Voedingstherapeut: ‘Minder welvaartsziekten met onbewerkt voedsel’

Mensen bewust maken wat gezonde voeding is en hoe je met onbewerkte voeding, afkomstig van een gezonde bodem, het risico op ziektes bij mensen kunt verminderen. Dat is kortweg de passie van Rineke Dijkinga. Zij houdt zich al vanaf 1987 bezig met natuur- en orthomoleculaire geneeskunde en ze heeft een duidelijke visie op voeding in relatie tot risicoverlaging van welvaartsziekten.

In 2016 kocht Rineke, samen met haar man Jan Dommerholt, een perceel grond van 2,5 hectare. Deze is verdeeld in vijf mini-akkers. Ze doen mee aan het PPS Agroforestry-project van Wageningen University & Research. Op hun grond en in houtwallen testen Rineke en Jan diverse gewassen.

Wat is het belangrijkste criterium voor de keuze van de gewassen die jullie telen?

“Dat de gewassen bijdragen aan biodiversiteit en dat ze een duidelijke gezondheidswaarde voor de mens hebben. De laatste jaren hebben we haver, rogge, gerst, emmertarwe, boekweit, quinoa, veldbonen en zonnebloemen geteeld. Ik maak allerlei prototype-eindproducten van de gewassen zoals meelmixen, pasta’s, crackers, quiches, granola’s en burgers. Van veldbonen zijn prototypes gemaakt voor borrelballen, met lokale shitakes. Daarnaast heb ik al tien jaar voedingssupplementen ontwikkeld, vaak met grondstoffen uit de landbouw. Zo leveren rozebottels bijvoorbeeld omega 3-vetzuren en duindoorn omega 7-vetzuren, beiden belangrijk voor een gezonde hormoonbalans. En Ribes Nigrum-olie van zwarte bessen kun je inzetten als natuurlijk middel bij ontstekingen. Zo zijn er talloze voorbeelden van goede toepassingen.”

Wat gaat er mis in de voeding van de moderne mens?

“Gezonde voeding is voeding waarbij je elke cel in je lichaam van de juiste bouw- en brandstoffen voorziet. Daarin zijn zowel macro-elementen zoals eiwitten, koolhydraten en vetten belangrijk. Maar vooral ook de micro-elementen, zoals mineralen, spoorelementen, vitaminen en beschermende antioxidanten. De moderne mens krijgt hiervan te weinig binnen. Sinds de landbouwrevolutie bestaat voeding in westerse landen steeds meer, momenteel voor bijna 75%, uit producten op basis van tarwe, mais, soja, melk en vlees. Onze spijsvertering en stofwisseling zijn niet berekend op deze eenzijdige voeding en dat leidt, via verstoring van onze darmen, tot laaggradige ontstekingen in ons lichaam of brein. Deze voeding is niet gevarieerd genoeg om de behoefte aan mineralen en vitaminen te dekken. In combinatie met stress, luchtvervuiling en gifstoffen in onze directe omgeving en het consumeren van veel industrieel bewerkt voedsel, leidt dat tot veel welvaartsziekten. Zoals overgewicht, diabetes, auto-immuunziekten, kanker en hart- en vaatziekten. De laatste jaren loopt er steeds meer onderzoek naar darmgezondheid, onder andere bij het UMGC in Groningen. Want de invloed hiervan op de afweer en algehele gezondheid is heel groot.”

We moeten af van kunstmatige toevoegingen aan voedsel, zoals gistextracten, geraffineerd zout, ei- en melkpoeders, geraffineerde suikers, witmeel en oliën of vulmiddelen

Wat is er nodig om de gezondheid van mensen te verbeteren?

