VVD en D66 aan zet om formatie vlot te trekken

De onderhandelingen voor een nieuw kabinet zitten muurvast. Na tal van gesprekken met fractievoorzitters besloot informateur Mariëtte Hamer haar eindverslag op te maken: ze adviseert VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag samen een document op te gaan stellen dat als basis moet dienen voor een nieuw regeerakkoord.

In haar eindverslag concludeert Hamer dat VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie ‘bereidheid hebben getoond om tot een coalitie te komen zonder elkaar bij voorbaat uit te sluiten’. Daarmee is gelijk het meest positieve van inmiddels zo’n honderd dagen formeren gezegd: er zijn zes partijen die elkaar niet op voorhand uitsluiten. Maar de weg naar een nieuw kabinet is nog lang. Terwijl PVV en BBB vinden dat er nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven, staat een Kamermeerderheid toch achter het voorstel van Hamer.

Kaag en Rutte aan zet

Kaag en Rutte zijn dus aan zet om een voorstel te maken. In het eindverslag blijkt een oplossing voor de stikstofcrisis hoog op de agenda te staan. Vrijwel alle fractievoorzitters noemen noodzaak om zo snel mogelijk tot een oplossing te komen in het stikstofdossier en om uitvoering te geven aan het stikstofvonnis. Dat is essentieel vanwege natuurherstel, maar ook om ruimte te kunnen bieden aan maatschappelijke en economische ontwikkelingen zoals woningbouw en infrastructuur.

Partijen verschillen echter behoorlijk van inzicht over de wijze waarop de uitdagingen op het gebied van klimaat en stikstof aangepakt moeten worden.

Tijdens de formatiegesprekken blijkt D66 er het stevigst in te zitten: de partij pleit voor ambitieuze en afrekenbare doelen, om te kunnen controleren of de doelen ook echt gehaald worden. D66 vreest voor half werk, waarmee doelen niet gehaald worden en waardoor ontwikkeling opnieuw stil komt te liggen.

Halvering veestapel geen must voor D66

Tijdens het debat over de formatie blijkt voor fractievoorzitter Kaag halvering van de veestapel- waar de partij eerder zo mee schermde – geen must. Maar een forse reductie van de veestapel ziet ze wel als onderdeel van de oplossing om de klimaat- en stikstofdoelen te halen, naast technologie en de transitie naar kringlooplandbouw. Kaag benadrukt tegenover BBB-er Caroline van der Plas dat maatregelen wel moet samengaan met een eerlijke prijs voor de boer en verduurzaming van de hele keten. Boeren zijn niet alleen verantwoordelijk voor de klimaatopgave. Ze vindt dat de overheid ook een belangrijke rol speelt bij de begeleiding en financiering van de plannen.

Stevige stikstof- en klimaatplannen

De komende maanden zullen VVD en D66 een opzet maken voor een regeerakkoord. Met mogelijke regeringsdeelname van GroenLinks, PvdA en ChristenUnie kunnen daar heel stevige plannen uit voortkomen als het gaat om stikstof en klimaat. VVD vindt landbouw belangrijk, maar als de afweging is landbouw, woningbouw of industrie, kan de prioriteit zomaar anders uitpakken. Stikstofwoordvoerder Mark Harbers is als financieel specialist van de VVD een van de drie onderhandelaars die als eerste aanschoof bij het overleg. Daarmee is er in ieder geval kennis en ervaring op dit moeilijke dossier aanwezig. Maar zonder de traditionele landbouwpartij CDA aan tafel, kunnen de landbouwbelangen wel eens iets minder zwaar wegen. In alle 109 pagina’s van Hamers eindrapport werd nog niet van een op te stellen landbouwakkoord gerept.