Misleiding op etiket bemoeilijkt gezonde keuze consument

Pesto waar slechts 0,02% pijnboompitten in zit, ‘kwark’ die eigenlijk bestaat uit een mix van kwark en yoghurt, ‘volkoren’ crackers die meer bloem dan volkorenmeel bevatten, banaanshake zonder ook maar een spoortje echte banaan. Het zijn slechts enkele voorbeelden van producten die de Consumentenbond afgelopen jaren tegenkwam in de supermarkt. In veel gevallen gaat het om gezondheidsmisleiding of ‘health washing’. Door een opgepoetst etiket lijkt een product stukken gezonder dan het daadwerkelijk is. Op de voorkant komt het fruit je tegemoet, terwijl uit de kleine lettertjes op de achterkant blijkt dat het maar om zeer geringe hoeveelheden gaat en dat het product juist boordevol suiker zit.

Campagne Kletsplaatjes

Misleidende informatie op etiketten van levensmiddelen is veel consumenten een doorn in het oog. Daarom startte de Consumentenbond al in 2012 de campagne Kletsplaatjes. Die moet ervoor zorgen dat etiketten eerlijk en transparant worden. De campagne werpt zijn vruchten af, want sinds de start van de campagne hebben heel wat fabrikanten hun etiketten of producten aangepast. Regelmatig was daar wel flink wat druk vanuit de Consumentenbond voor nodig. In enkele gevallen kwamen fabrikanten pas in actie na dreiging met juridische stappen of een klacht bij de Reclame Code Commissie. Maar is er nog veel werk te doen, want verdraaide of ronduit onjuiste informatie op etiketten is de wereld nog niet uit. En dat maakt het voor consumenten niet makkelijk om gezond te kiezen.

Veelkoppig monster

Misleiding blijkt namelijk een veelkoppig monster. Behalve dat sommige fabrikanten de kritiek van consumenten(organisaties) niet vertalen in actie, blijken ook nieuw geïntroduceerde producten lang niet altijd voorzien van een onberispelijk etiket. Fabrikanten spelen in op de laatste gezondheidstrends en dus zien we de laatste jaren vaker trucjes rondom eiwitten en groente. De terecht gevoelde noodzaak bij veel consumenten om te minderen met suiker heeft daarnaast geleid tot onjuiste suikerclaims waardoor voedingsmiddelen minder suikerrijk lijken dan ze feitelijk zijn.

Wetgeving

Hoewel in Europese wetgeving onomstotelijk is vastgelegd dat voedselinformatie niet misleidend mag zijn, is voor de consument veel te vaak niet helemaal duidelijk wat hij koopt als hij afgaat op de voorkant van het etiket. En dat is kwalijk. Vandaar dat wij fabrikanten oproepen: wees nou eindelijk eerlijk, transparant en duidelijk over wat je verkoopt. En als er twijfel is of het etiket duidelijk genoeg is, vraag het dan aan de consumenten zelf!

Voedingsprofielen

Het uitblijven van maatregelen van de overheid en het ontbreken van de wil van politici om door te pakken, is minstens zo ergerlijk. De Europese Commissie is al sinds 2006 van plan om voedingsprofielen in te voeren. Dat zijn criteria waarmee aan de hand van onder meer de hoeveelheid suiker en zout bepaald kan worden of een voedingsmiddel gezond genoeg is om claims te mogen gebruiken. Met voedingsprofielen wordt het onmogelijk om op ongezonde producten nog goede sier te maken met veelbelovende voedingsclaims. Helaas zijn ze nog steeds niet ingevoerd.

Meer doen tegen misleiding

Ook Den Haag kan veel meer doen om misleiding tegen te gaan. Dat blijkt als we over de grens kijken. Zo hebben onder meer Frankrijk, Ierland en het Verenigd Koninkrijk nationale maatregelen genomen om consumenten te behoeden tegen misbruik van termen als ‘natuurlijk’, ‘ambachtelijk’ en ‘puur’. Ook de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) moet vaker aan de slag om misleidende etiketten uit te bannen. Sommige fabrikanten komen helaas pas in beweging als ze daartoe gedwongen worden.

Als alle betrokkenen er de schouders onder zetten, kunnen ze ervoor zorgen dat dit consumentenprobleem eindelijk verleden tijd wordt. En dat is hard nodig, want duidelijke etiketten zijn een essentieel onderdeel van een gezonde voedselomgeving waarin het voor consumenten stukken eenvoudiger is gezonde keuzes te maken.