Uitdagingen bij een eerlijke prijs

Veel agrarische ondernemers verdienen het ene jaar een dikke boterham en het andere jaar niets. Maar gemiddeld over de jaren is het economische rendement in de primaire sector gelijk aan nul. Kortom, veel agrariërs kunnen het totaalaanbod niet sturen. Het zijn prijsnemers die op andere manieren een beter inkomen moeten halen.

De vraag is hoe je opportunistisch gedrag in voedselketens beperkt

Een eerlijke prijs gaat ook over eerlijk delen: prikkels tot opportunistisch gedrag wegnemen. Als je een taart met z’n tweeën eerlijk wil delen, moet je één persoon de taart in twee stukken laten snijden en de ander laten kiezen. Dan is er geen prikkel om het niet eerlijk te doen, opportunistisch gedrag is dan weg.

De vraag is hoe je opportunistisch gedrag in voedselketens beperkt. Een veelgehoorde suggestie is om het voedsel te beprijzen met een belasting. Los van het feit dat dit voor duizenden voedselproducten met een EAN-code een schier onoverzienbare uitvoeringslast met zich meebrengt, is het maar de vraag hoe effectief dat is. Zo voerde Denemarken tien jaar geleden een vettaks in, om die na een jaar weer in te trekken.

TAPP Coalition

In Nederland kennen we de TAPP Coalition (True Animal Protein Price), die streeft naar een duurzaamheidsbijdrage van consumenten, bovenop de winkelprijs. Die bijdrage reflecteert de maatschappelijke kosten van een product. Een deel gaat naar de producent, een ander deel naar doelstellingen op het gebied van duurzaamheid. Bij het lezen van de uitvoeringslasten in het rapport waar de coalitie zich op baseert, blijkt dat de auteurs nog nooit een weekoverzicht van de categorie vlees in de supermarkt hebben gezien. Vooralsnog betreft dit een combinatie van standvastigheid in idealisme en maximaal afzien van realisme.

Vaste ketenrelaties

Een effectievere en meer praktische wijze om opportunistisch gedrag terug te dringen, is door met vaste ketenrelaties te gaan werken, zonder anonimiteit. Als men elkaar kent is er minder vrijblijvendheid. Dan kun je ook werken aan meer transparantie en stabielere prijzen. Opportunisme is dan weg. Vraag die dan opdoemt is hoe je ruimte biedt aan individueel ondernemerschap.