Doorgaan naar artikel

Handel voelt brexit, maar Nederlandse bacon en paprika nog steeds in trek

De chaotische taferelen van ellenlange files richting de havens, zijn verdwenen na de invoering van de brexit.

Geüpdatet op:
Business
Achtergrond
Kaasjes van de Cheshire Cheese Company. De eigenaar heeft het bedrijf uiteindelijk verkocht aan een grotere collega. Die heeft de handelsproblemen met de EU ondervangen door een magazijn in Nederland te openen. - Foto: Reuters premium

Kaasjes van de Cheshire Cheese Company. De eigenaar heeft het bedrijf uiteindelijk verkocht aan een grotere collega. Die heeft de handelsproblemen met de EU ondervangen door een magazijn in Nederland te openen. - Foto: Reuters

De chaotische taferelen van ellenlange files richting de havens, zijn verdwenen. De papieren rompslomp die gepaard gaat met de brexit is gebleven en moet voor een deel zelfs nog komen. Exporteurs voelen de gevolgen van de brexit. Maar de Nederlandse bacon en paprika’s gaan nog steeds in groten getale naar het Verenigd Koninkrijk. Wat is de stand van zaken twee jaar nadat het Verenigd Koninkrijk de EU heeft verlaten?

“We horen elke dag verhalen van kleine ondernemers over de nachtmerrie aan formulieren, transport, koeriers, producten die weken vast blijven zitten… De omvang van het probleem is verbijsterend.” Met die uitspraak schetst Michelle Ovens, oprichter van Small Business Britain, de problemen die bedrijven en vooral bedrijfjes ondervinden sinds nu ruim twee jaar geleden, op 1 januari 2021, het Verenigd Koninkrijk daadwerkelijk uit de Europese Unie trad en brexit een feit werd.

Op die dag trad de Trade and Cooperation Agreement, de handelsdeal die pas op de voorafgaande 24 december na enkele jaren onderhandelen kon worden gesloten, in werking. Op grond van die brexit-deal blijft de wederzijdse handel vrij van quota en heffingen, althans voor producten die zo goed als volledig in de EU c.q. het VK zijn gefabriceerd. Wel geldt er sindsdien een reeks administratieve eisen, zoals voorafgaande aanmeldingen van export of import en gezondheidscertificaten voor producten van plantaardige of dierlijke herkomst.

Controles vooruitgeschoven

Aan de EU-kant werden ook direct fysieke controles ingesteld, inclusief Nederlandse douaniers die Britse vrachtwagens met veel bombarie tegenhielden om verboden waren als broodjes met kaas in beslag te nemen. Maar de Britten hebben de meeste van die controles herhaaldelijk voor zich uit geschoven, waardoor ze nu pas eind dit jaar of pas in 2024 gaan gelden – als alles deze keer wel doorgaat.

Bedrijven ondervinden grote productieproblemen doordat ze vele duizenden arbeidskrachten uit Oost-Europa zijn kwijtgeraakt

Die nieuwe belemmeringen blijken vooral voor de kleinere bedrijven een soms onneembare bottleneck, zoals Ovens al aangeeft. Zo is het aantal Britse producten dat in de Europese Unie te koop is, sindsdien met 30% gedaald, berekent de London School of Economics. Een bekend voorbeeld is de ambachtelijke kaas, en kaaspakketten, van Simon Spurrell. Hij is een van de meest ‘luidruchtige’ opponenten van brexit. Spurrell heeft zijn bedrijfje Cheshire Cheese Company uiteindelijk maar verkocht aan een grotere collega Joseph Heler Cheese. Die heeft de handelsproblemen met de EU grotendeels ondervangen door een magazijn en verzendhuis in Nederland te openen.

Ook Nova Dog Chews, dat snacks voor honden produceert, heeft de belemmeringen omzeild door een basis in de EU zelf te openen. “Dat heeft ons wel een hoop geld gekost, geld dat we anders in het VK zelf hadden kunnen investeren”, vertelde het bedrijf aan The Guardian.

