Oud-NCB-bestuurder: ‘Splintergroepen bereiken weinig’

ZLTO bestaat dit jaar 125 jaar. Harrie Verkampen uit Gemert was in de jaren 90 een invloedrijke bestuurder van de organisatie, toen NCB geheten. Hij weet nog dat 97% van de boeren lid was. “Nu heb je veel minder boeren en is de organisatiegraad een stuk lager. Dan is het moeilijker scoren voor de achterban dan in mijn tijd.”

Vijftig jaar geleden hadden de landbouworganisaties enorme invloed, zegt Harrie Verkampen, oud-bestuurder van de NCB, de voorloper van de huidige ZLTO. “De regering kon vanwege hun grote achterban niet om de boerenbonden heen. Voor de vakbonden van werknemers gold trouwens hetzelfde. Er kwam altijd een oplossing, en daar konden de boeren meestal goed mee leven. Nu zijn er veel minder boeren en in de provinciehuizen en op het Binnenhof hebben de populisten veel invloed. Dat maakt het voor boerenbelangenbehartigers moeilijker om te scoren dan in mijn tijd.”

Invloedrijke wethouder

Harrie Verkampen (73) was in jaren 90 voor kring De Peel zes jaar hoofdbestuurder van de NCB. Tussen 1982 en 2010 was hij, op enkele jaren na, voor CDA een invloedrijke wethouder van Gemert, later Gemert-Bakel. Iedereen wist van die ‘dubbele pet’, zegt hij. “Nooit last van gehad. Integendeel, als wethouder wist ik precies welke regelgeving eraan zat te komen en als boerenbestuurder wist ik wat boeren wel of niet op hun bedrijf konden realiseren, bijvoorbeeld op het terrein van mest. Daardoor heb ik veel voor elkaar kunnen krijgen.”

De menselijke maat is weg

Hij weet nog dat de NCB 25.000 leden had en 220 lokale afdelingen. “In mijn eigen afdeling Gemert was 97% van de boeren lid. Ze kwamen elkaar tegen op vergaderingen van de coöperaties, op afdelingsbijeenkomsten. Het was een grote boerenfamilie. Je had oog voor elkaar. De ZLTO van nu is een zakelijke organisatie, het gaat om economische belangen, de menselijke maat is weg. Is dat erg? Wel jammer, maar het is zoals het is. De maatschappelijke en economische ontwikkeling kun je niet tegenhouden.”

Lokaal weekblad opgericht

Hij zegt het verschillende keren, als je iets wilt veranderen, moet je zorgen dat je zelf aan de touwtjes trekt. “Daarom ben ik de politiek ingegaan, als wethouder heb ik meer voor de boeren kunnen betekenen dan als boerenbestuurder. Ik stoorde me in de jaren 80 aan de lokale nieuwsvoorziening en daarom heb ik met een paar metgezellen een lokaal weekblad opgericht. Toen hadden we de publiciteit in eigen hand. En dus invloed.”

Bij de middenpartijen zijn

Hij kijkt met enige verbazing naar de boerenacties afgelopen periode. “Begrijp me niet verkeerd, acties zijn nodig om de samenleving te informeren, bijvoorbeeld over wat de landbouw op milieugebied al heeft bereikt. Maar op straat win je het niet. Wilders en Baudet gaan met het boerenverhaal aan de haal en bereiken vervolgens niks. Daarvoor moet je toch bij de middenpartijen zijn. Uiteindelijk moet je in gesprek, samen met de overheid regelingen ontwerpen die effect hebben én haalbaar zijn op het boerenbedrijf.”

Ruimte-voor-ruimteregeling

Hij noemt een voorbeeld uit zijn periode. In de jaren 90 werd de zogenoemde ruimte-voor-ruimteregeling bedacht om bedrijven in dorpsranden en naast natuurgebieden te laten stoppen. “Ambtenaren bedachten dat een boer een stal van minstens 2.000 vierkante meter moest hebben om mee te doen. Sloot totaal niet aan bij de boerenpraktijk. Daar heb ik 1.000 vierkante meter van kunnen maken. Daardoor konden veel Brabantse boeren op een acceptabele manier met hun bedrijf stoppen. Ik zelf trouwens ook.”

Begrijp hem niet verkeerd, Verkampen heeft liever meer dan minder boeren. “Maar je kunt niet om stikstof en ammoniak heen. Dan moet je zorgen dat boerenbedrijven kunnen investeren in milieumaatregelen, verplaatsen of stoppen. Als NCB-bestuurder en wethouder wist ik aan welke knoppen je moet draaien. De ZTO van nu heeft het moeilijker, want er is weinig maatschappelijk en politiek draagvlak voor de landbouw. Dan wordt het lastig om te scoren.”

Ik geloof meer in de invloed van een club als de ZLTO

Met als gevolg dat actiegroepen ontstaan als Farmers Defence Force en Agractie. “Ik snap dat het gebeurt, maar splintergroepen bereiken weinig. Niet in de belangenbehartiging en niet in de politiek. Ik geloof meer in de invloed van een club als de ZLTO. De organisatie heeft geld en deskundige medewerkers. Je zin krijg je niet, maar je kunt wel een redelijk compromis bereiken. De versplintering in de belangenbehartiging maakt dat lastiger.”