Voedselzekerheid begint bij bodemzekerheid

Opbrengsten van landbouwgewassen zijn verdubbeld, soms wel verdriedubbeld, sinds 1950. Technologen stellen een efficiënte, hoogproductieve landbouw gelijk aan een duurzame landbouw. Maar die ‘conventionele’ manier van gewassen telen loopt tegen haar grenzen aan. De laatste jaren is het bikkelen als gangbare teler om die hoge opbrengsten te behouden. Het uitfaseren van gewasbeschermingsmiddelen en verlagen van de fosfaat- en stikstofnormen maakt duidelijk zichtbaar waar de schoen wringt.

De lange droogteperiodes van de afgelopen jaren doen hier nog een flinke schep bovenop. Ik doel op de bodem en dan specifiek op het ontbreken van bodemweerbaarheid via bodembiologie. Dit interne natuurlijke controlemechanisme is decennialang genegeerd en verwaarloosd. Hoogste tijd voor actie en herstel!

Nieuwste inzichten verbinden met ‘oude’ kennis

Voedselzekerheid begint bij bodemzekerheid. Ik ben ervan overtuigd dat we de hoge opbrengsten die noodzakelijk zijn, in stand kunnen houden door het combineren van smart farming technologie, de nieuwste analysetechnieken, lage chemie-input, kennis van zeventig jaar geleden en recente knowhow vanuit de biologische hoek. In de transitie naar een toekomstbestendige land- en tuinbouw moeten deze verschillende inzichten met elkaar verbonden worden.

Ondergronde biodiversiteit

We kunnen niet zonder een ondergrondse biodiversiteit. Een theelepel vruchtbare aarde bevat meer bacteriën dan er mensen op de wereld rondlopen. Bij elkaar opgeteld in gewicht bevat de toplaag van een bodem circa 5.000 kilo per hectare aan regenwormen, springstaarten, schimmels, bacteriën, nematoden, protozoën, aaltjes en mijten. Het gaat om de symbiose tussen dit bodemleven en de plantenwortel. Ik begrijp de tweestrijd tussen de ecologen en technologen niet. Natuurinclusieve landbouw ofwel landbouwinclusieve natuur is op alle fronten een win-win.

Nederlandse ‘productiebodems’ uitgeput

In de praktijk zien we Nederlandse ‘productiebodems’ die het niet meer aankunnen en letterlijk uitgeput zijn, omdat de focus is geweest op de mineralenbehoeften van het gewas of juist op de verdelging van insecten. Door monoculturen, intensieve en zware grondbewerking, braak, bodemherbiciden en verzoutende minerale meststoffen is de weerbaarheid van de grond drastisch afgenomen. Er is meer voordeel te winnen als we mét de natuur voedsel verbouwen in plaats van ertegen. De bodem beschermen tegen degradatie zorgt er ook voor dat we een vruchtbare en gezonde bodem kunnen doorgeven aan toekomstige generaties.

Natuur is geen kostenpost

Beleidsmatig is er eind vorige eeuw een knip gemaakt tussen cultuur en natuur. Maar Nederland is gewoonweg één groot cultuurlandschap. Bos, heide en duinen zijn gemaakt en worden onderhouden door mensenhanden, net als de boerenpercelen. Wat zou het mooi zijn om onze akkers te verrijken met natuurlijke processen. Om die ondergrondse veestapel voor ons te laten werken zodat er genoeg eten van het land gehaald blijft worden, CO₂ in de bodem wordt gebracht en biodiversiteit terugkomt. Een robuuste bodem die mineralen juist vasthoudt en niet laat uitspoelen of naar de lucht jaagt.

Bodemwijsheid

Met het implementeren van oude bodemwijsheid en door de wetten der natuur toe te laten in de moderne bedrijfsvoering, kunnen onze akkers weer als natuur worden beleefd. Zonder biologische keurmerken en Skal-eisen.

Geen groene NGO kan tegen regeneratieve landbouw zijn. Nee, we hoeven niet terug te keren naar het tijdperk van Ot en Sien. Het besef moet landen dat natuur geen kostenpost is. Het is juist dé oplossing om te komen tot een gezond en gewaardeerd agrarisch bedrijf. Gezonde ecologie voor een gezonde economie!

Black box ‘bodem’

Achter de schermen pakken gelijkgestemden met praktische kennis over regeneratieve landbouw samen. Enthousiaste experts die de black box ‘bodem’ met haar onzichtbare, nuttige bewoners en werkers enigszins kunnen verduidelijken tot praktijkrijpe oplossingen die stapsgewijs ingevoerd kunnen worden bij de gangbare telers. Alles voor een goed toekomstperspectief voor gepassioneerde agrariërs. Via de bodem naar een license to produce.

Pascal Philipsen is regiomanager Zuid bij Timac Agro