Lees verder onder foto

Medewerker Oscar Noordenbos is bezig om de rode paprika's te plukken bij kweker Marcel de Koning cv in Nootdorp. Paprika's zijn gewild in het Verenigd Koninkrijk. - Foto: Jan Kok
Medewerker Oscar Noordenbos is bezig om de rode paprika's te plukken bij kweker Marcel de Koning cv in Nootdorp. Paprika's zijn gewild in het Verenigd Koninkrijk. - Foto: Jan Kok

‘Schade’ bedraagt £40 miljard

Macro-economisch gesproken wordt de totale ‘schade’, inclusief die voor de financiële en verdere dienstensector, voor de Britse economie geschat op £40 miljard, aldus de Britse rekenkamer, het Office for Budget Responsibility (OBR). Dat OBR berekende eerder dat het volume van de goederenexport naar de EU in het vierde kwartaal van 2021 9% lager was dan in pre-coronajaar 2019, terwijl de Europese handel naar het VK in die periode 18% zwakker uitkwam. Daarbij is dan nog geen rekening gehouden met het verlies aan binnenlandse omzet voor bedrijven, met name in de groente- en fruitteelt en vleesindustrie. Die ondervinden grote productieproblemen doordat ze vele duizenden arbeidskrachten uit Oost-Europa zijn kwijtgeraakt omdat werken en leven voor hen in het VK sinds brexit niet meer te doen is. Wie er als ‘EU-er’ al een tijd woonde, moet in ieder geval een vergunning aanvragen. Wie er naartoe wil verhuizen om te werken, komt alleen in aanmerking als het om een ‘kritisch’ beroep gaat. De verssector in de brede zin van het woord wordt daar niet toe gerekend, ondanks alle smeekbeden van boerenorganisatie National Farmers Union en tuinders van de Lea Valley Growers Association.

Groente- en fruitexporteurs worden geconfronteerd met een dalende export naar het VK

De laatste organisatie stelt dat veel kassen leeg staan of zelfs gesloopt worden, omdat er geen mensen te vinden zijn om de komkommers, tomaten of paprika’s te oogsten en te verpakken. Recent heeft de regering wel de visaregeling voor seizoenskrachten opgerekt naar 45.000 mensen per jaar, maar die moeten na een half jaar weer weg. Los van de vraag of er door de tekorten die tegenwoordig in de EU zelf bestaan nog wel kandidaten te vinden zijn.

Schots pootgoed

Een sector die vooral door technische eisen is getroffen, is de pootgoedsector. De Europese Unie weigert pootgoed uit het VK, en dan met name Schotland, omdat de Britten niet willen toezeggen dat ze de eisen voor dergelijke gevoelige producten voortdurend ‘parallel’ zullen houden met die van de EU zelf. Sinds 1 januari 2021 geldt het invoerverbod richting Europa, na een half jaar uitstel sinds 1 juni van dat jaar ook voor Europees pootgoed richting de Britse markt. Voor brexit exporteerde de Schotse pootgoedsector rond 20.000 ton pootgoed per jaar naar de EU. In het jaar voor brexit ging het om 16.000 ton, met name naar Spanje, Ierland, Nederland, Polen, Duitsland en Frankrijk.

De National Farmers Union of Scotland (NFUS) is er niet in geslaagd de export van Schots pootgoed naar landen in de EU open te breken. De sector zoekt nu nieuwe afzetmogelijkheden. Een daarvan is Egypte. Daar ging vorig seizoen maar liefst 62% van het Schotse pootgoed heen. Omdat dit grote afhankelijkheid risico’s met zich meebrengt, zoeken de Schotten andere afzetmarkten.

€ 1,1 miljard groente en fruit

Groente- en fruitexporteurs worden eveneens geconfronteerd met een dalende export naar het VK. In 2021 leverde Nederland verse groenten en fruit aan het Verenigd Koninkrijk voor een bedrag van ruim € 1 miljard. In 2022 groeide dit tot € 1,1 miljard, tegen € 1,2 miljard in 2020. Dit komt neer op een daling van 15%. De Nederlandse wederuitvoer van producten zoals avocado, druif en mango halveerde. De verkoop van bananen en sinaasappels viel nog sterker terug.

De exportdaling zit hem vooral in die wederuitvoer, producten die in Nederland worden ingevoerd en vervolgens worden doorverkocht aan het VK. De wederzijdse handel tussen de EU en het VK is vrij van importheffingen, maar dat geldt niet voor producten die van oorsprong uit derde landen komen. Door deze importheffingen kopen Britse bedrijven minder tropisch fruit via Nederland uit Midden-Amerika, maar meer rechtstreeks.

