Nieuwe eiwitbronnen voor een duurzamer eetpatroon

De eiwittransitie is een van de grootste voedseluitdagingen van onze tijd. Om een verschuiving naar een duurzamere eiwitconsumptie te bereiken, zal de consument duurzamere, meestal plantaardige, eiwitten op het menu moeten gaan zetten. De stap naar een volledig vegetarisch of veganistisch voedingspatroon is voor veel mensen echter een brug te ver. Door innovatieve ontwikkelingen groeien de mogelijkheden om stapsgewijs ons eetpatroon te verrijken met duurzamere eiwitten.

De overstap naar een meer plantaardig eetpatroon vergt een blijvende gedragsverandering en we weten dat dat niet eenvoudig is. Slimme en smakelijke oplossingen om vlees en vis (gedeeltelijk) te vervangen, kunnen hierbij helpen, omdat we ons gedrag daarmee niet al te ingrijpend hoeven te veranderen. Die oplossingen ontwikkelen zich in hoog tempo. Denk aan het groeiende assortiment aan vlees-, vis- en zuivelvervangers of hybride producten met dierlijk én plantaardig eiwit.

Veelbelovend en innovatief zijn de zogenoemde single-cell-protein-producten

Een mooi voorbeeld is het Nederlandse bedrijf Novish, dat zich toelegt op het maken van plantaardige visvervangers. Want vis is lekker, maar niet altijd duurzaam. Door de juiste keuze in aroma’s, eiwitbronnen en andere ingrediënten, is het bedrijf erin geslaagd een reeks smakelijke, 100% vegan visvervangers te ontwikkelen, op basis van onder andere tarwe en erwten, zonder soja. Met name voor de vegetarische tonijn, die onlangs aan het assortiment toegevoegd is, zijn de verwachtingen groot.

Eiwitten van de toekomst

Voordat nieuwe eiwitten op de markt toegestaan zijn, is goedkeuring van de Europese voedselautoriteit Efsa nodig. Voor een doorkijkje naar de eiwitten van de toekomst is het interessant te zien welke nieuwe eiwitbronnen in behandeling zijn bij Efsa. Op deze lijst zijn insecten goed vertegenwoordigd, de eerste eetbare soort is onlangs officieel goedgekeurd. Daarnaast zien we veel eiwitextracten of -concentraten uit enigszins bekende bronnen als groene bonen, waterlinzen en garnalenschalen. Veelbelovend en innovatief zijn de zogenoemde single-cell-protein-producten (SCP). Dit zijn eetbare biomassa’s die via fermentatie geproduceerd worden door micro-organismen zoals bacteriën, gisten, schimmels en algen.

De Nederlandse overheid stimuleert de overgang naar duurzamere eiwitten

Een voorbeeld van zo’n SCP is het ingrediënt Fermotein van The Protein Brewery, dat geproduceerd wordt door fermentatie met een schimmel. De voedingsbodem voor deze schimmel bestaat uit koolhydraatrijke reststromen van niet-allergene gewassen zoals cassave, mais, aardappelen, suikerbieten en suikerriet. Dit eiwit kan op een duurzame manier geproduceerd worden uit wereldwijd beschikbare en lokaal geproduceerde gewassen. De opbrengst per hectare is vier keer hoger dan bij soja-eiwit, met een lager waterverbruik. Het eindproduct kan bijvoorbeeld gebruikt worden als ingrediënt voor vleesvervangers. The Protein Brewery verwacht in 2022 in de EU goedkeuring voor FermoteinTM te ontvangen en werkt momenteel aan het opzetten van een demofabriek en een Food Experience-center.

Nationale eiwitstrategie

De Nederlandse overheid stimuleert de overgang naar duurzamere eiwitten middels de in december 2020 gepubliceerde Nationale Eiwitstrategie. Het doel hiervan is de productie van plantaardige en innovatieve eiwitten te stimuleren en reststromen beter te benutten. De strategie moet ook een gezonde en duurzame balans in plantaardige en dierlijke eiwitten bevorderen. Om dit te bereiken, zet het ministerie in op vijf sporen:

1. Selectieve teelt van typisch Nederlandse eiwitrijke gewassen, waaronder aardappelen, gras en vlinderbloemigen, zoals veldbonen.
2. Innovatie en ontwikkeling van alternatieve eiwitbronnen voor mens en dier, zoals microbiële eiwitten en kweekvlees.
3. Insecten als veevoer en voedsel, en voor het benutten van reststromen.
4. Benutting van reststromen. Vooral de nog niet toegestane reststromen diermeel en keukenafval bieden volgens het ministerie potentieel.
5. Vergroten van het aandeel plantaardige consumptie.

Welke eiwitten staan op het menu vanaf 2021?

De verwachting is dat we de komende jaren een verscheidenheid aan innovatieve producten op de markt kunnen verwelkomen. Als eerste zien we nu de insecten op de markt verschijnen, maar ook nieuwe toepassingen van bestaande eiwitbronnen, zoals veldbonen en haver. Naar verwachting kunnen we binnen nu en twee jaar de nieuwe eiwitbronnen op het menu zetten. Als de voedingsmiddelenindustrie erin slaagt deze eiwitten te verwerken in aantrekkelijke en smakelijke producten, dan zal dit de keuze voor een duurzaam voedingspatroon voor veel mensen een stuk gemakkelijker maken.

Lotje van de Poll, Marjolein van der Spiegel en Ad Nagelkerke, verbonden aan Schuttelaar & Partners