Kenniscentrum: imago suiker slechter, maar onterecht

Gezonde voeding staat enorm in de belangstelling. Suiker is hierbij, net als zout en vet, inmiddels zo’n beetje gebombardeerd tot een no-go in een gezond voedingspatroon. Onterecht, zegt Janine Verheesen. Zij is directeur van Kenniscentrum suiker & voeding (KSV). Het kenniscentrum, 52 jaar geleden op initiatief van de suikersector opgericht, vergaart en verspreidt wetenschappelijke informatie over suiker in relatie tot voeding en gezondheid. Onwaarheden weerleggen is een van haar functies. “Suiker is op zich niet ongezond en je krijgt er zeker geen rimpels van”, zegt Verheesen strijdbaar. “Goede, wetenschappelijk onderbouwde informatie is van groot belang, in de hele voedselketen tot en met de consument.”

Is de taak van het KSV in de ruim een halve eeuw dat het bestaat veranderd?

“We doen eigenlijk nog altijd hetzelfde, alleen steeds meer wetenschappelijk onderbouwd. Destijds zijn we opgericht door de suikersector, vanwege de opmars van alternatieve zoetstoffen. Daarom wilde de industrie meer kennis over haar eigen product, suiker. We richten ons vooral op gezondheidsprofessionals. Daar willen we de wetenschappelijke kennis over suiker vergroten. Er worden te veel meningen gebaseerd op emotie.”

Welke misstanden stellen jullie aan de kaak?

“Dat suiker verslavend zou zijn, bijvoorbeeld. Helemaal niks van waar, niet op feiten gebaseerd. Mensen roepen dat ze niet van suikerrijke producten kunnen afblijven, dat ze steeds meer nodig hebben, afkickverschijnselen hebben zonder suiker. Hier zijn grote studies naar gedaan, zoals van het multidisciplinaire EU gefinancierde project NeuroFAST. Daaruit blijkt duidelijk dat voeding, zo ook suiker, niet verslavend is. Maar suiker maakt producten wel lekker. Mensen willen graag iets lekkers eten. Dat is gedrag, geen verslaving. Een ander voorbeeld is de klacht die we tegen parfumerieketen Douglas indienden bij de Reclame Code Commissie, vanwege een reclamefilmpje waarin gezegd werd dat suiker rimpels zou veroorzaken. Daar hadden ze een grote campagne omheen gebouwd. En hun product zou daar dan de oplossing voor zijn. Maar van suikerconsumptie krijg je helemaal geen rimpels. Die zaak hebben we gewonnen. Ook in hoger beroep. Dat soort misstanden weerleggen, is onze taak.

Hoe ontwikkelt zich de consumptie van suiker?

“Daarin zien we de laatste jaren heel duidelijk een dalende trend. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM. De totale hoeveelheid genuttigde suikers, daaronder vallen de van nature aanwezige en toegevoegde suikers in voedingsmiddelen, neemt af. Ook zien we een dalende consumptie van suikerhoudende dranken. Dit laatste is onder meer een gevolg van de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad in 2015 en dankzij de goede afspraken vanuit het Preventieakkoord. Hierin is aandacht voor de beperking van de hoeveelheid calorieën in voedingsmiddelen door onder andere minder vet en suiker, maar ook aandacht voor portiegrootte. Dat was een omslagpunt.”

Welke effecten zien jullie van die richtlijnen?

“Daarin staat: drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken. Je krijgt er snel veel calorieën mee binnen, terwijl je verzadigingsmechanisme dat niet zo snel herkent. Bij vruchtensappen is dat mooi beeldend uit te leggen. Stel dat je drie sinaasappels nodig hebt voor een glas jus d‘orange. Als je die gewoon opeet, duurt dat een stuk langer en geeft het een meer verzadigd gevoel dan als je ze uitgeperst nuttigt. In de media is veel aandacht voor die bewustwording.”

_{Lees verder onder foto}

We moeten oppassen voor een te hoge suikerconsumptie, dat horen consumenten van alle kanten. Intussen verdedigen jullie suiker. Is het dan ergens ook goed voor ons?

