Ruim helft van slachtzeugen kan niet worden geslacht

Varkenshouders zijn beducht voor Afrikaanse varkenspest. Als het virus een varkensstal in Nederland zou binnendringen, zijn de gevolgen enorm. Nu komt het coronavirus voor zover bekend niet bij varkens voor. Desondanks heeft de besmetting voor de varkensmarkt gevolgen die qua impact vergelijkbare vormen aan beginnen te nemen.

Zeugenmarkt voelde als eerste coronapijn

Een van de eerste deelmarkten die de pijn begon te voelen, is de zeugenmarkt. De markt voor het droge vlees dat vooral in de worstfabrieken wordt gebruikt, staat compleet los van de varkensmarkt. Echter, de zeugenmarkt werd vorig jaar opgezweept toen ook de varkensmarkt excelleerde op de ogenschijnlijk onstilbare vleeshonger in China.

Dat komt omdat zeugen met hun grote kop, zware poten en grote maag-darmpakket ten opzichte van vleesvarkens een relatief groot aandeel bijproducten hebben. Die bijproducten profiteerden van de grote vraag in China en daardoor ging de vierkantsverwaarding van zeugen significant omhoog.

Zeugennotering pluste flink in 2019

Dat vertaalde zich in zeugennoteringen die week op week plusten. In maart en april 2019 steeg de toonaangevende zeugenprijs van Tönnies in zes weken tijd met bijna 40% (33 cent). In november en december pluste de markt in vergelijkbare snelheid met 21 cent tot een prijspiek van € 1,54 per kilo zeugenvlees kort voor Kerst.

Na Pasen stortte zeugenmarkt in

Lang mocht het geluk niet duren. Na Pasen dit jaar viel de markt als een kaartenhuis ineen. In twee weken tijd halveerde de zeugennotering van Tönnies bijna door van € 1,40 naar € 0,75 per kilo te duikelen.

Doordat de Duitse slachterij sinds 11 juni geen zeugen meer slacht, ligt ook zijn notering stil. Echter, de geldende Duitse zeugenprijs is verder gezakt naar € 0,62 per kilo. Een historisch laag niveau, waarvoor volgens handelaren bovendien nog maar weinig dieren verhandeld worden.

Slachterijen en verwerking stilgevallen door corona

Doordat niet alleen de slachterij, maar ook de verwerking bij Tönnies is stilgevallen, is het voor andere zeugenslachters lastig om hun karkassen te verwaarden. Bovendien heeft een andere Duitse verwerker, Westphal, zelf de snijzalen gesloten uit angst voor coronaverspreiding.

Handelaren merken dat ze daardoor maar een kwart van de zeugen kunnen leveren die ze er normaal lossen.

Niet ingericht op zeugen langer te houden

Vermeerderaars zijn er echter niet op ingericht zeugen langer te houden dan nodig is. Bovendien staan de groei per dag en kiloprijs niet in verhouding tot de voerkosten, waardoor er druk ontstaat om toch te leveren. Daardoor gaan nu ook karkassen richting Oost-Europa en vindt levende export naar Italië plaats.

Dit voor lage prijzen (circa € 0,45 per kilo levend gewicht), omdat alleen al de transportkosten dan € 0,25 per kilo geslacht gewicht bedragen. Hierdoor vindt naar schatting 40 tot 45% van de slachtzeugen toch zijn weg. Ruim de helft van de dieren blijft echter bij vermeerderaars. Er vormt zich dus de laatste weken een behoorlijk stuwmeer aan slachtzeugen.

Stress over aanvoer bij worstfabriek kan toenemen

Juist in deze tijd van het jaar worden traditioneel veel zeugen geslacht. Het vlees wordt ingevroren om in het najaar te worden verwerkt. Nu door het stilvallen van Tönnies de doorstroming op de zeugenmarkten in verschillende Europese landen zo verstoord is, zou de stress over de grondstofvoorziening bij worstfabrieken wel eens kunnen toenemen.

Volgens brancheorganisatie COV komen Nederlandse worstmakers geen grondstoffen tekort. Wel zijn worstmakers door de coronaperikelen hun risico gaan spreiden, door het van meer aanbieders te gaan betrekken.

De structuur van de zeugenmarkt, met zijn grote afhankelijkheid van dat ene, zeer zware knooppunt in Rheda-Wiedenbrück, zou na de coronacrisis daardoor nog wel eens wat kunnen veranderen. Evengoed zal Tönnies zijn hoofdrol niet kwijt raken, want varkens blijven achter de euro’s aan lopen.

Herstart Tönnies bepaalt eventuele verlichting zeugenmarkt

De snelheid waarmee de toonaangevende Duitse worstmaker kan herstarten, zal bepalend zijn voor het moment waarop er echter verlichting op de zeugenmarkt komt. En dan moet er naast de mogelijkheid ook nog de wil zijn om gas te geven. Nu ook Tönnies niet met bijproducten naar China kan, zal dat de motivatie voor een vliegende start ontnemen.

Prognose: prijsdruk.