Voedselsysteem wereldwijd op de agenda

Honger de wereld uit, gezond voedsel op de kaart, een weerbaar voedselsysteem en landbouw met een positieve impact op natuur en klimaat. Het zijn enkele punten die veel voorbijkwamen, op de voedseltop van de Verenigde Naties. Maar ook andere grote thema’s kwamen voorbij: de positie van vrouwen, die van inheemse volken, en zelfs migratie.

Voedselsysteem van de toekomst

Donderdag 23 september verzamelden leiders van tal van landen, en afgevaardigden van een breed spectrum aan organisaties, zich om uit te spreken hoe zij het voedselsysteem van de nabije toekomst zien. In een digitale ‘Food System Summit’, vanwege de coronapandemie.

Centraal stonden de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, en hoe we die gaan halen voor 2030. Geen honger, geen armoede, voedselzekerheid en duurzame landbouw, maar ook actie tegen klimaatverandering, werkgelegenheid en economische groei. Veel leiders gaven een (video)statement, met de voor hen belangrijkste agendapunten; nationale vlaggen in de achtergrond. Aan de top ging meer dan een jaar voorbereiding vooraf. Landen hielden dialogen in eigen land, met stakeholders uit de keten.

De mensheid staat tegenover één uitdaging: het leren leven binnen de grenzen van onze planeet

“Laat deze top een cruciale mijlpaal zijn”, zo stelt Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie. Hij noemde dit het decennium, dat zal gaan ‘maken of breken’. “De mensheid staat tegenover één uitdaging: het leren leven binnen de grenzen van onze planeet. Voedselproductie en -consumptie zijn belangrijke aanjagers van de klimaatcrisis. Maar tegelijk zijn het de landbouw en boeren die als eerste de consequenties gaan voelen als we falen.” Timmermans wees naar de Boer-tot-Bordstrategie van Europa. Een soortgelijke beweging is wereldwijd nodig, zegt hij.

Constant innoveren

Nederland werd vertegenwoordigd door Tom de Bruijn, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Hij denkt dat Nederland kan helpen met de uitdagingen die er zijn. “Hoewel we geen groot land zijn, zijn onze voedsel- en landbouwsectoren een ‘powerhouse’, met sterke internationale betrekkingen”, zo zei hij. “Dat is het resultaat van constant innoveren, veranderen en aanpassen. Op dit moment zitten we in een transitie naar een gezonder, duurzamer en weerbaarder te systeem. Om dit over de hele wereld te doen hebben we met spoed beter beleid en bredere samenwerking nodig.” Eén ding noemt De Bruijn daarvoor van groot belang: dat kennis en wetenschap de basis vormen.

Geen bindende afspraken

Grote stappen worden er niet gezet op de voedseltop. Bindende afspraken zijn er niet gemaakt. Het effect ervan moet vooral zitten in beweging creëren. Vandaar ook alle nationale dialogen, die vooraf al zijn gehouden. Honderd landen hebben gezegd zelf verder te gaan, met nationale strategieën op voedselgebied.

We hebben een collectieve verantwoordelijkheid

De coronapandemie drukte zijn stempel op de top. Ngozi Okonjo-Iweala, directeur van de wereldhandelsorganisatie WTO, noemt het virtuele format iets wat anders ondenkbaar was geweest. “De pandemie heeft ons veel lessen geleerd,” zei ze. “Eén daarvan is dat we in harmonie met de natuur moeten leven. Maar ook: dat internationale handel van groot belang is. De handel in voedsel bleef stabiel, een reddingslijn om toegang te houden tot voedsel.” Ze noemde stappen die op dat gebied gezet moeten worden: tarieven verlagen die ervoor zorgen dat ‘de hongerigen honger houden’ door de voedselprijzen omhoog te stuwen, en het tegengaan van subsidies die kleinere boeren wegconcurreren. Haar boodschap: “We hebben een collectieve verantwoordelijkheid om de handel in te zetten om het duurzame voedselsysteem dat we nodig hebben op te bouwen.”