconsultatie kwamen maar liefst 1.373 reacties binnen, waarvan 770 openbaar. Extreem veel reacties voor een internetconsultatie. OFL heeft zelfs gevraagd of ze voor hun consultatieproces inzage mogen hebben in deze reacties.

Dat het onderwerp leeft, is wel duidelijk. Dat in Den Haag de meningen verdeeld zijn, ook. Tijdens een debat in de Tweede Kamer werd wel duidelijk dat er tijdens deze regeertermijn, die tot maart loopt, geen besluit meer wordt genomen. Er ligt zelfs geen kabinetsreactie op het rapport van Boelhouder.

De partijen in de coalitie zijn sterk verdeeld. CDA is groot voorstander van de geborgde zetels, D66 is fel tegenstander. VVD laat zich er nu niet heel duidelijk over uit, maar verwacht deze kabinetsperiode geen besluitvorming. In het verkiezingsprogramma van VVD in 2017 stond “Alle leden van waterschappen moeten democratisch worden gekozen.”

Het onderwerp lijkt op de lijst te staan met onderwerpen waar het kabinet geen besluit over wil nemen. Op deze lijst staan ook een aantal medisch-ethische kwesties waar het kabinet niet over uit komt.

Politieke meerderheid voor afschaffing is mogelijk

Wanneer simpelweg zetels worden geteld, kan er in de politiek zo maar een meerderheid voor het afschaffen van de geborgde zetels zijn. GroenLinks, SP, D66, PvdA, PvdD en 50 Plus zijn voor afschaffing. Als VVD het verkiezingsprogramma aanhoudt, lijkt er een meerderheid. Voorlopig worden de vertragingstrucs maar ingezet, zodat de hete aardappel wordt doorgeschoven naar een volgende periode.