VN bepleit einde Europese sancties kunstmest

Hij schoof aan tijdens de vergadering van de 27 regeringsleiders en vroeg nadrukkelijk om versoepeling van de kunstmestsancties tegen Belarus. Door de sancties zijn de kunstmestprijzen de afgelopen tijd door het dak gegaan. Dat merken we niet alleen in Nederland, maar met name in veel Afrikaanse landen is het onbetaalbaar geworden. Volgens de Verenigde Naties kijken zo’n vijftig miljoen Afrikanen op dit moment de hongersnood in de ogen.

Harde sancties kunstmest na kaping

De sancties tegen Belarus werden al voor de Russische invasie van Oekraïne genomen. Dit gebeurde nadat een vliegtuig van Ryanair werd gekaapt om een oppositielid en een journalist te arresteren. De Europese Unie was woedend en besloot het Belarussische regime hard aan te pakken met sancties. En aangezien kunstmest één van de belangrijkste exportproducten van het land is, stond dat meteen boven aan de sanctielijst.

Verdeelde reacties

Het pleidooi van Guterres zorgde voor verdeeldheid bij de Europese leiders. Vooral de Baltische landen, gesteund door Polen voelen niets voor versoepelingen van de sancties op kunstmest. Volgens de landen zou maar één bedrijf profiteren van het opheffen van de sancties en dat is Belaruskali; een groot staatsbedrijf waar president Loekasjenko grote belangen in heeft. Door toe te geven aan versoepelingen zou op die manier de president van Belarus juist meer profiteren en dat is voor de Baltische landen en Polen onaanvaardbaar.

Ondertussen probeert Portugal, het land waar de secretaris-generaal vandaan komt, een uitweg te vinden. Tijdens de top kon er nog niet over een compromis worden gesproken, maar de komende dagen gaan de verschillende ambassadeurs proberen of er een geitenpaadje is.

Eerdere discussie

De kwestie doet erg denken aan een discussie over Russische kunstmest, die eind vorig jaar gevoerd werd. Ook toen waren de Baltische landen er niet over te spreken dat via de Rotterdamse haven, nog Russische kunstmest vervoerd kon worden. Premier Rutte benadrukte destijds dat ook dit noodzakelijk was om de voedselzekerheid in Afrika niet in gedrang te laten komen.

De impasse werd uiteindelijk doorbroken door individuele EU-lidstaten toe te staan de (eerder bevroren) tegoeden van zes Russische kunstmest- en chemiebaronnen te ontdooien. Een belangrijke voorwaarde hierbij is dat dit alleen mag wanneer het strikt noodzakelijk is om voldoende transporten van kunstmest te kunnen blijven financieren, en dan vooral naar Afrika. Daarnaast kunnen transacties worden afgewezen wanneer de nationale veiligheid in gevaar komt.

Perfecte storm

Guterres hoopt nu op meer. Hij benadrukte voordat hij met de leiders in gesprek ging dat er sprake is van een ‘perfecte storm’ in veel ontwikkelingslanden. Hongersnood, armoede, klimaatproblemen, minder onderwijs en gezondheidszorg komen allemaal samen. Daarom wil hij dat de Europese leiders het voortouw te nemen op het wereldtoneel. Na afloop zwegen de meeste regeringsleiders over de oproep. “Het gesprek gaat verder”, was het enige wat er over gezegd werd.

Medeauteur: Jasper Roorda