Handelsdeal Mercosur schiet tekort qua dierenwelzijn

Na vele jaren van onderhandelen kondigden de EU en het Zuid-Amerikaanse handelsblok Mercosur (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay) op 28 juni 2019 aan, dat zij overeenstemming hadden bereikt over een vrijhandelsakkoord.

Het formele ratificatieproces is recent in gang gezet. Eerst moeten nu de EU-lidstaten met het akkoord instemmen en daarna de EU. De Dierenbescherming heeft er in een brief aan de minister voor Buitenlandse Handel Sigrid Kaag op aangedrongen dat zij zich namens Nederland uitspreekt tégen ratificatie van de voorliggende verdragstekst. Het akkoord dat er nu ligt, schiet wat de Dierenbescherming betreft duidelijk tekort.

Nederland grootste importeur van kip Mercosur-landen

Om te beginnen mag verwacht worden dat de afspraken zullen leiden tot een grotere toestroom van dierlijke producten vanuit Zuid-Amerika richting Europa. Nederland is nu al een van de voornaamste EU-importeurs van rundvlees en verreweg de grootste importeur van kippenvlees uit de Mercosur-landen.

Zo’n verder toenemende import van dierlijke producten zet de (verduurzaming van de) Nederlandse en Europese agrarische sector nog verder onder druk. Europese boeren dienen immers te voldoen aan de, vaak strengere, Europese regels, terwijl hun concurrenten in Zuid-Amerika dat niet hoeven en zo goedkoper kunnen werken. Daarbij komt, dat zowel de Europese consumenten, maar ook steeds meer de Europese boerensector zélf, belang hechten aan duurzaamheid, waaronder dierenwelzijn.

Nog verder inzetten op internationale vrijhandel leidt tot nog meer concurrentie op prijs, een heilloze weg

Zo heeft het Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming in de afgelopen jaren een stormachtige groei kunnen doormaken. Nog weer verder inzetten op meer internationale vrijhandel zorgt voor verstoring van het level playing field en leidt tot nog meer concurrentie op prijs, een heilloze weg. Dat kan niet de bedoeling zijn.

Verdere intensivering veehouderij nadelig

De toenemende vrijhandel die door het akkoord wordt gestimuleerd, zal de intensivering van de exportgerichte veehouderijsectoren verder in de hand werken, zowel in de EU (met name zuivel en varkensvlees) als in de Mercosur-landen (met name rund- en kippenvlees).

Verdere intensivering van de veehouderij is niet alleen nadelig en schadelijk voor het dierenwelzijn, tevens draagt een dergelijke intensivering serieus bij aan drie enorme uitdagingen waarvoor de wereld zich momenteel gesteld ziet; zoönosen, antibioticaresistentie en de klimaatcrisis. Een grote zorg hierbij is de grote druk op het Zuid-Amerikaanse regenwoud. Denk aan de enorme bosbranden in Brazilië, die internationaal tot massale verontwaardiging leidden.

Minder mogelijkheden voor toevoegen informatie over product

Hier komt nog bij dat het voorliggende akkoord minder mogelijkheden biedt voor de EU om op producten uit de Mercosur-landen aan te geven onder welke milieu- en dierenwelzijnsomstandigheden die zijn geproduceerd, waarmee de consument beter geïnformeerd wordt, en op grond daarvan bewuster voor de dier- en milieuvriendelijker geproduceerde Europese producten kan kiezen.

Te vrijblijvende bepalingen over samenwerking op dierenwelzijnsgebied maken het er niet beter op

Verder ontbreken mogelijkheden om voldoende audits ‘in het veld’ te kunnen doen, om te weten hoe het er in Zuid-Amerika werkelijk aan toe gaat. Ook het ontbreken van een concreet handhavingsmechanisme en te vrijblijvende bepalingen over samenwerking op dierenwelzijnsgebied maken het er niet beter op.

De Tweede Kamer droeg het kabinet afgelopen juni op om de steun aan het akkoord in te trekken. Recent nam ook het Europees Parlement een motie aan waarin zij heeft aangegeven het akkoord zó niet te zullen aannemen. Ook de openlijke weerstand in de Europese hoofdsteden neemt toe. Inmiddels sprak Luxemburg zich al expliciet uit tegen ratificatie. En zelfs de Duitse Bondskanselier Angela Merkel sprak in augustus openlijk haar twijfels uit over het verdrag.

Uitspreken tegen Mercosur-verdrag logische consequentie

Het is zaak dat onze regering zich bij monde van minister Kaag ook tegen het Mercosur-verdrag uitspreekt, zowel publiekelijk als ‘in Brussel’. Dit zou ook een logische consequentie zijn van het Frans-Nederlandse voorstel dat zij met haar Franse collega eerder dit jaar presenteerde, en waarin wordt opgeroepen om importen voor de Europese markt te laten voldoen aan duurzaamheidscriteria, zoals deze worden beoogd met de Europese Green Deal.

Eén ding is duidelijk: het EU Mercosur-handelsakkoord is (gelukkig) nog geen ‘sure deal’.

mr. Léon Ripmeester is jurist namens de Dierenbescherming