LNV is met kringloopvisie als fontein met bedriegertjes

Ik hou van fonteinen. Liefst met verschillende beeldhouwwerken en met meerdere stralen die allemaal in dezelfde vijver uit komen. Denk aan de Hofpleinfontein in Rotterdam of de Vierstromenfontein in Rome. Een ministerie is ook een soort fontein met allerlei verschillende stromen die in dezelfde vijver uit moeten komen.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) fungeert helaas als een fontein met ‘bedriegertjes’, met stralen water die plotseling uit de grond omhoogkomen. Het geld en de plannen komen niet in één vijver terecht, maar worden geheel willekeurig over het plein gespoten. Voorbijgangers moeten er soms om lachen, maar eindigen vaak met een natte broek.

Kringloopvisie sloot in 2018 aan bij richting sector

Toen de kringloopvisie kort na de zomer van 2018 werd gepresenteerd, was de agrarische sector overwegend positief. Eigenlijk sloot de visie best goed aan bij de richting die de sector zelf al had ingeslagen. Het was fijn dat er na jaren van intellectuele droogte een ministerie van LNV met visie was.

De sector wilde graag het gesprek aangaan om samen met het ministerie de koers uit te zetten, maar dat bleek niet de bedoeling. Het ministerie zette liever een kleine groep onderzoekers aan het werk om aan de lopende band rapporten te schrijven en liet groepen ambtenaren hun eigen plannetjes ontwikkelen.

Ministerie werkt ene keer wel, andere keer niet samen

Soms werkt het ministerie met de sector samen. Vaker borrelen plannetjes op waarmee de sector wordt verrast. Zoals met het voornemen van het ministerie om boeren op cursus te sturen. Waar het ministerie de ene keer met boeren wil samenwerken, ziet het de andere keer boeren als nitwits die met twee linkerhanden een riek vasthouden.

Dat ligt niet aan de ambtenaren. Zij tonen zich betrokken en zijn prettig om mee te werken. Met de coronacrisis hebben we gezien dat het mogelijk is om in goed overleg in slechts zeven weken tijd een regeling uit te werken. Er zit voldoende water in de tank, maar je moet de kraan natuurlijk wel open durven zetten.

Kringloopvisie zonder strategie

Bij de hoofdwaterleiding zit de top van het ministerie te emmeren. De stikstofcrisis, het coronavirus, er kwam van alles tussendoor. Maar de kringloopvisie kwam in september 2018 uit en de stikstofcrisis begon eigenlijk pas in september 2019. Wat is er in het tussenliggende jaar gebeurd? Een visie zonder strategie is niet meer dan een natte scheet.

Als je een visie hebt, dan is elke crisis een kans om je visie een stap dichterbij te brengen. Het lijkt er echter steeds meer op dat de kringloopvisie slechts een watergordijn was om de Tweede Kamer op afstand te houden. Binnen LNV is een hele directie ingericht voor de realisatie van de kringloopvisie. Ik heb er nog nooit iemand van gezien of gesproken.

Stortvloed aan plannetjes

Steeds weer een nieuwe taskforce en weer een rapport van een clubje kamergeleerden. En een stortvloed aan plannetjes. Geld is immers geen probleem, zeker als het via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid uit de portemonnee van boeren kan worden gehaald en vervolgens drie keer een nieuw label kan krijgen. Als de sproeier niet raak schiet, dan wordt het water gewoon hergebruikt.

Er worden miljoenen uitgegeven aan zaken die niets opleveren, terwijl gratis verbeteringen (nieuw mestbeleid?) niet worden doorgevoerd. Terwijl het ministerie de kringloopvisie in het Koreaans heeft laten vertalen, durft men in eigen land het gesprek niet meer aan. Voor de buitenwereld is het onderscheid tussen onwil en onbenul niet meer te maken.

Binnenkort is de vijver leeg en het geld op

Het leuke aan fonteinen is dat je erin kunt springen als het heet is of, in het geval van de Hofpleinfontein, als Feyenoord kampioen is geworden. Bij de LNV-fontein moet je echter springen om niet nat te worden en is nergens een bron te vinden. Binnenkort is de vijver leeg en het geld op. De tijd van voortkabbelen is nu toch echt voorbij.

Het wordt hoog tijd dat er achter de schermen van het ministerie aan wordt gewerkt om de stralen dezelfde kant op te richten en samen met de sector in dezelfde vijver te mikken. Laat de verschillende clubjes hun waterpistolen inleveren en bouw een fontein waar we allemaal aan bijdragen en van kunnen genieten. Wat mij betreft zetten we de kraan vol open.

André Hoogendijk is directeur van Brancheorganisatie Akkerbouw