Voedselketen staat ook vooraan bij dieselschaarste

Bedrijven in de voedselketen staan mee vooraan, mocht de overheid moeten ingrijpen in de markt bij dieselschaarste. Dat blijkt uit het Landelijk Crisisplan Olie van minister Jetten van Klimaat en Energie. Op 5 februari is het verbod op import van diesel en andere olieproducten uit Rusland ingegaan. Hoewel er op dit moment geen acute schaarste dreigt, heeft het kabinet wel met spoed dit crisisplan opgesteld. Het gaat om een concept met een inventarisatie van mogelijke maatregelen en verdeling van verantwoordelijkheden.

Prioritaire gebruikers voorrang bij dieselschaarste

Mocht er schaarste zijn, dan krijgen zogeheten prioritaire gebruikers voorrang. Deze zijn onderverdeeld in drie groepen, waarbij groep 1 eerste prioriteit krijgt. Hierin staat de voedselketen op een derde plaats na defensie en zorg. Onder voedselketen wordt verstaan: ‘de gehele voedselketen & bedrijfsprocessen van landbouwbedrijven’. In hoeverre onderscheid wordt gemaakt tussen landbouwproductie en voedseldistributie is nog onduidelijk. Verdere uitwerking en differentiatie volgen nog.

Na de voedselketen volgen zaken als brandstoftransport, communicatie en media, en hulpverleningsdiensten. De indeling doet denken aan de ‘vitale sectoren’ die een uitzondering kregen bij de corona-lockdowns.

Een dieseldistributieplan

Het crisisplan onderscheidt verschillende fases in een eventuele oliecrisis. We zitten nu in ‘fase 0’, ofwel de voorfase. Het kabinet bereidt eventuele maatregelen voor om het aanbod te verhogen en de vraag te beperken. Ook werkt het aan een dieseldistributieplan, dat in werking moet treden bij een noodsituatie (fase 4). De bovengenoemde prioritering hoort ook bij die fase, en is op dit moment dus niet aan de orde.

Per 5 december afgelopen jaar gingen sancties op ruwe aardolie uit Rusland van start. De olieprijzen zijn daar niet sterk door beïnvloed, constateert Jetten in zijn brief aan de Kamer. Economische ontwikkelingen hebben meer invloed, zo lijkt het. Afgelopen tijd is de dieselprijs gezakt, de brandstof is nu zelfs goedkoper dan vorig jaar rond deze tijd: € 121 – € 126 per 100 liter exclusief btw bij levering van minimaal 4.000 liter.

Wereldmarktprijzen van olie dalen

Een groot deel van het afgelopen jaar moest de afnemer exclusief btw meer dan € 150 per 100 liter betalen. De verwachting was dat diesel begin dit jaar extreem duur zou zijn als gevolg van de sancties. Vooralsnog komen die voorspellingen niet uit. Sterker nog: de wereldmarktprijzen van olie dalen. Vorige week zakte de prijs van Brent-olie naar zo’n $ 82 per vat van 159 liter.

Sommige marktkenners denken dat de diesel komende tijd toch wel duurder kan worden, nu er ook een verbod op import van diesel geldt. Oliedeskundige Mark Williams van adviesbureau Woodmac stelt tegenover het ANP dat de prijs van diesel zeker weer gaat oplopen. Maar hij verwacht niet dat we snel weer terug zijn op het extreem hoge prijsniveau van vorig jaar ‘toen de markt in paniek raakte’.

Grote dieselvoorraden opgebouwd

Andere marktkenners voorzien geen grote gevolgen. Kenner Paul van Selms van consumentencollectief UnitedConsumers wijst er tegenover het ANP op dat afgelopen tijd al grote dieselvoorraden opgebouwd zijn. Eugene Lindell van Facts Global Energy voegt daar aan toe: “Er zijn genoeg volumes in omloop, het is gewoon een kwestie van de mogelijkheden aanboren.”

Cumela heeft alvast een heel concrete waarschuwing; hou er rekening mee dat op 1 juli de dieselaccijns weer omhoog gaat (+€ 9,85 per 100 liter).

Medeauteur: John Ramaker