Geen brexit-chaos, maar wel adders onder het gras

Het zou een ramp worden bij de veerdiensten en de Eurotunnel, nadat de Britten op 1 januari officieel de Europese Unie hebben verlaten en als ‘derde land’ verder gaan. In Kent, langs de toevoerwegen naar de drukste veerhaven van Europa Dover en de daar vlak naast gelegen tunnel, werden enorme parkeerterreinen aangelegd om vrachtrijders die niet de vereiste – nieuwe – papieren bij zich hadden in de rij te zetten. Maar in de eerste week van dit nieuwe jaar zijn die terreinen leeg.

Een belangrijke rol speelt ook dat er aanzienlijk minder grensoverschrijdend vrachtverkeer is na de drukke kerst

Dat komt in de eerste plaats doordat de meeste ex- en importeurs hun zaakjes toch voor elkaar blijken te hebben en de vrachten met de juiste documentatie de weg op sturen. Een belangrijke rol speelt ook dat er aanzienlijk minder grensoverschrijdend vrachtverkeer is. Dat is altijd zo na de drukke kerst, maar bovendien hebben veel Britse bedrijven voor de jaarwisseling zoveel gehamsterd dat ze voorlopig niets nodig hebben. Overal wordt dan ook wel gewaarschuwd dat dit nog de stilte voor de storm is en dat er in normale tijden nog best problemen kunnen ontstaan.

Rules of origin

Maar bedrijven ontdekken wel dat er ondanks het handelsakkoord tussen het VK en de EU onverwachte problemen opdoemen. Eén van die adders onder het gras gaat over de ‘rules of origin’ ofwel preferentiële oorsprong. De Britten en de EU hebben afgesproken dat er geen in- en uitvoerheffingen of quota komen, maar dat geldt alleen voor producten die een voldoende ‘nationaal bestanddeel’ bevatten. “De EU heeft zo’n afspraak over preferentiële oorsprong al met veel landen, zoals bijvoorbeeld Zwitserland, Zuid-Korea, Noorwegen en Japan. En nu dus ook met het VK”, legt het Brexitloket van de RVO uit. “In het akkoord is vastgelegd dat de handel in goederen van preferentiële oorsprong tussen de EU en het VK in beginsel plaatsvindt zonder tarieven. Om voor de tariefvrijstelling in aanmerking te komen, moeten bedrijven aantonen dat hun goederen aan de oorsprongsregels voldoen. Nederlandse importeurs van Britse producten kunnen zo’n verklaring van hun leverancier gebruiken om de oorsprong aan te tonen, en vice-versa.

Britse distributiecentra

Dat levert een aantal voedingsbedrijven echter problemen op. Een voorbeeld is de basmati rijst van Tilda die ook in Nederlandse supermarkten ligt. Tilda haalt de rijst zelf uit India en verwerkt die in Rainham, een buitenwijk van Londen. Maar Tilda rijst is door die Indiaase grondstof bij lange na niet voldoende ‘Brits’ en valt dus buiten het handelsakkoord. Ook doen zich problemen voor in Britse distributiecentra waar grote bedrijven bijvoorbeeld in de EU gemaakte levensmiddelen eerst verzamelen om ze vervolgens verder ‘uit te delen’. Omdat in zo’n centrum nauwelijks waarde wordt toegevoegd, vallen ook die producten bij de ‘heruitvoer’ niet binnen de regels voor de vrije handel en moeten er dus – soms hoge – heffingen worden betaald en extra formulieren worden ingevuld.

Brexit heeft gevolgen

De oorsprong-regels zijn voor elke productgroep specifiek vastgelegd in lange bijlagen, legt de RVO uit. “Het gaat hier over alle goederen die verhandeld worden tussen preferentiële handelspartners. Elk Brits bedrijf dat wel importeren uit of exporteren naar de EU zonder tarieven moet er zeker van zijn dat hun goederen aan de relevante rules-of-origin voldoen. Het is allemaal ontzettend ingewikkeld, die regels voor de herkomst. We proberen het nu allemaal in kaart te brengen maar het komt voor sommige bedrijven wel als een verrassing”, zegt Dominic Goudie, directeur internationale zaken bij de Britse Food and Drinks Federation dan ook. Het commentaar van een woordvoerder van de Europese Commissie in de Financial Times is echter duidelijk: “Brexit heeft nu eenmaal gevolgen, het VK hoort niet meer bij de EU. Er is veel veranderd, bedrijven kunnen daar maar beter aan wennen.”