Ramp dreigt in aardappelsector

De aardappelsector wordt bikkelhard getroffen door de coronacrisis. De Europese koepel van landbouworganisaties en coöperaties Copa-Cogeca schrijft in een brief aan de Europese Commissie dat de consumptieaardappelsector het hardst wordt geraakt. Dit zal echter ook een negatief effect hebben op andere sectoren, zoals de pootgoed- en zetmeelaardappelsectoren, de handel, het transport en andere dienstverleners aan de aardappelsector.

Financieel funest

Secretaris-generaal Pekka Pesonen van Copa-Cogeca schat de schade alleen voor de aardappeltelers in de EU op minstens € 400 miljoen. “De EU produceert jaarlijks zo’n 29 miljoen ton aardappelen. Daarvan wordt 15 miljoen ton verwerkt. Voor 2,8 miljoen ton aardappelen is geen bestemming. Die aardappelen waren 18 cent per kilo waard, maar brengen nu niks meer op. Daar komt dan het verlies nog bovenop in de rest van de aardappelketen, zoals de verwerking en de handel. Voor de aardappeltelers pakt de coronacrisis financieel funest uit, want 2018 en 2019 waren al zeer slechte jaren door extreme droogte.”

De BO schat de schade alleen voor de Nederlandse aardappeltelers op € 160 miljoen tot € 200 miljoen

Copa-Cogeca pleit voor een particuliere opslagregeling voor diepgevroren frites. Ook moet snel financiële steun beschikbaar komen, evenals staatsgaranties voor goedkope leningen, bepleit Pesonen. Daarnaast moeten aardappelen uit de consumptiemarkt worden gehaald. Copa-Cogeca bepleit een opkoopprijs van 8,5 cent per kilo voor aardappelen van oogst 2019. Daarnaast moeten vroege aardappelen direct na de oogst dit jaar uit de markt worden gehaald voor 15 cent per kilo. Pesonen vindt dat de Europese Commissie moet zorgen dat alle 27 lidstaten dezelfde aanpak volgen. “Anders krijg je nog meer marktverstoring.”

Nederland hard getroffen

Ook de Nederlandse consumptieaardappelsector is hard getroffen door het coronavirus, doordat de horeca dicht zit en evenementen zijn afgelast. Volgens de Brancheorganisatie Akkerbouw gaat ongeveer 80% van de Nederlandse aardappelproducten naar de out-of-home markt. Afhankelijk van het type aardappelproduct is 60% tot 90% van de vraag weggevallen. De BO schat de schade alleen voor de Nederlandse aardappeltelers op € 160 miljoen tot € 200 miljoen. De overheid heeft een compensatieregeling van € 50 miljoen ingesteld voor telers die hun aardappelen afzetten buiten de verwerking. Deze regeling wordt nu voorgelegd aan de Europese Commissie voor goedkeuring.

Hoe sterker de lockdown, hoe kleiner de afzet

Farm Frites wordt ook hard geraakt door de coronacrisis, zegt Leon Boer, director potato procurement. “Afhankelijk van de verschillende afzetmarkten is de omzet voor 30% tot 80% weggevallen. De impact is afhankelijk van land en klant. Hoe sterker de lockdown, hoe kleiner de afzet. We zitten niet in het duurste segment van de voedingsmarkt, waardoor ik verwacht dat de afzetmarkt relatief snel kan herstellen op het moment dat de lockdown is opgeheven.”

_{Lees verder onder foto}

Extra opslagcapaciteit

Farm Frites heeft in Nederland, België en Polen extra opslagcapaciteit gehuurd. Deze extra opslag is een tijdelijke oplossing, geeft Boer aan, want uiteindelijk moeten de diepgevroren aardappelproducten wel de markt op. Daarnaast schuift de grote aardappelvoorraad van oogst 2019 zeker vier tot zes weken het seizoen 2020-2021 in. Farm Frites heeft uiteindelijk minder fritesaardappelen gecontracteerd dan het van plan was. Telers die minder aardappelen telen, hebben een kleine vergoeding ontvangen over de gemaakte kosten. De komende vroege oogst is ten opzichte van vorig jaar 10% tot 15% kleiner in Nederland. De hoofdoogst in Nederland zal hooguit een paar procent krimpen, verwacht Boer.

Lamb Weston/Meijer

John Wiskerke, directeur Strategic Supply van verwerker Lamb Weston/Meijer, schat dat wereldwijd ongeveer 30% van de frites wordt verkocht via de retail. “De rest van de afzet gaat via andere kanalen, zoals restaurants, fastfoodketens en evenementen. Dat geeft wel aan hoe sterk de omzet in onze sector is gedaald.”

