Onrust onder leden FrieslandCampina nog niet voorbij

De voorzitter van FrieslandCampina is opgestapt. Of dat een eind maakt aan onrust over fundamentele vragen als verdeling van melkgeld en de ledenfinanciering is de grote vraag.

Het opstappen van Erwin Wunnekink als voorzitter van FrieslandCampina is een direct gevolg van voortdurende onvrede bij een deel van de leden. Dat gaat niet alleen om incidenten, maar heeft uiteindelijk te maken met fundamenten van de coöperatie. Zoals de verdeling van melkgeld inclusief de toeslagen voor bijzondere melkstromen. Aan welke kwaliteitseisen leden moeten voldoen. En hoe is de financiering door leden van de zuivelcoöperatie ingericht.

Over al deze zaken zijn in de afgelopen jaren beslissingen genomen door bestuur en de ledenraad die zijn bekrachtigd door een meerderheid. Maar die besluiten worden duidelijk niet door iedereen gedragen en geaccepteerd, benoemde Wunnekink zelf in zijn verklaring over zijn stoppen.

De huidige onvrede is voor een deel de optelsom van beslissingen uit het verleden door bestuurders inclusief Wunnekink zelf en overheidsingrijpen. Beslissingen als het uitbreiden van de capaciteit door RFC richting afschaffen melkquotum in 2015. Vervolgens kwam het overheidsbeleid om de melkveestapel weer in te perken met het fosfaatreductieplan en de fosfaatrechten. Een deel van de leden is daardoor fors in de knel gekomen.

Ledenfinanciering en melkgeld

Dergelijke bedrijven en anderen die hun ledencertificaten hebben verkocht, zullen binnen de nieuwe ledenfinanciering flink moeten bijstorten om alsnog genoeg certificaten te krijgen op basis van melkleverantie. Dat bijstorten steekt opnieuw bij een flink aantal leden.

Een andere fundamentele vraag is de verdeling van melkgeld. Dat gaat in de eerste plaats om de hoogte van het contante melkgeld, maar ook om een eventuele nabetaling als het bedrijf winst maakt: hoe moet die winst verdeeld worden over leden en reserveren in het bedrijf RFC. En is dat op basis van de melkleverantie of naar rato van de ledencertificaten die iemand heeft. Ook hier zijn de meningen verdeeld, de een ziet liever zoveel mogelijk geld direct op de eigen bankrekening, anderen hebben er minder moeite mee als een deel via een winstdeling wordt uitbetaald en deels als certificaat in RFC blijft zitten.

Een ander splijtpunt is de vergoeding voor bijzondere melkstromen zoals de weidegangtoeslag, maar ook de toeslagen voor PlanetProof. Wie maakt de kosten en heeft dat lid dan ook exclusief recht op de hogere melkprijs? Dat speelt des te meer als niet iedereen mee kan doen. Toeslagen verdelen over alle melk verwatert immers de vergoeding voor de bedrijven die de betreffende melk leveren. Een principekwestie dus: samen verdienen en verdelen of alles toebedelen aan degenen die meedoen in een bepaalde stroom.

Roep om aanpassing

Al dat soort onvrede met verschillende oorzaken wordt nog eens versterkt als ook het resultaat tegenvalt zoals begin dit jaar bij de jaarcijfers 2020. Hoe dat voor dit jaar uitpakt, is nog afwachten. Duidelijk is in ieder geval dat een flinke reorganisatie nodig is in het bedrijf en dat raakt ook de leden. Reorganiseren is al in gang gezet, maar er zal nog meer geld nodig zijn zoals voor het aanpassen van fabrieken en investeren in de nieuwe strategie zonder een flinke plus uit babyvoeding.

Er zullen ongetwijfeld nog lastige besluiten volgen. Ook dan zal niet iedereen zich kunnen vinden in aanpassingen. Wunnekink is het nog niet gelukt om de onrust onder leden weg te nemen. Of plaats maken voor nieuwe bestuurders genoeg is om eindelijk wel rust in de coöperatie te krijgen, moet nog maar blijken. Het verrassend snelle vertrek is volgens ingewijden wel flink ingeslagen bij de bestuurders in ledenraad en districtsbesturen.