Kweekvlees straks naast de Limousin-koeien

Kweekvlees staat volop in de belangstelling. Werd tien jaar geleden nog met moeite een hamburger gemaakt voor een slordige kwart miljoen euro; inmiddels zijn er restaurants in Singapore waar gekweekte kipnuggets op het menu staan en worden er miljoenen euro’s in de sector geïnvesteerd.

Dat de ontwikkeling in een stroomversnelling is geraakt, is ook vleesveehouder Leon Moonen uit Sint Oedenrode (N.-Br.) niet ontgaan. Moonen is geen onbekend gezicht in de vleesveehouderij. Hij richt zich met zijn Crole Hoeve op natuurbegrazing door Limousins en Hooglanders in omliggende natuurgebieden. Hij heeft eigen afzetkanalen voor het Crole-vlees, waaronder naar restaurants, en organiseert workshops voor vleesbereiding.

Als het aan de ondernemer ligt, komt daar binnen afzienbare termijn met kweekvlees een nieuwe tak bij. Sinds enige tijd heeft hij contacten met Mosa Meat en Ira van Eelen, dochter van de grondlegger van de kweeksvleestechnologie (zie kader Begonnen bij medisch stamcelonderzoek) en adviseur voor diverse bedrijven en organisaties. Ondanks dat nog wat hordes moeten worden genomen, waaronder financiering en vergunningen, staat het Limburgse bedrijf aan de vooravond van het grootschalig produceren van kweekvlees.

_{Tekst gaat door onder kader}

‘Niet zien als bedreiging’

Waar veel ondernemers in de veehouderij met argusogen de ontwikkeling volgen, ziet Moonen het juist als een kans voor de sector en zijn eigen bedrijf. Vanuit het idee ‘De ontwikkeling gaat toch door, dan kun je maar beter mee aan het stuur zitten’. Dat sectorgenoten er vaak minder positief inzetten vindt hij jammer maar is niet anders. “Ik zie kweekvlees niet als een bedreiging, het gaat echt niet de hele vleesproductie overnemen.” Kweekvlees kan juist een aanvulling zijn op bestaande vleesvervangers en mensen vlees laten eten die dat nu niet doen. Moonen benadrukt dat er altijd koeien op zijn bedrijf blijven, al is het alleen al voor het beheer van natuurgebieden.

In de ideeën van Mosa Meat / Van Eelen gaat de productie van kweekvlees ook op agrarische bedrijven plaatsvinden. Dat heeft praktische voordelen zoals lokale beschikbaarheid van grondstoffen en gebruik maken van eigen opgewekte energie. Daarnaast is er ondernemerschap beschikbaar en zijn er nauwe connecties met andere agrarische bedrijven.

_{Tekst gaat door onder foto}

Ook voor de beeldvorming is het positief dat het vlees niet ‘uit de fabriek’ komt, maar van een gewoon agrarisch bedrijf. “Een bioreactor wordt een dier, alleen gebeurt de eiwitaanzet een heel stuk efficiënter zonder de nadelen van dierlijke productie”, aldus Van Eelen. Het bedrijf van Moonen zou als één van de eerste proefbedrijven kunnen fungeren. Maar er zijn meer nodig. Ze doet een oproep aan de hele agrarische sector mee te denken en te werken om de ontwikkeling goed in gang te krijgen. Overigens is productie op industrieterreinen ook een optie en mogelijk gaat straks beide gebeuren.

Burger van eigen receptuur

Moonen wil op meerdere manieren betrokken zijn bij de ontwikkeling van kweekvlees. Naast het feitelijk produceren op zijn bedrijf en een nieuw vleessoort aan kunnen bieden, wil hij praktijkervaring opdoen rondom de biopten, dus het nemen van cellen uit koeien. “Daar ontbreekt het nog aan kennis, bijvoorbeeld wat de beste leeftijd is om een biopt te nemen en welke rassen of zelfs bloedlijnen het beste bruikbaar zijn.” Hij hoopt dat hij als voorloper op termijn biopten met specifieke kenmerken internationaal kan verkopen.

Ondanks dat het nog jaren zal duren voordat het eerste gekweekte vlees van zijn bedrijf komt, denkt de ondernemer al voorzichtig na over de positionering. “Klanten kunnen straks kiezen voor traditioneel geproduceerd vlees of voor kweekvlees afkomstig van een dier dat hier gewoon buiten loopt.” Hij ziet al een Crole hamburger voor zich van eigen receptuur. Qua prijsvorming is kweekvlees nog altijd wat duurder dan gangbaar vlees, maar als niche-product hoeft dat volgens Moonen geen probleem te zijn. Bovendien is de verwachting dat prijzen snel dalen als de productie grootschaliger gaat plaatsvinden. Van Eelen: “Gezien de scherpe voerconversie van kweekvlees moet het zelfs goedkoper dan vlees kunnen worden.”

Het is overigens een misverstand dat het eindproduct een soort gehaktbrij is waar alleen hamburgers van gemaakt kunnen worden. Door de juiste combinatie van productie kan ook biefstuk of karbonade met een randje vet worden gemaakt (zie kader In zes weken van cel naar 10 ton vlees).

Europese wetgeving

De kennis en techniek rondom kweekvlees zijn de afgelopen jaren snel toegenomen maar er zijn nog altijd een aantal hordes te nemen. De eerste is geld. Een financiering met een waarde van € 60 miljoen in onderwijs en onderzoek naar kweekvlees is medio april via het Nationaal Groenfonds losgekomen maar er zal meer nodig zijn. Moonen verwacht buiten de subsidietrajecten om met een partner zijn initiatief van de grond te krijgen.

Lastig blijft dat Europese wetgeving productie van kweekvlees nog niet toelaat. Daarvoor is toestemming nodig door de Europese voedselveiligheidsinstantie Efsa. Bedrijven moeten daarvoor uitgebreide dossiers indienen bij de EU; de eerste dossiers worden binnenkort verwacht maar dan duurt het nog zo’n twee jaar voordat er goedkeuring plaatsvindt.

Ook dichtbij huis moet van alles worden geregeld. Nationale regelgeving rondom voedselproductie en gemeentelijke bestemmingen zijn hier nog niet voldoende op afgestemd en werken nu nog belemmerend. “We hebben goede gesprekken met de gemeente Meijerstad die sterk wil zijn als food-regio. Daar past dit heel goed in.” De aanvraag voor de vergunning voor aanleg van twee productielijnen binnen tien jaar is inmiddels weg.