Vage Farm-to-forkstrategie leidt tot problemen

In oktober 2019 presenteerde de zojuist verkozen Europese Commissie met veel tamtam haar Farm-to-Forkstrategie. De Commissie stelde ambitieuze doelstellingen op voor alle belangrijke landbouwgebieden: 50% vermindering van gewasbeschermingsmiddelen, 20% minder kunstmest, 10% van het landbouwareaal reserveren voor niet-productief gebruik en 25% biologisch areaal.

Klaar om stappen te zetten

Door de Farm-to Forkstrategie en de bijbehorende Green Deal is in Brussel een nieuw tijdperk voor de landbouw aangebroken. Een tijdperk van discussies over algemene principes. De gevolgen van de strategie zijn erg moeilijk te meten en hun invloed is onvoorspelbaar. We wachten al een jaar op een beoordeling – een standaard EU-procedure – van de effecten van een dergelijk beleid en de gevolgen ervan voor het handelsbeleid van de Europese Unie. Het antwoord van de Europese Commissie: geen.

Boeren en landbouwcoöperaties in de Europese Unie zijn er klaar voor om stappen te zetten. Wij zijn ons net zo bewust van de uitdagingen op het gebied van klimaat en biodiversiteit als ngo’s. We zien de werkelijke gevolgen elke dag op onze akkers. Het verschil is dat wij concrete en geen vage oplossingen proberen te vinden.

Concreet, meetbaar en toepasbaar

Veehouders werken er hard aan om hun stallen te verbeteren. Ze investeren in hernieuwbare energiebronnen. Akkerbouwers testen nieuwe manieren om ploegen en het gebruik van kunstmest (waarvan de prijzen ondertussen absurd worden) te beperken. De vrijwillige stappen die wij nemen zijn concreet, meetbaar en toepasbaar. Wat zijn de concrete mogelijkheden en tools die we morgen al kunnen gebruiken in de Farm-to-Forkstrategie?

We zijn helemaal voor het gebruik van nieuwe technieken in de landbouw, maar ze moeten wel betaalbaar blijven

Ik wacht wanhopig op antwoorden op deze vragen, want die zouden op ons platteland enthousiasme kunnen opwekken voor dit politieke project. Concrete antwoorden zouden ook helpen om de angst weg te nemen die binnen onze sectoren al jaren groeit, namelijk over de concrete mogelijkheden die in de nabije toekomst voor boeren beschikbaar zullen blijven.

Digitale technologie

Welke oplossingen kunnen we snel inzetten, zodat we kunnen inspelen op de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, voedselzekerheid en concurrentievermogen? Een mogelijkheid die technologisch georiënteerde Europese Commissie lijkt te steunen, is het gebruik van digitale technologie. We zijn helemaal voor het gebruik van nieuwe technieken in de landbouw, maar ze moeten wel betaalbaar blijven voor boeren. Deze kwestie wordt nog verergerd omdat veel plattelandsgebieden geen stabiel internet hebben.

De andere belangrijke mogelijkheid voor ons, die in 2020 een Nobelprijs kreeg, zijn nieuwe gentechnieken. Deze technieken zouden ons concreet kunnen helpen om tegen redelijke prijzen de echte problemen het hoofd te bieden. Deze gentechnieken zijn divers, maar de meeste zijn bedoeld om planten te helpen omgaan met nieuwe klimatologische gevaren, sterke temperatuurschommelingen of aanvallen van insecten en schimmels die, zoals we weten, toenemen. Tegelijkertijd kunnen ze de opbrengsten helpen verhogen om zo aan de uitdagingen van een groeiende voedselproductie tegemoet te komen.

De Europese paradox is echter dat de technieken een Nobelprijs hebben ontvangen in Stockholm in 2020, maar dat het Europese Hof van Justitie er in 2018 een negatieve uitspraak over deed.

Wat ik weet, is dat uitstel leidt tot onwerkbare wet- en regelgeving

De komende tijd zal het debat in Brussel over dit onderwerp waarschijnlijk weer aanzwellen, aangezien de Europese Commissie na een verzoek van de Europese Raad in november 2019 een studie over dit onderwerp zal presenteren.

Zal er iets positiefs voor boeren komen uit dit debat? Ik weet ondertussen dat technieken zich snel ontwikkelen en dat het erg moeilijk is om bij te blijven. Wat ik ook weet, is dat uitstel leidt tot onwerkbare wet- en regelgeving. Europese boeren zullen uiteindelijk in een onhoudbare situatie terecht komen als we onze benadering van deze kwestie niet herzien.

Weinig besef van de gevolgen

Als de Europese Commissie in haar rapport de uitspraak van het Europese Hof van Justitie bevestigt, mag diezelfde Commissie ons uitleggen hoe zij concreet van plan is om de principes van zijn Farm-to-Forkstrategie af te gaan dwingen. De Commissie heeft ons tot dusver via haar welbespraakte vicevoorzitter Frans Timmermans verteld wat we niet meer mogen doen, maar ik wacht nog steeds op enige indicatie van wat wél mag.

Momenteel zijn zich maar weinig consumenten in Europa bewust van de gevolgen van een beleid ‘gebaseerd op principes’. Ik zal er een paar opsommen: een stijging van de consumentenprijzen en het einde voor veel boerderijen, het risico op een oneerlijk voedselsysteem, verzwakte voedselzekerheid door de groeiende invoer uit derde landen en uiteindelijk de moeilijkheden om onze eigen normen te handhaven en na te leven. Vergis je niet: onze eigen tegenstrijdigheden en onze weigering om vandaag over concrete oplossingen te praten, zijn onze grote problemen van morgen.