“Het telen van gewassen met veel minder of zonder meststoffen en chemische gewasbeschermingsmiddelen. Want alleen dan verbetert het bodemleven en nemen planten weer voldoende nutriënten uit de bodem op met als resultaat producten met een hoge voedingswaarde. Ook moeten we af van kunstmatige toevoegingen aan voedsel, zoals gistextracten, geraffineerd zout, ei- en melkpoeders, geraffineerde suikers, witmeel en oliën of vulmiddelen. Het vergroten van de biodiversiteit in de landbouw helpt ook om volwaardig voedsel te produceren. En dat draagt ook nog eens bij aan verbetering van natuur en milieu, een goede leefomgeving voor insecten en vogels en een aantrekkelijk landschap, hoe mooi is dat. Wij pachten 1,5 hectare bos rondom ons proefperceel van Staatsbosbeheer en vormen deze om tot voedselbos. Dit is onderdeel van het PPS-project Agroforestry van Wageningen University & Research. Het bos is wat gedund en we hebben diverse nieuwe struiken en bomen geplant, zoals walnoten, hazelaar, sleedoorn, meidoorn, brem, rozebottel. Op onze akker telen we akkerbouwgewassen en daarnaast zijn houtwallen aangelegd met meer dan 1.000 struiken en bomen van meer dan 100 soorten. Voorbeelden zijn zwarte bes, braam, goji- en honingbessen, rozenbottels en braamboos voor het maken van onder andere hoogwaardig fruitleer. Veel verschillende planten, kruiden, groenten en bloemen, vergroten niet alleen de biodiversiteit op het land, maar ook de diversiteit op het bord van de consument. Dat is noodzakelijk om de darmgezondheid en algehele gezondheid van mensen te verbeteren.”

_{Tekst gaat door onder de foto}

Hoe overtuig je mensen om gezonde voeding te kopen en te eten?

“Het is belangrijk om consumenten en gezondheidswerkers weer te verbinden met het belang van goede voeding voor de gezondheid. En ze te laten ervaren hoe ongelooflijk lekker echte smaken zijn. Ik wil mensen graag uitleggen dat volwaardige voeding veel positieve effecten heeft op de gezondheid. Bijvoorbeeld dat onbespoten groente en fruit bijdraagt aan een betere hormonale balans van het lichaam. Het te weinig gevarieerd eten in ons traditionele westerse voedingspatroon, draagt bij aan het ontstaan van laaggradige ontstekingen met alle gevolgen van dien. Om deze boodschap over te brengen, heb ik er boeken over geschreven en geef ik trainingen op ons proefveld voor professionals in de gezondheidszorg. Onder volwaardige voeding versta ik voeding die een uitgebalanceerde hoeveelheid voedingsstoffen bevat, waar zo weinig mogelijk uitgehaald is en zonder toevoegingen. En die divers is, door bijvoorbeeld mee te eten met het seizoen. Als mensen hun voedingspatroon aanpassen, hebben ze niet altijd medicijnen nodig. Granen als haver, rogge en gerst bevatten vezels die op een natuurlijke manier bijdragen aan cholesterolverlaging. Voeding kan ook veel doen tegen hart- en vatziekten, obesitas en suikerziekte. Heel veel mensen willen wel gezond eten, maar ze weten simpelweg niet hoe. Daarin probeer ik samen met boeren, verwerkers van grondstoffen en WUR verandering in te brengen door kennis over te dragen en met deze manier van landbouw ervaring op te doen.”

Natuurlijke voeding als belangrijkste medicijn krijgt steeds meer waardering

Volwaardige voeding is vaak duurder dan standaard voeding, gaan mensen daarvoor een hogere prijs betalen?

“Uiteindelijk wel, als meer mensen doordrongen raken van het belang van volwaardige voeding voor hun gezondheid. Maar dat lijkt nog een kwestie van lange adem. Overheden zouden hierin veel meer kunnen doen in het belang van de volksgezondheid en om uitbreiding van welvaartsziekten een halt toe te roepen. Geef het goede voorbeeld, te beginnen in bedrijfskantines van overheidsinstellingen. In Nederland is grond en arbeid duur, waardoor lokale producten vaak duurder zijn dan geïmporteerde producten. We proberen de kostprijs van lokale producten wel zo laag mogelijk te houden. Daartoe zetten we in samenwerking met akkerbouwers en verwerkers korte ketens op met weinig tussenschakels. Via boer naar verwerker en dan bijvoorbeeld direct door naar bedrijfskantines. Uiteindelijk vraagt het bij consumenten een omslag in denken, ook al omdat we erg verwend zijn met relatief goedkoop voedsel. Gelukkig zie ik onder consumenten en boeren wel langzaam een kentering in denken. Natuurlijke voeding als belangrijkste medicijn krijgt steeds meer waardering. Akkerbouwers zijn trots op hun product en wij vinden het mooi om daar volwaardige voeding van te maken. We hebben rolmodellen nodig. Het zou helpen als Mark Rutte zou roepen ‘ik eet volwaardig en lokaal geproduceerd voedsel’ en als dat het nieuwe normaal zou worden.”