Ocap-directeur: ‘Shell zorgde dat overheid stappen zette’

De hoge gasprijs heeft op van alles effect, ook op de beschikbaarheid van CO₂. Dat merkt Ocap-directeur Jacob Limbeek. Maar de levering van CO₂ aan de glastuinbouw in de toekomst veiligstellen, is minstens zo belangrijk.

“In het klimaatbeleid wordt het belang van CO₂-levering genoemd als randvoorwaarde voor verdere verduurzaming van de glastuinbouw. Voor de industrie wordt het echter gunstiger om CO₂ gesubsidieerd op te slaan in het CCS-systeem (CCS = carbon capture and storage, red.) in de zeebodem, omdat ze dan geen emissierechten hoeven te betalen. Bij levering aan de glastuinbouw betalen ze die emissierechten wel. We zijn nu hard aan het lobbyen, in de eerste plaats om de CO₂ die we van Shell geleverd krijgen, te behouden. Daarna hebben we extra CO₂ nodig om verder te kunnen uitbreiden.”

Partijen zijn onder druk van ETS en CO2-heffing natuurlijk volledig gefocust op CCS. Hergebruik in de tuinbouw staat niet bovenaan hun lijstje.

Hoe blijft die levering van Shell behouden?

“De overheid ziet de combinatie van levering aan de glastuinbouw en CCS als de gewenste oplossing. Uit de innovatiepilot van eerder dit jaar is gebleken dat we de CO₂-voorziening kunnen veiligstellen met een administratieve verrekening. In de winter houdt bio-ethanolproducent Alcoa biogene CO₂ over, die vrij is van emissierechten. Die CO₂ kunnen we opslaan in het CCS-systeem, en in de zomer kunnen we die uitwisselen met CO₂ van Shell door die te gebruiken in de glastuinbouw. Deze uitwisseling werkt hetzelfde als groene stroom.

Op die manier heeft iedereen zijn zin: Shell kan nog steeds CO₂ onder zee opslaan en vermijdt daarmee uitstoot. Ocap kan maximaal CO₂ van Alco gebruiken. Dit is een blauwdruk om straks breder toe te passen op andere bronnen. Maar zoals het nu is bedacht, dekt het nog niet de huidige levering door Shell en Alco. Overigens hebben we een constructieve samenwerking met Shell. Samen met Glastuinbouw Nederland hebben zij ervoor gezorgd dat de overheid stappen is gaan zetten.”

Welke stappen gaat de overheid zetten?

“De minister denkt dat deze blauwdruk past binnen de Europese regelgeving. Dit moet nog wel worden gecheckt in Brussel. Dit is een belangrijke stap en daar zijn we erg blij mee, maar de volgende vraag is of het technisch en economisch gaat passen met Porthos, die het CCS-systeem gaat ontwikkelen. Dat lijkt eenvoudiger dan het is. De tuinbouw heeft een beroerde spreiding in het gebruik van CO₂ over de dag en over de seizoenen. De hoeveelheden vliegen alle kanten op, terwijl voor opslag onder zee een constante aanvoer van CO₂ het beste is. We denken echter dat hier technisch wel een mouw aan is te passen. Volgens mij is dat meer een kwestie van willen dan van kunnen.”

Uiteindelijk draait toch alles om geld?

“In dit geval niet. Partijen zijn onder druk van de ETS (Emission Trade System is het handelssysteem in Europa voor de CO₂-uitstoot van de industrie, red.) en de CO₂-heffing natuurlijk volledig gefocust op CCS. Hergebruik in de tuinbouw staat niet bovenaan hun lijstje. We hadden meer verwacht van de overheid. Die zou de regie moeten pakken en zeggen dat de combinatie van CCS met de levering aan de glastuinbouw een verplicht onderdeel is in het complete systeem. Dat betekent dat seizoenopslag mogelijk moet zijn. Dat missen we nu. Nu zegt de overheid: wij zijn de smeerolie, maar de markt moet het zelf oplossen. Het klimaatbeleid is complex, met veel wet- en regelgeving vanuit verschillende ministeries, subsidies en emissiereductiedoelstellingen per sector. Samenwerking tussen sectoren wordt hierdoor erg ingewikkeld en we moeten oppassen dat de glastuinbouw niet tussen wal en schip valt. Prioriteiten spelen dan meer dan geld.”

Lees ook: Meer CO2-uitstoot tuinbouw 

Waar moet de groei van CO2-bronnen vandaan komen?

“De overheid heeft de ambitie om maximaal 9,7 megaton per jaar gesubsidieerd onder zee op te slaan. De glastuinbouw heeft uiteindelijk 2 megaton extra nodig, samen met besparing en duurzame energie, om fossielvrij te kunnen worden en zo ongeveer 6 megaton uitstoot te besparen. De overheid heeft die 2 megaton genoemd in het Klimaatakkoord en het belang van CO₂-levering voor de energietransitie in de glastuinbouw nog eens bevestigd in de Kamerbrief van vorig jaar. Dat is een flinke stap vooruit. Helaas gaan we met elke stap vooruit ook weer een halve stap terug.”

Wat is die stap terug dan?

“De emissie van afvalenergiebedrijven bestaat voor twee derde uit biogene en voor een derde uit fossiele CO₂. De overheid heeft bedacht dat afvalenergiebedrijven over het fossiele deel CO₂-heffing moeten betalen, alhoewel ze niet in het Europese emissiehandelssysteem zitten. Daarmee worden de bedrijven gedwongen om hun emissie terug te brengen. Verbranding van afval is echter moeilijk te verduurzamen. Het enige alternatief is storten, maar dat wil niemand. Deze bedrijven willen daarom hun CO₂ eveneens naar het CCS brengen. Ook hiervoor is het essentieel dat er een goede combinatie komt tussen levering aan de glastuinbouw en aan CCS, met voldoende flexibiliteit om CO₂ met CCS te kunnen opslaan als de glastuinbouw het niet kan gebruiken.”

Wat gaat er gebeuren met de prijs van CO2?

“In de toekomst wordt de CO2-prijs meer gekoppeld aan de sparkspread. Bij een hoge sparkspread is een lage CO₂-prijs nodig om concurrerend te blijven. Daardoor zal de CO₂-prijs meer gaan fluctueren dan nu. Dat hoeft niet erg te zijn, want de onrendabele top wordt vergoed door de SDE++-subsidie.”

Welk effect hebben de hoge CO2-emissierechten daar nog op?

“De emissierechten zijn nu zo duur dat veel partijen zoeken naar de CCS-oplossing. Dat is de grootste reden dat wij zoeken naar biogene bronnen.”

Komt het goed met de levering van CO2 aan de glastuinbouw?

“Het moet goedkomen. Anders heeft de energietransitie een groot probleem.”