Glastuinbouw beter bestand tegen energiecrisis dan gevreesd

De glastuinbouw zou de grote verliezer zijn van de energiecrisis die in de zomer van 2021 begon. In juni 2021 verdubbelde de gasprijs van 15 naar 30 cent en begonnen de tuinders te morren. Toen de prijs in december 2021 met een knal de € 1-grens doorbrak, stonden alle seinen op rood. Maar nog steeds heerste het idee dat dit niet kon duren. Want wie wilde voor welk doel voor zoveel geld gas gaan inkopen?

Op een bijeenkomst van de Tuinbouwjongeren Nederland kwam op 30 november duidelijk naar voren dat het gros van de glastuinbouwbedrijven de energierisico’s spreidt. Dat deden ze ook al deed toen de kortetermijngasprijs een jaar achtereen al rond of onder de 10 cent per kuub kostte.

Wij hebben gas vastgelegd tot 2027

Met een variëteit aan maatregelen wapenen diezelfde bedrijven wapenen zich tegen het voortduren van (te) hoge gasprijzen. Op de bedrijven waar deze twintigers van Tuinbouwjongeren Nederland werken, gaat het daarom ondanks alles nog redelijk tot goed. ‘Ja, over vijf jaar zijn wij er nog’ laten ze desgevraagd met handopsteken weten. “Wij hebben gas vastgelegd tot 2027”, verklaart tomatenteler Rob Oosterom zich nader.

De vele opties van sierteeltbedrijf Anthura

Hans Barendse van het Bleiswijkse sierteeltbedrijf Anthura illustreert goed hoe een toekomstgericht glastuinbouwbedrijf tegen de schokken bestand is: door een rijtje energieopties en warmtebuffers beschikbaar te houden. “Ten eerste de kas zelf. Dan de restwarmte van de RoCa-centrale. Met de nieuwe wkk van 3 megawatt hebben we nu 6 megawatt beschikbaar. We zijn aangesloten op aardwarmte van 60 graden als baseload, we hebben warmtepompen en meer dan 5.000 zonnepanelen. Uiteraard hebben we ook nog een gasketel.”

De oude gasinkoopstrategie van Anthura: een derde van de gasbehoefte moest drie jaar vooraf al zijn vastgelegd, een derde twee jaar vooraf en een derde een jaar vooraf. Nu legt het bedrijf gas nog langer vooruit vast. Barendse: “Ook al is de prijs wat hoger, we weten wel waar we aan toe zijn. Beter dan je gek te laten maken op een verjaardagsfeestje door een buurman die zegt dat-ie voor een paar cent minder heeft ingekocht. Zo ging dat twee jaar geleden nog. Maar nu gaat het niet om centen maar om euro’s.”

Energiebesparende maatregelen

Anthura neemt onder andere energiebesparende maatregelen. Naast de drie energieschermen die er al hingen, trekt het bedrijf een extra laag AC-folie. De belichting gaat niet meer met Son-T maar met ledlampen. De teelt moet het ook doen met een lagere temperatuur en ontvochtigers in de kas. Verder komen er nog meer zonnepanelen.

En Anthura oriënteert zich op aansluiting op de waterstof-backbone die in ontwikkeling is. “De leiding ligt relatief dichtbij voor ons hier in Bleiswijk. We willen een eigen elektrolyseapparaat kopen en ons klaarmaken om over drie jaar waterstofgas te kunnen invoeren én afnemen. We zijn al met Gasunie, Stedin en de provincie in overleg over deelname aan een pilot. Als we onze vijftien jaar oude gas-wkk gaan vervangen zal dat een waterstof-wkk worden.”

Glastuinbouw lievelingetje van de overheid

Diezelfde voortvarendheid maakt de glastuinbouw al jaren tot een lievelingetje van de overheid. In het coalitieakkoord van Rutte IV stond dat nog heel expliciet verwoord en op 30 november herhaalden ministers Jetten van Klimaat en Energie en Adema van landbouw en staatssecretaris Van Rij van Financiën het bij tekenen van een nieuw Energieakkoord: de glastuinbouw is een voorloper en een rolmodel voor alle sectoren die voor de energietransitie staan.

Het kabinet wil de juiste energie-investeringen in de tuinbouw fiscaal ondersteunen, zegt Van Rij. “Wij bekijken op het ministerie alle subsidies, alle energiebelastingen en alle vrijstellingen in hun samenhang. Kernvraag is wat de juiste mix en het juiste tempo zijn. Dat kan al vorm krijgen in het belastingplan voor dit jaar of volgend jaar.”

Glastuinbouw Nederland pleit al meer dan een jaar voor een aanpassing van in elk geval de grondslag van de Subsidie Duurzame Energie. De energiecrisis laat nu namelijk zien hoe duur niet alleen gas kan worden, maar ook hoe duur het duurzame alternatief van warmte uit geothermie feitelijk al is. Telers die hun kassen met aardwarmte verwarmen, kregen subsidie over het verschil tussen goedkoop gas en duurdere aardwarmte.

Dé winnaar: de energietransitie

Dé winnaar van de energiecrisis is de door met name de EU-commissaris Frans Timmermans aangezwengelde energietransitie. Burgers en bedrijven hecten ineens veel meer waarde aan warmte in de winter en jaarrond genoeg stroom voor al onze apparaten dan toen het allemaal bijna gratis op ons af kwam. De niet goedkope duurzame alternatieven zijn nog jaren goedkoper dan gas en de andere fossiele brandstoffen.

Volgens de kenners zoals het gezaghebbende Internationaal Energie Agentschap en alle banken, zullen de gasprijzen weer pieken komende zomer, als de gasvoorraden gevuld moeten worden voor de winter 2023-’24. Pas over drie tot vijf jaar gaan we echt wat merken van een breder aanbod van niet-fossiele energie.

Lees ook: Topinkomen voor telers glasgroenten tijdens energiecrisis