“Suiker op zich is niet per se ongezond, maar het imago van suiker wordt steeds slechter. Vroeger hoorde het er gewoon bij. Nu wordt goed nagedacht of je suiker nuttigt of niet, of je kiest voor een alternatief. Etiketten van voedingsmiddelen worden veel beter gelezen en beoordeeld. Als de consument erom vraagt, maakt de voedingsmiddelenindustrie die alternatieven. Je ziet duidelijk een breder assortiment voedingsmiddelen met meer varianten die minder of geen suiker bevatten. In een voedingspatroon gaat het om een totaalplaatje. Calorieën heb je nodig en die komen uit allerlei voedingsmiddelen. Suiker wordt calorisch veel hoger ingeschat dan vroeger, maar levert per gram minder dan de helft van het aantal calorieën als vet. Het wordt gezien als een dikmaker. Suiker is een koolhydraat en koolhydraten heb je als mens nodig. Ongeveer de helft van de voeding bestaat uit koolhydraten. Als je minder calorieën moet nuttigen, hoort minder suiker daarbij. Maar andere voedingsstoffen ook. Het totale voedingspatroon, dus een combinatie van producten, maakt dat je gezond of ongezond bezig bent.”

Hoeveel suiker past in een gezond voedingspatroon?

“Een beperkte hoeveelheid suiker in je voeding is geen enkel probleem. Het zit van nature ook in groente en fruit, dus je krijgt het sowieso binnen. Suikers die we toevoegen zijn hetzelfde als suikers in fruit en groente, dat weten veel mensen ook niet. Geldt ook voor bijvoorbeeld kokosbloesem- en rietsuiker. Door de bruine kleur denken mensen dat het gezonder is, maar dat is emotie. Het is en blijft suiker en chemisch zijn het identieke stoffen die hetzelfde effect op ons lichaam hebben. En ze zijn allemaal van natuurlijke oorsprong; de witte kristalsuiker in Nederland komt uit een suikerbiet. Fruit is natuurlijk wel gezonder dan een lolly, omdat het vitamines, vezels en mineralen met zich meebrengt.”

Het is ontzettend moeilijk om tussen al het geweld van onjuiste informatie je hoofd boven water te houden

Is het lastig om jullie boodschap over te brengen in zo’n wolk van emotie?

“Emotie is heel moeilijk, want mensen staan vooral open voor boodschappen waar ze het mee eens zijn. Anders denken is lastig, communiceren al helemaal. Zeker door sociale media, dat heeft echt wat veranderd. We hebben in Nederland net zoveel voedingskundigen als virologen nu in coronatijd of bondscoaches tijdens het WK! Het is ontzettend moeilijk om tussen al dat geweld van onjuiste informatie je hoofd boven water te houden. Gelukkig hebben we houvast aan onze wetenschappelijke onderbouwing. Alles wat we naar buiten brengen, is getoetst door een wetenschappelijke raad van hoogleraren op dit gebied.”

Is het voedselkeuzelogo Nutri-Score een zorg voor jullie?

“Nee, zeker niet. Wij zijn voor eerlijke informatie op voedingsmiddelen. De consument moet een afgewogen keuze kunnen maken. Er zijn heel veel producten op de markt gekomen met de kreet ‘30% minder suiker’ of ‘suikervrij’, maar als je het etiket leest, dan blijkt zo’n product dikwijls net zoveel of zelfs meer calorieën te bevatten dan de suikerhoudende variant. Dat heeft geen meerwaarde voor mensen. Als je overgewicht wilt bestrijden, wat vaak een doel is, moet je minder calorieën leveren. Als je suiker uit een product haalt, moet je met een alternatief komen. Suiker heeft diverse functies in voedingsmiddelen, zorgt voor volume en levert net zoveel calorieën per gram als andere koolhydraten en eiwit en minder dan vet. In frisdranken kan suiker worden vervangen door zoetstoffen en water. Dan heb je minder calorieën en ook minder energie.”

Er is nog genoeg te verhelderen, dat blijkt maar weer.

“Bewustwording bij mensen blijft ook belangrijk om aan te werken. Dat begint al bij de jeugd. Ik ben ervoor om kennis over voeding en gezondheid te integreren in het onderwijs en ook voor het aanbieden van gratis groente en fruit op scholen.”