Landbouwbeleid kantelt naar meer dwang

De studie is gepubliceerd in Journal of European Public Policy. Hoofdauteur is Jeroen Candel, universitair docent voedsel- en landbouwbeleid van Wageningen Universiteit.

De schrijvers stellen dat in het Nederlandse landbouwbeleid sinds kort sprake is van groeiend wantrouwen en toenemende polarisatie. Ze spreken van een implosie van het oude model waarin politiek, agribusiness en het departement gezamenlijk al polderend tot beleid kwamen.

_{Lees verder onder de tweet}

Ministerie trad vooral faciliterend op

In het hoofdstuk over Nederland stellen de auteurs vast dat het Nederlandse landbouwbeleid er vooral op gericht is om de land- en tuinbouw geen maatregelen op te leggen die de Europese regels te boven gaan. Achtereenvolgende landbouwministers geven er de voorkeur aan om de voedselketen zelf verbeteringen op gebied van duurzaamheid te realiseren, waarbij het ministerie vooral faciliterend optreedt.

Pas in de huidige kabinetsperiode heeft het ministerie zelf voorzichtig een leidende rol genomen met een langetermijnstrategie gericht op kringlooplandbouw, aldus de studie.

Noodgedwongen ingrepen vanwege PAS en derogatie

Op het gebied van de uitvoering van Europese regelgeving verwijst de studie naar de recente uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) en naar derogatie voor de veehouderij in het kader van de Nitraatrichtlijn. De landbouwminister is gedwongen in te grijpen, aldus de studie, onder meer om te voorkomen dat Nederland de derogatie zou verliezen. De stikstofuitspraak heeft het ministerie ook gedwongen in te grijpen.

Deze ingrepen, als gevolg van Europese regelgeving, betekenen een belangrijke omslag in de beleidsstijl, zeggen Candel en zijn collega‘s. Waar het beleid eerder vooral op gezamenlijke instemming (consensus) was gericht, maakt de minister nu een omslag naar opgelegde maatregelen.

Met kringloopvisie neemt minister afstand van reactief beleid

De regering moet haar laissez-faire aanpak opgeven, waarbij bedrijven zoveel mogelijk werden vrijgelaten, en markeert daarmee een tijdperk van opgelegd beleid, stelt de studie. Die aanpak is atypisch voor het Nederlandse beleid tot nu toe. Met de presentatie van de kringloopvisie heeft landbouwminister Carola Schouten ook voorzichtig afstand genomen van het vooral reactieve beleid van het departement tot nu toe.