De Nederlandse tomaat, paprika, komkommer, aardbei en uien vinden echter nog steeds gretig aftrek in het Verenigd Koninkrijk. In de eerste helft van 2022 steeg de totale Nederlandse verkoopwaarde aan het VK vergeleken met 2021 met 11% tot € 480 miljoen. Deze stijging kwam vooral door tomaten, komkommers en paprika‘s. Tomaten en komkommers waren vooral in het eerste kwartaal duurder dan een jaar geleden. Vergeleken met 2020 (pre-brexit) bleef de totale Nederlandse export van verse groenten en fruit in de eerste helft van 2022 nog bijna 20% achter.

Anderzijds heeft brexit ook grote gevolgen voor de Nederlandse import uit het VK. In 2020 bedroeg de import van groenten en fruit bijna € 100 miljoen tegen slechts € 13 miljoen in 2021. Het gaat hierbij vooral om minder wederuitvoer via het VK van onder andere sinaasappels, avocado‘s, ananassen, druiven en frambozen.

Lees verder onder foto

In de eerste negen maanden van 2022 exporteerde Nederland 39% meer bacon naar het VK dan in januari tot en met september 2020.  - Foto: Canva
In de eerste negen maanden van 2022 exporteerde Nederland 39% meer bacon naar het VK dan in januari tot en met september 2020. - Foto: Canva

Meer bacon naar Britse markt

Ook in de varkensvleessector weet Nederland meer af te zetten op de Britse markt, met name bacon, maar ook bij vers en diepvries varkensvlees is sprake van een toename.

In de eerste negen maanden van 2022 exporteerde Nederland 83.290 ton bacon naar het Verenigd Koninkrijk (VK). 39% meer dan in januari tot en met september 2020. In diezelfde periode ging er 18.019 ton vers varkensvlees uit Nederland naar het VK, 3.000 ton meer dan in 2020, een toename met bijna 20%.

We willen de Britten terug, maar we weten daarbij wel dat er een speciale deal voor Londen nodig is

Ook de exportcijfers van het Britse Landbouwschap AHDB over de export van vlees zijn ook positief. In de eerste negen maanden van 2022 konden de Britten wereldwijd 460.000 ton rund-, varkens-, en lamsvlees verhandelen met een totale waarde van € 1,48 miljard. “Dat is nu al € 290 miljoen meer dan over heel 2021 en we hadden toen nog drie maanden te gaan,” zegt directeur internationale marktontwikkeling, Phil Hadley.

Hij benadrukt dat vooral nieuwe markten een succesverhaal zijn, maar daarbij gaat het toch om beperkte hoeveelheden. “Maar het merendeel van die export gaat toch naar de EU, ook na brexit”. Zo wisten de Britten voor € 475 miljoen aan rundvlees naar EU-landen te verhandelen, 74% meer dan een jaar eerder. De export van lamsvlees nam met bijna 16% toe naar 52.763 ton met een waarde van € 395 miljoen. De traditioneel grootste afnemer Frankrijk, vaak genoemd als klant die na brexit weg zou vallen, kocht 25.766 ton van dat Britse lamsvlees in.

Terugkeer naar EU

Ondanks die alleszins meevallende cijfers, zijn veel Britten ervan overtuigd dat brexit hen grote schade berokkent, zeker nu er toch al een crisis in de kosten van levensonderhoud heerst. Uit polls blijkt herhaaldelijk dat een flinke meerderheid, tot zelfs 66% van de Britten, voorstander is van een terugkeer naar de Europese Unie. De regering in Londen, die nog altijd in handen is van de pro-brexit Conservatieve Partij, wil daar echter absoluut niets van weten.

De Europese Unie laat het vooral aan de Britten over en wil de psychologische druk niet te veel opvoeren. Maar toch komen er uit Brussel zo nu en dan ‘wees welkom’-woorden. Zo schreef Guy Verhofstadt, de Belgische voorzitter van de liberale fractie in het Europees Parlement en namens dat EP onderhandelaar over de brexit-deal: “We willen de Britten terug, maar we weten daarbij wel dat er een speciale deal voor Londen nodig is.” Hij twijfelt er niet aan dat op een dag een jonge Britse politicus het VK terug zal leiden ‘in de Europese familie waar het thuishoort’. “Het is aan de Britten om te beslissen hoe snel die dag zal komen.”

Snel delen

Image
Ruud Peijs

Freelance redacteur

Misset Uitgeverij B.V. Auteursrecht voorbehouden

Algemene voorwaarden Privacy Cookies

Beheer
WP Admin