‘Weten waar arbeidsmigranten werken en wonen’

Het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten kwam in krap een maand tijd tot adviezen over een betere bejegening van de naar schatting 400.000 arbeidsmigranten in Nederland. “Wat me de afgelopen vijf weken wel opviel, was het gevoel van urgentie. Dat er nu bij iedereen een algemene bereidheid is om stappen te zetten. Zoals het nu gaat, is het niet goed maar we hebben de kans er nu snel wat aan te doen. Het is vergelijkbaar met wat ik een ziekenhuisdirecteur bij mij in Heerlen hoorde zeggen: ‘Ik heb nu een oplossing in een kwartier, waar ik er voorheen vier jaar over moest debatteren’. Dat gevoel.”

Ik ben er erg voor dat alle gemeentes in Nederland een visie gaan maken over huisvesting arbeidsmigranten

Besmettingen op slachterijen en ook op twee grote bedrijven in de fruitketen leidden tot aanbevelingen voor wonen, werken en transport. De meest opvallende: nog maar één arbeidsmigrant per kamer. Ook ná corona. “Dat is behalve een kwestie van veiligheid nu ook een kwestie van de menselijke maat. Wat zou u zelf willen? U wilt toch ook een fatsoenlijk dak boven uw hoofd? U wilt ook privacy. En ik heb ook bij heel veel werkgevers gezien dat ze het allang goed op orde hebben, met dezelfde uitgangspunten als die wij in ons advies aangeven. Dus het kán.”

Om alle werkgevers en huisvesters aan boord te krijgen, daarvoor legt u de bal vooral bij de plaatselijke overheid.

“Ik ben er erg voor dat alle gemeentes in Nederland een visie gaan maken over huisvesting arbeidsmigranten. Sommige lopen daar al in voorop. Sommigen zeggen: ik heb er nooit iets mee van doen gehad, waarom moet ik dat doen? Ik pleit ervoor dat elke gemeente die kijkt naar een vergunning voor een bedrijf dat zich wil vestigen of dat wil uitbreiden óók vraagt ‘hoe ga je om met de huisvesting van je arbeidsmigranten?’ Het kan niet zo zijn dat een gemeente wel graag bedrijven binnen haalt, maar het probleem van die huisvesting bij een buurgemeente op het bordje gooit.”

Gemeentes moeten ook aan de bak met de registratie van de arbeidsmigranten.

“En dat moet heel snel. Het is echt een omissie. Ik heb onlangs een toelichting gegeven aan het Veiligheidsberaad, de 25 burgemeesters die de Veiligheidsregio’s voorzitten. Mijn eerste punt was dat de registratie niet op orde is. We weten gewoon niet waar de mensen werken en wonen. En ik zag in één keer 25 burgemeesters instemmend knikken, zo van ‘hè hè, laten we daar nou eindelijk eens wat aan doen’. En die herkenning is er ook in het hele veld bij de belangenorganisaties en branches.”

Zoals de afgelopen twintig jaar ook al heel vaak is bepleit, adviseert u nu ook weer: reguleer de uitzendbranche. Dat dat moet, daarover lijkt brede overeenstemming. Iets minder over het hoe.

“We hebben allerlei mogelijkheden al voorbij horen komen. In de Kamer is gesproken over vorm van vergunningplicht. Of over het storten van een waarborgsom. Of een verplichte kwaliteitsnormering waar bureaus aan moeten voldoen. Elke vorm van regulering heeft wel zijn voor- en tegenstanders, maar die bezwaren hebben vaak praktische redenen. Bijvoorbeeld dat het kostenverhogend zou zijn of te veel bureaucratie zou geven. Nu alle betrokken departementen bijeen zitten in dit aanjaagteam, moeten we daar uit kunnen komen.”

In uw advies gaat het niet over financiële bescherming van arbeidsmigranten. Kan het weren van malafide bureaus daar een antwoord op zijn?

“Je ontkomt er niet aan dat bij het uitwerken van deze adviezen ook wordt gekeken naar tijdelijk werk door arbeidsmigranten als verdienmodel. Als je het hebt over de menselijke maat en over een level playing field, dan gaat het ook over een eerlijk loon versus vormen van uitbuiting. Dat heeft te maken met arbeidsvoorwaarden, wel of niet verbindend verklaren van een cao. Waar gaat dat nou mis, wanneer gaat het mis en door wie? Ik zie ook heel veel bedrijven die dat keurig op orde hebben, die doorbetalen bij ziekte, die de zorgverzekering op orde hebben en houden ook nog voor een periode nadat het arbeidscontract afloopt. Laten we daar nou samen de norm van maken.”

Het klinkt heel logisch en veel van de aanbevelingen zijn ook al eerder gedaan door commissies en ministers. Waarom zou het nu ook echt gaan gebeuren?

“Soms heb je momentum nodig. Misschien dat de coronacrisis daar nu voor kan zorgen. Er wordt al heel lang over gesproken inderdaad, veel rapporten zijn er over geschreven, maar nu heeft iedereen wel het gevoel dat we moeten doorpakken. De tijd van praten is voorbij.”