Onderzoeker: ‘Prebiotische vezels meer in de spotlight zetten’

Iris Rijnaarts-Modder studeerde hbo voeding en diëtetiek in Nijmegen en deed een master aan de Wageningen Universiteit. Daarna kreeg ze een baan op de afdeling humane voeding van de WUR. Daar werkte ze negen maanden als junior onderzoeker aan het project healing gardens, waarbij tuinieren met kankerpatiënten centraal stond.

Vervolgens richtte ze zich op een promotieonderzoek met de focus op voeding, vezels en darmgezondheid. “Dit onderzoek bestond uit twee grote consortia”, blikt Rijnaarts terug. “In het eerste consortium hebben we onderzocht of we een verband konden vinden tussen voedselinname, darmbacteriën en het prikkelbare darmsyndroom, maar dat bleek lastig te zijn.”

Wat zijn prebiotische vezels?

In het tweede consortium stond de positieve werking van vezels centraal. “In hoofdlijnen zijn er twee verschillende soorten vezels: een die wordt gefermenteerd door de bacteriën en de ander niet”, legt Rijnaarts uit. “De niet-fermenteerbare vezels trekken vocht aan en zorgen ervoor dat je darmen goed werken, waardoor mensen minder last krijgen van obstipatie. De fermenteerbare, prebiotische vezels zijn de voeding voor de goede bacteriën in onze darmen. Die goede bacteriën maken stofjes aan, de korte keten vetzuren, die onder andere ontstekingen remmen, het bloedglucose stabieler houden en ervoor zorgen dat er in de lever minder vet wordt opgeslagen.”

Ook voor de darmen zijn ze goed. “Ze zorgen voor een betere bescherming. In groente en fruit zitten meer fermenteerbare vezels, terwijl volkoren producten meer niet-fermenteerbare vezels bevatten.”

Persoonlijk voedingsadvies om meer vezels te eten

Het onderzoek dat Rijnaarts uitvoerde, ging over het ontwikkelen van een persoonlijk voedingsadvies om mensen meer vezels te laten eten. “Er is een Vezel-UP tool ontwikkeld, waarmee deelnemers aan het onderzoek konden invullen hoeveel vezels ze aten. Daarna kregen ze direct feedback over de hoeveelheid en wat ze konden verbeteren.” De tool bleek ontzettend goed te werken. “Zelfs drie maanden na het onderzoek was de vezelinname nog steeds aanmerkelijk hoger.”

Daarna is een vervolgonderzoek gestart naar mensen met constipatieklachten. “Wij zijn gaan kijken of we met reguliere voeding de klachten kunnen verminderen. Dat bleek het geval. Na vier weken was een duidelijk afname van de klachten te zien.”

Wel merkte de onderzoekster dat het voor veel mensen lastig is om genoeg vezels per dag binnen te krijgen. “De deelnemers die de Vezel-UP tool uitprobeerden, aten bij de start gemiddeld 21 gram vezels. Na vier weken aten ze gemiddeld 27 gram, terwijl de aanbeveling is om per dag tussen de 30 en 40 gram vezels te eten.”

Lees ook: Gezond eten vereist samenwerking en gepersonaliseerd advies

Vezelrijke witlofwortel in product van WholeFiber

Rijnaarts wil graag een bijdrage leveren aan het verhogen van de vezelinname en op die manier de gezondheid verbeteren. Zodoende koos ze voor een baan als manager clinical developments and implementations bij WholeFiber. “Dit bedrijf is in 2013 opgericht door Fred Kaper. Hij zocht naar een product dat minimaal bewerkt is, maar veel positieve invloed heeft op ons microbioom”, blikt ze terug. Uiteindelijk koos hij voor de witlofwortel (chicory root), omdat dit de meest vezelrijke groente is. “De meeste groentes bevatten 2 tot 4 gram vezels. De witlofwortel bevat 22 gram vezels per 100 gram.”

De teelt en productie vindt plaats in Flevoland, licht Rijnaarts toe. “Na de oogst worden de wortels gewassen, gesneden en gedroogd. Zo ontstaan heel krokante stukjes, die gemakkelijk aan een gerecht toegevoegd kunnen worden, zoals aan yoghurt, muesli of rijst. Doordat we de wortels drogen, is WholeFiber heel geconcentreerd in prebiotische vezels (85 gram per100 gram), vitaminen, mineralen en polyfenolen. Twee eetlepels van ons product levert je 10 gram vezels op. Dat staat gelijk aan vier volkoren boterhammen en is al een derde van de geadviseerde inname.”