We proberen de omzetdaling zo goed mogelijk op te vangen door de kosten waar mogelijk beter in lijn te brengen met de omzetdaling

Lamb Weston/Meijer heeft zich aangemeld voor de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW). Wiskerke is tevreden over de snelheid waarmee de overheid heeft gehandeld. “Het is voor de hele samenleving van belang dat de klap voor de economie zo goed mogelijk wordt opgevangen. We hebben ook steun aangevraagd in andere landen waar wij actief zijn, voor zover dat mogelijk en noodzakelijk is. We proberen de omzetdaling zo goed mogelijk op te vangen door de kosten waar mogelijk beter in lijn te brengen met de omzetdaling.”

Wiskerke verwacht niet dat Lamb Weston/Meijer alle contractaardappelen van oogst 2019 kan verwerken, gezien de stevige omzetdaling. “Na de crisis komt er geen inhaalslag in de consumptie van aardappelproducten. Ons doel is om de voor ons geteelde contractaardappelen maximaal tot waarde te brengen. Wij hebben samen met onze telers jaren geleden al ingezet op mechanische koeling. Daardoor kunnen we een deel van de aardappelen later ophalen en verwerken. In goed overleg is aan telers gevraagd het areaal voor 2020 aan te passen aan de omstandigheden. Telers hebben al kosten gemaakt en krijgen daarvoor een vaste vergoeding per hectare.”

Crisis voor Aviko hard gelag

Ook voor verwerker Aviko is de coronacrisis een hard gelag. Het dochterbedrijf van bietentelerscoöperatie Cosun haalde in 2019 het beste resultaat ooit op een omzet van ongeveer € 920 miljoen. Cosun wil op dit moment geen toelichting geven, maar Aviko-directeur Chris Deen heeft in een interview met Boerenbusiness aangegeven dat de foodservice 85% van de afzet vormt en dat de omzet met 70% is gedaald. Dat kost Aviko zeker € 45 miljoen per maand aan inkomsten, terwijl veel kosten gewoon doorgaan. Eind maart zei Dick Zelhorst, directeur van Aviko Potato, tegen Boerderij dat Aviko de contractverplichtingen wil nakomen voor oogstjaar 2019. Ook Aviko wil gebruikmaken van de NOW.

McCain: scherpe daling afzet

Ook bij McCain is de omzet in het horecakanaal substantieel gedaald. De omzet in het retailkanaal is gestegen, maar dat compenseert bij lange na niet de omzetdaling in de out-of-home markt. “Geconsolideerd heeft McCain net zoals alle andere partijen te maken met een scherpe daling van de afzet sinds het begin van de coronacrisis”, zegt Pieter Jan Georgius, Senior Director Agriculture Continental Europe en verantwoordelijk voor de aardappelinkoop in Europa. “McCain is financieel gezond, maar we kijken goed waar we kosten kunnen reduceren of uitstellen. Op het ogenblik hebben we geen plannen om over te gaan tot een reorganisatie.”

Schade voor aardappeltelers EU minstens € 400 miljoen

McCain heeft sommige fabrieken en productielijnen gesloten. Het bedrijf zoekt de juiste balans tussen het wegwerken van het aardappeloverschot en de gedaalde vraag vanuit de markt, zegt Georgius. “We hebben tot nu toe nog geen extra diepvriesopslag hoeven huren. We zetten waar dat kan aardappelen in alternatieve kanalen af.”

Aanpassing van contract

Afhankelijk van wat een teler contractueel heeft afgesproken met McCain, kan het contract zijn aangepast. Zo kan een gedeelte van de oude oogst worden doorgeschoven. Voor de nieuwe oogst zijn eventuele contractaanpassingen in goed overleg gemaakt. McCain heeft geen vergoeding betaald om minder aardappelen te poten, geeft Georgius aan. Als een teler akkoord is met een contractannulering, zijn de pootgoedleveringen geannuleerd of is het pootgoed teruggehaald. Echter, de animo voor contractvolumereductie was beperkt. Een vaste-prijscontract biedt in dit soort tijden zekerheid en telers houden die het liefste vast, merkt Georgius op.

Ook McCain heeft zich aangemeld voor de NOW-maatregel. De eerste betalingen zijn gebeurd. In andere landen is McCain lid van diverse sectorverenigingen. Die hebben contact met overheden (nationaal en Europees) en gevraagd om steunmaatregelen voor de sector.

Mede-auteur: Annet Smale