‘Overdracht Covid-19 op vee zeer onwaarschijnlijk’

De overdracht van het humane Covid-19 virus op vee is zeer onwaarschijnlijk, volgens epidemioloog bij faculteit diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht Arjan Stegeman. “Onze landbouwhuisdieren hebben hun eigen coronavirussen, maar die zijn gastheerspecifiek en gaan niet over naar een andere gastheersoort. Neem bijvoorbeeld het PED-virus onder varkens, dat spreidt alleen maar tussen varkens. Het IB-virus bij de kip, dat spreidt alleen onder kippen. Het humane Covid-19 virus zou zich wel heel extreem aan moeten aanpassen om efficiënt onder vee te worden overgedragen.”

Contact met vee geen risico

Een eventuele overdracht van Covid-19 naar vee zou bovendien snel opgemerkt worden, volgens Stegeman. “Uit epidemiologische analyses blijkt op geen enkele wijze dat contact met vee een risico vormt voor infectie bij de mens. Er zijn geen aanwijzingen voor zieke dieren door het humane Covid-19. In Azië is men daar ook alert op en bestaan er – buiten de oorzaak van de verspreiding van Covid-19 door een vleermuis-mens overdracht – geen gevallen van mens-dier ziekteoverdrachten.

Waarom zijn bij onderzoek naar de bestrijding van Covid-19 ook virologen van de faculteit diergeneeskunde ingeschakeld?

“Vanwege de ervaring die zij hebben met onderzoek naar coronavirussen. Zij doen al jaren onderzoek naar coronavirussen, bijvoorbeeld onder katten, varkens en het SARS-virus.”

Hoe zou bij de veehouderij ingegrepen worden bij een vergelijkbare situatie?

“Dat hangt sterk van de ziekte af. Als die wettelijk gezien bestrijdingsplichtig is, wordt er rigoureus ingegrepen. Bijvoorbeeld met ruimingen van besmette bedrijven en isolatiegebieden van 10 kilometer rondom het besmette bedrijf, wat bij de vogelgriep en MKZ ook gebeurd is. Maar is de ziekte niet bestrijdingsplichtig, zoals de ziekte veroorzaakt door het PED-virus, dan is het aan de sector zelf om actie te ondernemen.”

Wat zou er gebeuren bij een uitbraak van MKZ?

“Bij een uitbraak van MKZ beginnen we bij dieren altijd met een volledige lockdown. In het hele land mogen dan in principe 72 uur geen dieren vervoerd worden. In die periode wordt de situatie geïnventariseerd en pas als de ziektesituatie in kaart is, wordt het vrijgegeven. Bij de mens zie je het precies omgekeerd, men begint heel gering (schudt geen handen) en scherpt de maatregelen steeds verder aan als het niet blijkt te werken. Vanuit ervaring doen we dat bij dieren precies omgekeerd.”

Kan de verspreiding van een nieuw coronavirus in de veehouderij op dezelfde manier verlopen als bij de mens?

“In de veehouderij houden we de dieren op een plek, of worden zij hoogstens bij transport van boer naar boer of slachthuis gereden. Dan zijn maatregelen gauw te realiseren. Bij mensen gaat dat niet, omdat de mens zeer mobiel is, op vakantie gaat en tijdens grote evenementen, zoals carnaval, makkelijk een virus verspreidt.”

Bij dierziektebestrijding helpt het dat minimaal vereiste maatregelen hetzelfde zijn binnen de EU

Wat kan de mens leren van dierziektenbestrijding?

“Wat de mens van dierziektenbestrijding kan leren is dat in besmette gebieden overal dezelfde maatregelen worden ingesteld én dat een maatregel direct ingaat. Doe je dat niet, dan kun je gemakkelijk verdere verspreiding van de infectie veroorzaken, zoals in Italië gebeurd is. Het aanvankelijk uitsluitend nemen van maatregelen in Noord-Italië bevorderde juist de verspreiding naar de rest van Italië. Bij dierziektebestrijding helpt het dat minimaal vereiste maatregelen hetzelfde zijn binnen de EU. Verplaatsingen van dieren hebben dan geen zin, want overal gelden dezelfde regels.”

Wat kan de veterinaire zorg leren van de corona-uitbraak?

“De veterinaire zorg kan leren van de handhygiëne en ‘social distancing’ in de humane Covid19-uitbraak. In tijden van een dierziektenuitbraak is het verstandig dat veehouders van de getroffen diersoort dat onderling in acht nemen. Vaak verspreidt een dierziekte zich vooral binnen de buurt en door afstand te houden en goede hygiëne toe te passen kan verspreiding van erf naar erf worden voorkomen.”