RIVM: nitraatconcentraties hoger door droogte

De stijging komt ‘zeer waarschijnlijk’ doordat er meerdere jaren met droge zomers achter elkaar waren. Dat is een van de conclusies in een rapport van het RIVM: ‘De Nitraatrapportage 2020’.

Volgens het RIVM voldeed in 2016-2019 in de meeste regio’s de nitraatconcentratie in het water dat uitspoelt uit landbouwpercelen gemiddeld aan de EU-norm (maximaal 50 mg nitraat per liter). Bij een deel van de bedrijven binnen deze regio’s was de concentratie te hoog. Dat is op meer dan de helft van de bedrijven in de zand- en lössregio’s het geval. Nitraatconcentraties zijn ook te hoog voor de bovenste meter van het grondwater in 30 van de circa 200 grondwaterbeschermingsgebieden.

Gemiddelde daling

De concentratie van nitraat in uitspoelingswater van landbouwpercelen is gemiddeld in de jaren 2016-2019 nog wel lager dan in de vorige periode (2012-2015), ondanks de stijging na 2017. Alleen in akkerbouwgebieden steeg de nitraatconcentratie in 2016-2019 en kwam uit op 30 mg per liter. Op zand is de gemiddelde nitraatconcentratie gedaald naar 50 mg per liter in 2016-2019, maar lag in 2019 wel weer boven 50 mg gemiddeld. Löss komt gemiddeld uit op 63 mg, op veen is dat gemiddeld 7 mg nitraat per liter.

Aandeel landbouw

Het aandeel van de landbouw is het grootste in uitspoelingswater, in water in sloten naast percelen en in de wateren waarin dergelijke sloten uitmonden en landbouw de enige bron is. Vanaf de regionale wateren tot aan zee wordt het effect van andere bronnen steeds groter. Dat gaat onder meer om de waterzuiveringsinstallaties, neerslag vanuit de lucht en de aanvoer vanuit het buitenland. Landbouw is volgens het RIVM goed voor 63% van de stikstofbelasting van oppervlaktewater in 2018. 23% is afkomstig van rioolwaterzuiveringsinstallaties inclusief overstorten. 12% is neerslag vanuit de lucht en nog eens 2% komt uit de industrie.

Lange termijn

De effecten van maatregelen zijn pas na lange tijd terug te zien in de waterkwaliteit benadrukken de opstellers. Het eerste effect wordt doorgaans zichtbaar in de kwaliteit van het water op landbouwbedrijven. De volledige effecten van het huidige zesde Actieprogramma nitraatrichtlijn (AP6) in uitspoelings- en slootwater van landbouwbedrijven zijn naar verwachting te zien binnen vijf jaar na uitvoering.

Verplichte rapportage

Het rapport is gemaakt in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mede namens het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Het is opgesteld om te voldoen aan een eis in de Europese Nitraatrichtlijn: Elke vier jaar een verslag indienen bij de Europese Commissie over de voortgang van het realiseren van het doel van de richtlijn.