Van Schier kazen, het nieuwe verdienmodel op Schiermonnikoog

‘Eén boerenbedrijf zou verplaatst moeten worden. In plaats daarvan zijn de boeren zelf met een alternatief gekomen”, zegt Arjan Schoemaker, initiatiefnemer van het biodiversiteitsproject op Schiermonnikoog. Uiteindelijk hebben alle boeren vee ingeleverd; de eilander veestapel is sinds vorig jaar met ruim 37% gereduceerd. Naast de krimp van de veestapel zijn de boeren een eigen zuivelcoöperatie gestart. Hierbij zijn ze met verschillende partners, zoals bedrijfsadviseurs en stikstofprofessor Jan Willem Erisman, samen gaan werken. Ze zijn vanaf 2014 al in gesprek met elkaar en sinds juni 2021 wordt de kaas onder de naam Van Schier geproduceerd en verkocht.

Met de opbrengst van de kazen moet uiteindelijk de verminderde melkproductie worden gecompenseerd

De boeren maken al anderhalf jaar kaas en het gaat nog zeker vijf jaar duren voordat alles rondom het produceren van de kazen rond is, denkt Schoemaker. Met de opbrengsten van de kazen moet uiteindelijk de verminderde melkproductie worden gecompenseerd. De opbrengsten worden nu nog geïnvesteerd in de productie en marketing van de kazen. “Dat was niet de insteek. Het ging erom dat de boeren konden blijven bestaan.” Nu gaat 10% van de melk naar de kaas, in de toekomst moet dit 50% worden. Dit zou betekenen dat 1,5 miljoen liter melk per jaar tot kaas verwerkt gaat worden. “Het is de insteek dat de boeren een plus van 10 cent boven op de garantieprijs uitgekeerd krijgen.”

_{Lees verder onder foto}

Trotse zuivelboeren

Het maken van de kaas gebeurt aan ‘vaste wal’. Het is de bedoeling dat in de toekomst een beleefboerderij en kaasmakerij op het eiland komen om de Van Schier-kazen te produceren. “Een groot deel van de kazen, of misschien zelfs alle kaas en andere zuivelproducten, zal dan op Schiermonnikoog zelf gemaakt en gerijpt worden”, staat op de Van Schier-site.

Sinds een paar maanden zijn de kazen landelijk verkrijgbaar

De kazen worden gemaakt via kringlooplandbouw. Hierbij draait het erom dat de biomassa optimaal gebruikt wordt. De reststromen van de ene keten zijn de grondstoffen voor de andere. “Door zelf kaas te maken en te verkopen, kunnen de trotse zuivelboeren van Schier meer waarde uit hun melk halen. Zo zijn ze in grote mate zelfvoorzienend en kunnen ze met minder vee toch boer blijven.” De kringloop is nog niet volledig dicht, maar daar werken ze nog aan, geeft Schoemaker aan.

Sinds een paar maanden zijn de kazen landelijk verkrijgbaar. De eerste maanden waren ze alleen in een winkel op het eiland te koop. De Toer de boer-actie, waarbij mensen een kijkje konden nemen in de boerderijen op Schiermonnikoog, heeft het goed gedaan als marketing.

Verschillende soorten kaas

De kazen worden gemaakt zonder kunstmatige conserveringsmiddelen en kleurstoffen en met een vegetarisch stremsel. Daarnaast worden de kazen gepekeld in zout en niet afgeroomd. Met de verschillende soorten kaas, Monnikenwerk, Vrije vogels, Smaakmakers en Wildpluk, willen ze de beleving van Schiermonnikoog in de kaas verwerken. De naam Monnikenwerk komt doordat ze de kaas met een hoge luchtvochtigheid rijpen, wat zoals ze zelf zeggen om monnikengeduld vraagt. De boeren passen hun maaibeleid aan en zorgen voor een kruiden- en insectengrasmat wat ideaal is voor de vogels, vandaar de naam Vrije vogels. Kruiden die op het eiland groeien, zijn verwerkt in de Wildpluk-kaas. Als laatste is er een serie kazen ‘Smaakmakers’, dit zijn verschillende soorten kruidenkazen, met namen van het eiland, zoals Bauke, Theun en Foppe.