Meer mensen kunnen beroep doen op bestuursrechter

Als ze al eerder kritiek hebben geleverd op een ontwerpbestemmingsplan of ontwerptracébesluit, bijvoorbeeld tijdens een inspraakprocedure, hoeven ze voor zo’n beroep bij de bestuursrechter voortaan geen direct belanghebbende in de kwestie meer te zijn.

Beroep in behandeling nemen

Dat is het gevolg van een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Of die niet-belanghebbenden er ook heel vaak succes mee gaan behalen, is nog wel vers twee. Het beroep van een niet-belanghebbende wordt echter voortaan wel in behandeling genomen, terwijl dat tot nog toe niet eens zover kwam.

Aanleiding van deze Raad van State-uitspraak is een zaak die dierrechtenorganisatie Varkens in Nood aanspande, nadat zij niet in beroep konden gaan tegen een vergunning die verleend werd voor uitbreiding van een varkensstal in Limburg. Het Europees Hof van Justitie gaf Varkens in Nood gelijk dat deze Nederlandse regels in strijd zijn met Europese verdragen. De Raad van State komt daarom nu met een uitspraak om toegang tot de rechter wél mogelijk te maken, in afwachting van een wetswijziging.

Beoordeling bij rechter

Belangrijke kanttekening bij de verruiming is het zogenoemde relativiteitsvereiste, waaraan nog steeds moet worden voldaan. Dat moet voorkomen dat een besluit met succes wordt aangevochten wegens schending van een regel die bedoeld is om anderen te beschermen dan degene die in beroep is gekomen. Iemand die bijvoorbeeld 100 kilometer verwijderd woont van de plek waar de kwestie speelt, kan zich bijvoorbeeld niet met succes beroepen op bijvoorbeeld geurnormen die bedoeld zijn om direct omwonenden tegen stank te beschermen. Niettemin gaat de bestuursrechter dat voortaan wel zelf beoordelen, terwijl een niet-belanghebbende eerder niet eens bij haar of hem terechtkon.

Er is officieel nog wel een wetswijziging noodzakelijk, maar de uitspraak maakt de gang naar de bestuursrechter voor niet-belanghebbenden nu al mogelijk als voorlopige maatregel.