Geen regie, geen richtingwijzers

Nog nooit hebben de boeren zo van zich laten horen. De frustratie en woede die de afgelopen jaren opgebouwd is, kwam er helemaal uit. De politiek is geschrokken en weet amper hoe hier mee om te gaan. En de boeren staan voor de vraag hoe nu verder.

Brede maatschappelijke trend

De onzin van vele regels en de pietluttige bemoeizucht van de overheid heeft zijn grenzen bereikt. Ze worden niet meer geaccepteerd. Dit lijkt niet beperkt tot de boeren, het is een brede maatschappelijke trend. Als zelfs de CU, VVD en CDA niet meer het vertrouwen hebben van vele boeren, dan is er echt iets fundamenteel aan het veranderen.

Gevaar bij de boeren zelf

En nu? Het gevaar kon weleens bij de boeren zelf zitten. De euforie van de acties kan zich als een boemerang tegen ons gaan keren. Het Landbouw Collectief is geen collectief maar een gelegenheidsalliantie die geen lang leven heeft. LTO, NZO, Zuivel NL en FrieslandCampina (RFC) zijn monddood gemaakt. Die laatste moet de melk afnemen en zijn mond houden. Maatschappelijk verantwoord produceren en gewaardeerd worden door politiek en maatschappij is niet meer van belang. De voormannen krijgen kritiek, maar er zijn drie nieuwe leiders die het wel even regelen. Alhoewel?

Macht deformeert

Neem Mark van den Oever van Farmers Defence Force (FDF). De eerste actie van de boeren was goed en had veel impact. Toen FDF het stokje overnam werd het grimmiger. De aangekondigde acties voor volgend jaar beloven niet veel goeds. De activistische houding en het taalgebruik zullen schade aanrichten aan de sector. Macht en gevoel voor macht deformeert mensen en dit zal er toe leiden dat deze voorman wederom uit de bocht zal vliegen met zijn uitspraken en de goodwill gaat verspelen voor de melkveehouderij. Hoe lang gaat hij het volhouden of wordt hij weggehoond?

Grimmige discussie

Sieta van Keimpena is wat mij betreft compleet door de mand gevallen. Er is een grimmige discussie ontstaan over wat zij zelf een privé-situatie noemt. De frustratie en het chagrijn druipen er van af. Hoe kan iemand die zelf geen koeien meer melkt ons boegbeeld zijn? Je bedrijf wordt echt niet zo maar stilgelegd … Sieta misbruikt haar bestuurlijke positie om haar frustratie te uiten. Ze weet wanneer de volgende deadline is voor haar melkweigering en schrijft tegen die tijd een artikel waarin RFC voor alles en nog wat wordt uitgemaakt. Sieta, trek je conclusies: je bent niet meer geloofwaardig en niet meer te handhaven.

Straatvechter en betaald adviseur

Jan Cees Vogelaar staat hoog, op plek 10, in de top 50 van invloedrijke landbouwpersonen, als invloedrijke adviseur. Ik heb veel waardering voor Jan Cees. Hij bereikt veel met het Mesdagfonds. Het boerengeld wordt daar goed besteed. Jan Cees is weer de straatvechter geworden die op zijn manier vecht tegen het onrecht dat de sector wordt aan gedaan. Toch moet je naar de verbinding blijven zoeken en naar een gedragen compromis. Straatvechten én betaald adviseur zijn voor sommige bedrijven staat hem nu in de weg om een wijze leider te zijn.

Wat nu?

Wat moet er dan gebeuren? Schrijven we af wat we hebben? Waarheen met LTO, komt Zuivel NL weer in de benen? Wat kan de rol van Rabobank en de voerindustrie zijn? Andere landen in Europa zijn vaak jaloers op hoe wij de landbouw hebben georganiseerd en op onze coöperatieve structuur. Gooien we nu alles over boord en is populistisch activisme de weg die we moeten bewandelen?

Deze (gelegenheids)coalitie zal niet het antwoord zijn

Eén ding is zeker: de wereld verandert en oude tijden komen niet weer terug. Trump domineert met simpel twitteren de hele handel en wandel in de wereld. Informatie verspreidt zich razend snel en iedere boer heeft een eigen stem. De bestaande instituties worstelen hoe hier mee om te gaan. De populisten maken hier handig gebruik van. Maar deze (gelegenheids)coalitie zal niet het antwoord zijn. Die loopt keihard aan tegen de Haagse en maatschappelijke werkelijkheid. Sieta en Mark denken dit spel te domineren maar zij vertegenwoordigen niet het collectief van melkveehouders.

Coalitie of the willing

LTO en Zuivel NL zijn niet meer hetzelfde. Wat we volgens mij nodig hebben is een coalitie of the willing: boeren die willen, die een toekomstvisie hebben en niet gedreven zijn door frustraties uit het verleden. Alex Datama geeft een goede aanzet om hier de discussie over te gaan voeren. De reactie van Sieta hierop was zoals verwacht; niet inhoudelijk ingaan op het idee maar meteen afbranden op de vorm en de structuur.

Wat we nodig hebben is een nieuw collectief van verstandige mensen met plek voor relevante spelers. Nieuw leiderschap is nodig. Goed leiderschap is te geven wat het volk nodig heeft en niet wat het volk wil (Nietzsche). Willen deze leiders opstaan?