Recordoogst uien 2019 ging vlot van de hand

Eigenlijk een saai jaar voor de uienhandel, stellen verschillende poolcommissies als ze terugkijken op de afzet van oogst 2019. De uienprijs verliep vrij vlak. ‘€ 15 in november, € 15 in maart’, vat een van de poolbeheerders de spanning van het afzetseizoen samen.

Achteraf gezien kon je het als poolbeheerder ook bijna niet verkeerd doen. Net op het einde van het seizoen was er nog even een prijspiek. De pools die net voor die laatste piek sloten, profiteerden daarvan niet, hoewel het ook maar enkele partijen zijn geweest die voor € 30 en een enkele partij zelfs nog voor € 40 zijn afgerekend. In april was de uienvoorraad al flink geslonken, maar een echt gebrek aan uien op het einde van de rit bleef toch uit.

Recordhoeveelheid uien

Al in september was duidelijk dat Nederland veel uien had af te zetten. Dat werd uiteindelijk een recordhoeveelheid. In het begin heeft een tegenvallende oogst in Polen de Nederlandse uien gered, later in het seizoen zijn toch overal in de wereld weer bestemmingen gevonden en tegen een redelijke prijs.

Hoewel de zomer van 2019 warm en droog was, groeiden de uien een stuk beter dan de twee jaren daarvoor. Vooral in het Zuidwesten waren de opbrengsten een stuk beter dan in seizoen 2018, toen droogte daar extreem schade veroorzaakte. De uien van 2019 waren daar ook stukken grover. Er was een groei van het totale areaal van bijna 7%. Zaaiuien plus 9%, tweedejaarsplantuien min 2%. Totaal was er vanaf einde juni 36.710 hectare uien weg te werken. Aan zaaiuien had Nederland van oogst 2019 1,4 miljoen ton weg te werken, tegenover 0,9 miljoen ton in 2018. Het oude record aan zaaiuienproductie staat op 1,3 miljoen ton in 2017. Hoewel er tot ver in oktober nog veel plantuien waren weg te werken.

Ondanks de grotere en historisch gezien grootste hoeveelheid te verkopen uien ooit, werd met een telersprijs van ruwweg 80% van het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar een mooi resultaat bereikt. De pools noteren veelal gemiddelde tarra’s van 7 tot 8%.

Lees alles over Uienpool 201-2020 in Boerderij nr. 42 van 21 juli 2020

Fusarium is voor veel uientelers een punt van zorg geweest. Ook huidvastheid bleek dit jaar min of meer onverwacht een groter probleem dan verwacht en bovendien een groter probleem dan andere jaren.

In het vroege voorjaar was het koud. Dat was gunstig om de uien met buitenlucht op een lage temperatuur te houden. Tegelijkertijd was de relatieve luchtvochtigheid echter extreem laag. Er werden RV’s gemeten van 30% en minder. Dat maakte de uien ook gevoelig voor kaalvallendheid. Dat effect scheelt per ras en later geoogst bleek gevoelig, maar het schrale weer was in het voorjaar toch de echte boosdoener.

Corona haalt uienexport overhoop

Achteraf gezien was de uienmarkt niet heel spannend, maar toen het coronavirus de kop opstak, hield ook de uienhandel even de adem in. De export lag al snel overhoop, omdat het internationale containerverkeer al vóór corona West-Europa in zijn greep had, containerverkeer door de problemen in China al flink in de war raakte en doordat door stagneren van aanvoer van koelcontainers onze kant op het transport naar verre landen ook duurder werd. Van de ene op de andere dag raakten in heel West-Europa de consumenten aan het hamsteren en draaiden de sorteerders op volle toeren voor de retail in heel Europa.

Onverwachte vraag naar rode uien uit Azië

Toen het hamsteren op zijn eind was, raakte de markt weer gekalmeerd en liep de handel in gele uien weer vrij normaal door. Heel anders was dat in de markt voor rood. Ondanks dat de teelt van rode uien zich in Nederland al jarenlang uitbreidt en deze uien goed betaald zijn, is het toch een nichemarkt. Velen vragen zich af wanneer het plafond is bereikt.

_{Tekst gaat verder onder de foto.}

Wereldwijd worden meer rode en roze uien dan gele uien geconsumeerd, vooral in de landen rond de evenaar. Maar dat betekent nog niet dat Nederland daar automatisch veel rood naar kan exporteren. Echter, India, een grote producent en ook exporteur van rode uien, kreeg te maken met watersnood. Daardoor kwam er onverwachte vraag naar rode uien uit Azië. Rood liep als een trein tegen heel mooie prijzen, tot corona van zich liet horen. Dan blijkt opeens dat rood in principe toch echt een nicheproduct is waar de afzet naar de horeca een bepalende factor is. De coronacrisis maakte pijnlijk duidelijk dat de rode ui de fritesaardappel onder de uien is. Valt horeca weg, dan is de markt voor rood nog maar heel beperkt, waardoor de prijs meteen keldert en dit jaar ook niet meer overeind kwam.

Uienpools beperkt vergelijkbaar

In de loop der jaren is er steeds meer variatie gekomen in manieren waarop pools opereren. Het schoolvoorbeeld van de pool die over de hele afzetperiode uien met een zekere gelijkmatigheid verkoopt en op het eind van de rit de buit onder de deelnemers verdeelt, geldt nog maar voor enkele pools. Stichting Uienpool Flevoland en de PPA Uienpool zijn zulke pools, maar Van Meir verdeelt het seizoen in een A-, B- en C-periode en betaalde als enige dit jaar uit naar grofte. De Simonions-pool beslaat wel de hele periode, maar zet meer in op het kiezen van goede verkoopmomenten dan tot een gemiddelde te komen door gelijkmatig over de periode af te zetten.

Uitbetalingen dichter bij elkaar

Daarnaast zijn er nog de pools die duidelijk verschillen in looptijd. De JWK Basispool is gericht op de periode tot april en de JWK Speculatiepool is voor de periode daarna. In jaren van grote prijsschommelingen kunnen daardoor grote verschillen in uitbetaling ontstaan.

Voor oogst 2019 geldt dat de pools die op het einde van de rit nog uien te verkopen hadden, een plusje konden scoren. In grote lijnen verliep de uienprijs echter vrij vlak, waardoor de uitbetalingen automatisch ook dichter bij elkaar komen te liggen.