Geen voedingssuplement, maar 100% groente

Ze vindt het jammer dat WholeFiber vaak wordt verward met supplementen. “Wij leveren 100% groente. Doordat de vezels nog hun oorspronkelijke structuur hebben, vindt het positieve effect geleidelijk over een grotere lengte van de darm plaats dan wanneer je prebiotische vezelpreparaten toevoegt die helemaal tot poeder zijn vermalen.”

WholeFiber is nu een jaar op de markt. Zowel consumenten als professionals zoals diëtisten en artsen bestellen het, aldus Rijnaarts. Ze ziet ook het aantal verkooppunten verder uitbreiden. “Ons product is naast online ook in steeds meer winkels, zoals drogisterijen, groente- en gezondheidswinkels verspreid over het land, te koop. We hopen dat ons product in de toekomst ook door de retail wordt aangeboden. Qua teelt en verwerking is dat in onze ogen ook realistisch.”

Voor WholeFiber zet ik wetenschappelijke samenwerkingen op en kijk ik hoe we de onderzoeken het best kunnen vertalen naar de praktijk

WholeFiber wil het eten van vezels leuker en interessanter maken, benadrukt Rijnaarts. “Een goede voorlichting is daarbij heel belangrijk. Op dat gebied hoop ik een bijdrage te kunnen leveren. Al mijn wetenschappelijk onderzoek is altijd praktisch geweest. Ik ben altijd op zoek naar een link met de realiteit en ik wil graag mensen helpen. Zodoende zet ik voor WholeFiber wetenschappelijke samenwerkingen op en kijk ik hoe we de onderzoeken het best kunnen vertalen naar de praktijk.”

Inmiddels heeft promovendus Marie-Luise Puhlmann in Wageningen een onderzoek met WholeFiber afgerond. Rijnaarts licht toe: “Daarbij heeft ze aangetoond dat WholeFiber niet alleen een gunstige uitwerking heeft op het darmmicrobioom en de stoelgang, maar ook dat de bloedglucosewaarde bij mensen die in een voorstadium van diabetes zitten, wordt gestabiliseerd. Heel mooie resultaten dus.”

Meer onderzoek naar effect WholeFiber

Op dit moment is Puhlmann bezig met een onderzoek naar mensen met obstipatie om te kijken op welke manier WholeFiber klachten verlicht en loopt er in Maastricht een onderzoek naar het gebruik van WholeFiber door mensen met een voorstadium van diabetes. “Hierbij worden nog langer en uitgebreider metingen verricht om nog meer inzicht te krijgen op het effect van de bloedwaarden. Daarbij worden bijvoorbeeld ook de lichaamssamenstelling en vetmassa meegenomen.”

Verder is WholeFiber partner geworden van een Citizen Science Trial, uitgevoerd door Wageningen Universiteit en de Vrije Universiteit Amsterdam in samenwerking met de Maag Lever Darm Stichting. “Dit onderzoek kijkt naar effecten van voeding op het darmmicrobioom en immuunsysteem. Met de resultaten van deze onderzoeken kunnen we verder in gesprek met gezondheidsprofessionals.”

Volop kansen voor producten met toegevoegde vezels

Rijnaarts noemt deze onderzoeken heel belangrijk. “Het darmmicrobioom wordt steeds meer in verband gebracht met allerlei gezondheidsaspecten zoals ons mentale welzijn, diabetes, overgewicht en het risico op darmkanker en hart- en vaatziekten. Het eten van prebiotische vezels is dé manier om het microbioom te beïnvloeden. Daarom hopen we dat de goede eigenschappen van vezels nog meer in de spotlight worden gezet.”

Ook voedingsmiddelenbedrijven kunnen een bijdrage leveren door meer minimaal bewerkte groenten toe te voegen, of door WholeFiber in hun producten te verwerken, zoals in granola, bakkerijproducten of als glutenvrije saladeverrijker. “Hier liggen volop kansen.”

Lees ook: PreventiePromoter: kansrijke innovaties omzetten naar schaalbare producten